Genetisch veranderde muggen blijken blijvertjes

Gelekoortsmug

Gelekoortsmug (afb: WikiMedia Commons)

Muggen zijn vaak overbrengers van micro-organismen die bij mensen ernstige ziektes veroorzaken zoals knokkelkoorts, zika en malaria. Er zijn dan ook diverse strategieën bedacht om die overbrengers met genetische wapens te bestrijden, maar nu blijkt dat die genetisch veranderde beestjes zich anders dan bedoeld wel degelijk voortplanten. Zo’n anderhalf jaar na de muggenacties had de muggenpopulatie zich weer hersteld. Lees verder

Nieuwe CRISPR-techniek om genen in of uit te schakelen

Typen CRISPR

Er schijnen drie typen CRISPR-systemen te zijn (afb: igtrcn.org)

Charles Gersbach van de Amerikaanse Duke-universiteit en medeonderzoekers zeggen een CRISPR-methode ontwikkeld te hebben (of eigenlijk gevonden) waarmee heel precies genen kunnen worden in- of uitgeschakeld. Daarmee zouden ze voor het eerst het zogeheten epigenoom hebben bewerkt. Ze noemen hun techniek (heel zelfbewust?) klasse 1-CRISPR. Het al langer bekende CRISPR/Cas9 is dan een klasse 2-CRISPR. Lees verder

Aanmaak iNKT-cellen ‘opgepookt’ in strijd tegen kanker

iNKT-cellen pakken kanker aan

Bloedstamcellen (hsc) werden genetisch zo gemanipuleerd dat ze alleen nog ontwikkelden tot iNKT-cellen (afb: Yang et.al.)

Het afweersysteem zit slim in elkaar maar is voor een leek als ik ook vrij ingewikkeld. Zo heb je T-cellen die verantwoordelijk zijn voor de cellulaire afweer (virussen en bacteriën en kankercellen), maar die zijn weer onderverdeeld zijn in typen met specifieke eigenschappen. Een daarvan is de invariante natuurlijke doder-T-cel (in Engelse afko iNKT-cel); erg potent maar ook erg zeldzaam. Onderzoekers van de universiteit van Californië in Los Angeles hebben de aanmaak van die iNKT-cellen opgepookt en het bleek dat die kankercellen geen kans laten, tenminste bij diverse type menselijke kankercellen die waren getransplanteerd in muisjes. Of dat ook bij mensen werkt en of die methode veilig is moet nog maar blijken. Lees verder

Therapieresistentie tumor bevordert door antikankereiwit

HIF1

De structuur van het HIF1-eiwit (afb: WikiMedia Commons)

Delen in vaste kankergezwellen met weinig zuurstof ontwikkelen meestal een grote resistentie tegen chemobehandeling of bestraling. Al jaren vragen onderzoekers zich af waarom het ‘antikankereiwit’ p53 ook niet werkt in zuurstofarme weefsels. Nu hebben onderzoekers ontdekt dat een eiwit dat een rol speelt bij, onder meer, wondgenezing (hypoxie-inductiefactor of HIF) p53 effectief uitschakelt. Sterker nog: p53 wordt medeplichtig aan de overleving van kankercellen. Lees verder

Kankercellen vreten hun buren soms op

Kannibalistuische kankercellen

Kankercellen (rood) schijnen hier hun buren (groen membraan) te verslinden (afb: Tonnessen-Murray et. al.)

Chemotherapie is een manier om kanker te bestrijden, maar die behandeling komt met aanzienlijke bijwerkingen doordat vaak ook gezonde cellen de dupe zijn van zo’n behandeling. Nu komt nog een minpunt van chemotherapie aan het licht: die kankerbehandeling zou sommige kankercellen tot kannibalen maken die hun buren opvreten bij wijze van overlevingsstrategie. Lees verder

Vreemde hersencellen gekregen zonder afweerreactie

Geïmplanteerde gliacellen

De geïmplanteerde gliacellen in de muizenhersentjes (groen) (afb: John Hopkinsuniversiteit)

Door de ‘vriend/vijandknop’ te manipuleren van afweercellen zijn onderzoekers van de Amerikaanse John Hopkinsuniversiteit er in geslaagd bij muisjes vreemde hersenstamcellen te implanteren zonder dat het afweersysteem daar op reageerde. Dat zou goed nieuws kunnen zijn voor ontvangers van donor- organen of weefsel. Die moeten nu nog hun leven lang afweeronderdrukkende medicijnen slikken. Vooralsnog gaat het nog maar om dierproeven. De onderzoekers mikken voorlopig op de behandeling van kinderen met een heel zeldzame genetische ziekte waarbij de myelinebeschermlaag om de uitlopers van zenuwcellen niet goed gevormd wordt (lijkt op MS). Lees verder

Afweersysteem verstuurd ‘verborgen berichten’ per bootje

Exosomen (vesikels)

Cellen gebruiken vesikels voor een groot aantal taken

Als afweercellen in ons lichaam bedreigingen ontdekken dan komt het in het geweer. Dat vereist communicatie tussen de afweercellen, want het verweer moet afgestemd zijn op de ‘aanvaller’ of ontspoorde cel (kanker). Daarbij spelen T-cellen, antigeenpresenterende cellen en antilichamen producerende B-cellen een belangrijke rol. Die communicatie verloopt via celcontactpunten, de afweersynapsen, waarbij de ‘berichten’ vervoerd worden in nanogrote ‘bootjes’ (ectosomen). Lees verder

CRISPR gebruikt om hiv te bestrijden

CCR5-receptor

De structuur van de CCR5-receptor (geel) (afb: WikiMedia Commons)

Chinese onderzoekers hebben stamcellen zo veranderd dat ze immuun waren voor hiv-besmetting. Als die cellen bij een seropositieve man werden ingespoten dan bleek een groot deel daarvan ook een jaar later nog in leven waren. Het aantal van die cellen was echter niet groot genoeg om de hoeveelheid hi-virus in het bloed van die man te verminderen. Er traden geen bijverschijnselen van de behandeling op, maar de patiënt  werd ook niet verlost van het virus. Het zou voor het eerst zijn dat de CRISPR-methode is gebruikt om iemand van hiv te verlossen. Lees verder

Met ingespoten DNA antilichamen aangemaakt

Plasmideinjectie zorgt dat lichaam specifieke antilichamen aanmaakt

Plasmideinjectie zorgt dat lichaam specifieke antilichamen aanmaakt (afb: KU Leuven)

Antilichamen, onderdeel van ons afweersysteem, worden steeds vaker gezien als adequate middelen om ziektes te bestrijden, maar in het lab gemaakte antilichamen schijnen nogal prijzig te zijn. Onderzoekers van de KU Leuven denken een goedkopere manier gevonden te hebben. Ze laten ons lichaam zelf die antilichamen aanmaken door ze in te spuiten met stukjes DNA in ringvorm. Dat schijnt veel efficiënter en dus (?) goedkoper te zijn. Bij schapen werkte het.
Lees verder

Verdediging alvleesklierkanker doorbroken (?)

Vezelachtig weefsel schermt alvleeskliertumor af

Alvleeskliertumoren worden omringd door vezeligachtig weefsel (rood) dat de kankercellen effectief afschermt (afb: DeNardo-lab)

Kankercellen hebben allerlei ’tactieken’ om hun vijanden (=medicijnen) de pas af te snijden en zo te overleven. Onderzoekers van het Amerikaanse Cold Spring Harbor-lab denken diverse vluchtwegen voor alvleesklierkankercellen met succes te hebben afgesneden. Bij muisjes lijkt die aanpak te hebben geleid tot krimp van de tumor in de alvleesklier. Lees verder