Bjarne Riis, de Epo-zondaar (afb: WikiMedia Commons)

Het hormoon erythropoiëtine (Epo) wordt door onze nieren aangemaakt en stimuleert de aanmaak van rode bloedlichaampjes. Daarom was het, vooral, in de wielersport een populair stimuleringsmiddel. Epo schijnt ook hersencellen te beschermen tegen een ontijdige dood. Het idee is Epo te gebruiken bij hersenziektes als Alzheimer en Parkinson, maar als medicijn heeft Epo te veel bijwerkingen dus zochten de onderzoekers een bijwerkingsvrij Epo-alternatief. Dat schijnt gelukt te zijn.
Onderzoekers van de universiteit van Göttingen (D) vroegen zich af hoe ze de voordelen van Epo konden gebruiken zonder de nadelen. Die laatste hebben altijd te maken met de eerste functie van Epo: het stimuleren van de aanmaak van rode bloedlichaampjes. Als je te veel Epo neemt dan wordt je bloed verzadigd van rode bloedcellen en dik. Epo-zondaar en wielrenner (later ploegleider) Bjarne Riis ging daar zelfs prat op.
De onderzoekers vonden een alternatieve receptor (de bescherming van de cellen verloopt via receptoren). Ze ontdekten dat insecten baat hebben bij menselijke Epo, hoewel ze dat hormoon zelf niet aanmaken en ook geen Epo-receptoren hebben. Die moesten dus een alternatieve receptor hebben, bedachten de onderzoekers, die dezelfde celbeschermende mechanismes in werking stelde als de echte Epo-receptor.
In treksprinkhanen is dat alternatief CRLF3. Kweken van hersencellen van de sprinkhanen waar geen zuurstof bij komt sterven af, net als hersencellen van mensen bij een beroerte. Door menselijk Epo toe te voegen konden de sprinkhaancellen overleven maar alleen als de CRLF3-receptor niet kunstmatig werd lamgelegd. De onderzoekers vonden die receptor in 293 diersoorten met inbegrip van de mens.

CRLF3

Evolutionair gezien ontstond CRLF3 met de ontwikkeling van het zenuwstelsel. Dat wijst er op dat die receptor een belangrijke rol voor zenuwcellen (met inbegrip van hersencellen) speelt. De gelijkenis van de receptor in de diverse diersoorten is opvallend groot. Zo lijkt die van kwallen stevig op die van de mens.
“De grote vraag is nu of de activering van die receptor ook celdood in de hersen voorkomt”, zegt onderzoekster Nina Hahn. Tjé, denk ik dan. Had je dat niet eerst kunnen uitzoeken en dan dit artikel kunnen schrijven? Dit lijkt op het breien van een trui die je aan de gelukkige aanbiedt als je alleen nog maar een mouw af hebt…

Bron: Science Daily