Muizenembryo’s van stamcellen gekweekt in kunstbaarmoeder

Kunstbaarmoeder

Kunstbaarmoeder (afb: Weizmanninstituut)

Wat er in de baarmoeder gebeurt is nog steeds een van de best bewaarde geheimen in de biologie. Onderzoekers zijn al langer bezig die situatie na te bootsen in labsystemen, maar die pogingen zijn tot nu toe alle gesneefd. Hoe en waardoor is niet duidelijk, maar ze geven het niet op. Nu zijn muizenembryo’s gekweekt in een kunstbaarmoeder uitgaande van embryonale stamcellen. Die ontwikkelden zich tot de achtste dag (draagtijd muizen is twintig dagen) en daarna stokte de ontwikkeling. De onderzoekers rond Jacob Hanna van het Weizmanninstituut in Isaraël willen de truuk ook met menselijke embryonale stamcellen uithalen. Alleen maar om de geheimen van de voorgeboorte te ontrafelen of om weefsels te kweken, stellen ze, niet om kindjes in de fabriek te maken. Lees verder

Onderzoekers ‘maken’ in lab totipotente stamcellen

Een kweek geïnduceerde pluripotente stamcellen

Een kweek geïnduceerde pluripotente stamcellen voor onderzoeksdoeleinden (afb: WikiMedia Commons)

Alleen twee versmolten geslachtscellen (de zygote) en de embryocellen na de eerste celdeling zijn ‘almachtig’ (totipotent). Ze kunnen zich ontwikkelen tot alle cellen die het ontstaan van een nieuw ‘individu’ mogelijk maken. Sedert zo’n vijftien jaar kunnen uit gerijpte cellen ‘veelzijdige’ (pluripotente) stamcellen worden gemaakt. Die kunnen zich ontwikkelen tot alle cellen in een organisme, maar niet tot de zogeheten extraembryonale cellen zoals die in de moederkoek nodig zijn (we hebben het over zoogdieren). Nu hebben onderzoekers van Tsinghuauniversiteit in Peking een manier gevonden om van rijpe cellen totipotente stamcellen te maken. Lees verder

Voor het eerst vroege vormen menselijke embryo’s uit lab

Balstoïde uit lab

Een cellenklomp (blastoïde) gevormd uit menselijke stamcellen (afb: univ van Texas)

Voor het eerst hebben onderzoekers de eerste stadia van de embryofase van de mens in het lab gekweekt (dus buiten de baarmoeder). Het lijkt er op dat die weg is gekozen om beperkingen van onderzoek op menselijke embryo’s te omzeilen die zijn opgelegd op basis van ethische overwegingen. Het gaat om twee onderzoeksgroepen. De onderzoekers legden er de nadruk op dat het niet gaat om voortplanting maar om onderzoek aan de ontwikkeling van de (menselijke) vrucht.
Lees verder

Onderzoekers kweken embryoachtige cellenverzameling

Kwweekambryo van drie dagen

Een rasterelektronenmiskroskoopopname van een kweekembryo van drie dagen (afb: Naomi Moris)

Onderzoekers van, onder meer, de universiteit van Cambridge en het Hubrechtinstituut hebben uitgaand van embryonale stamcellen in het lab een cellenverzameling gekweekt die wel wat weg heeft van een menselijke embryo van 18 tot 21 dagen. Dergelijke ‘modellen’ zouden ten dienste moeten staan van onderzoek. Lees verder

Embryonale stamcellen gemaakt van huidcellen

Huidcellen muisjes omgezte on drie typen embryonale stamcellen

Huidcellen van muisjes werden omgezet in drie typen embryonale stamcellen. Bepalend daarbij was de activiteit van het Eomes-gen en het Ersrrb-gen (afb: univ. van Jeruzalem)

Onderzoekers van de universiteit van Jeruzalem zeggen een manier gevonden te hebben om uitgaande van huidcellen embryonale stamcellen te maken die te vergelijken zijn met de drie typen stamcellen van een vroege embryo. Tot nu toe konden rijpe cellen zoals huidcellen worden geherprogrammeerd tot een minder ‘maagdelijke’ vorm van stamcellen, de pluripotente (de voorloper van alle celtypen in ons lichaam). Zal op een dag een zuigeling geboren kunnen worden die is ontstaan uit huidcellen? Lees verder

Embryo’s gekweekt zonder geslachtscellen

Embryo gekweekt zonder geslachtscellen

Twee wat de onderzoekers ‘blastoïden’ noemen, de embryostuctuur. Groen zijn de trofoblastische stamcellen die zich tot placenta ontwikkelen en rood de embryonale stamcellen (afb: Nicolas Rivron)

Uit placentacellen (of eigenlijk trofoplastische stamcellen) en embryonale stamcellen van muisjes hebben onderzoekers rond Nicolas Rivron van de universiteit van Utrecht een embryoachtig organisme gekweekt. De ‘protoembryo’ zou meer klaarheid moeten geven over de eerste dagen van de zwangerschap, maar tegelijkertijd  zullen wenkbrauwen zich fronzen. Je zou je kunnen voorstellen dat op een dag dieren maar ook mensen uit de fabriek komen. Lees verder

Stamcellen van ouderen net zo bruikbaar als van embryo’s

Shinja Yamanaka, de 'vader' van de pluripotente stamcel

Shinja Yamanaka, de ‘vader’ van de pluripotente stamcel

De leeftijd van de donor schijnt geen invloed te hebben op de effectiviteit van geïnduceerde pluripotente stamcellen die worden ‘gewonnen’ uit gerijpte cellen, vaak huidcellen. Niet alleen zijn de verouderingsverschijnselen van de gerijpte cellen verdwenen in de pluripotente stamcellen, maar het maakt ook niet uit of de celdonor jong of oud is als het gaat om de differentiëring in gerijpte cellen met een specifieke functie. Pluripotente stamcellen zouden een volwaardig alternatief zijn voor embryonale stamcellen, of eigenlijk kunnen zijn, want er valt nog meer uit te zoeken. Lees verder

Wat is het geheim van de ribbensalamander?

Ribbensalamanders hebben een enorm genoom en regeneratievermogen

Ribbensalamanders (afb: WikiMedia Commons)

Als er over het herstelvermogen van weefsels gesproken wordt dan kijken mensen met afgunst naar reptielachtigen zoals hagedissen. Die kunnen zo weer een hele nieuwe staart laten aangroeien, terwijl het regeneratievermogen van mensen nogal beperkt is. Nu hebben onderzoekers van het Karolinska-instituut in Zweden het enorme genoom (zes keer zo groot als dat van de mens) van een salamandersoort, de ribbensalamander, uitgelezen. Daarbij hebben zij een hele familie van genen gevonden die die salamanders in staat stellen zelfs weer hele lichaamsdelen te laten aangroeien (daar moet ik overigens niet aan denken…). Daarnaast ontdekten ze micro-RNA-moleculen in de salamander, die normaal bij zoogdieren alleen voorkomen in embryonale stamcellen of in kankercellen. Stof voor veel nader onderzoek. Lees verder

Onderzoekers maken haploïde menselijke stamcellen

Haploïde menselijke stamcellen

Dit zouden haploïde menselijke embryonale stamcellen zijn (afb: univ. van Jerusalem)

Normaal zijn cellen diploïde. Dat wil zeggen dat ze een dubbel stel chromosomen hebben, van elke ouder een stel. Haploïde cellen hebben slechts een stel chromosomen. Voortplantingscellen zijn haploïde. Tot nu toe waren onderzoekers er alleen in geslaagd haploïde embryonale stamcellen van dieren te maken. Nu schijnt het Israëlische onderzoekers gelukt te zijn haploïde stamcellen van mensen te maken. Dat biedt onderzoekers de mogelijkheid te werken met dit soort cellen. Ik kan me even niet voorstellen wat daar het voordeel van is. Lees verder

Pramel7 maakt het verschil tussen ‘alleskunnende’ stamcellen

Mneselijke embryo

Een menselijke embryo bestaand uit acht embryonale stamcellen

Je hebt stamcellen in maten en soorten. Aan de top staan de embryonale stamcellen die zich kunnen ontwikkelen tot alle soorten cellen in een organisme. De weefselstamcellen, zoals die in volwassen organismen voorkomen, kunnen zich alleen tot een bepaald type cel ontwikkelen. Zo zal een bloedstamcel zich nooit tot zenuwcel ontwikkelen, maar ook embryonale stamcellen in kweken verschillen van de stamcellen waaruit een foetus de eerste dagen na ontstaan bestaat. Zwitserse onderzoekers hebben nu ontdekt waarin die laatste twee ‘alleskunners’ in verschillen. Het eiwit Pramel7 maakt het verschil. Lees verder