Celverjonging als middel tegen gewrichtsproblemen

Shinja Yamanaka, de 'vader' van de pluripotente stamcel

Shinja Yamanaka, de ‘vader’ van de pluripotente stamcel

Alles wordt minder als je ouder wordt, behalve je vrije tijd en het aantal kwalen (en vast nog wel een paar dingen zoals, vaak, geld). Onderzoekers van de Stanforduniversiteit (VS) hebben nu aangetoond dat ook bij menselijke cellen de epigenetica weer op orde wordt gebracht als de cellen worden geherprogrammeerd tot stamcellen en vervolgens weer tot tot rijpe cellen. Bij muisjes was dat al aangetoond. Lees verder

Wordt de mens een product zoals een auto?

Tot hersencellen omgeprogrammeerde huidcellen

Uit huidcellen ontwikkelde hersencellen (afb: UCL)

Ik ben ooit dit blog begonnen om de wereld, althans de lage landen, kond te doen van wat er zich afspeelt op het gebied van synthetische biologie, de door de mens bedachte en verwezenlijkte uitbreiding van het fenomeen dat leven is genoemd. Dan hebben we het over de aanpassing van het genoom van micro-organismen om dingen te doen of te produceren die ze in de natuur nooit doen of produceren, maar ook (en steeds vaker) op zaken gericht op de mens.
We praten dan over de pogingen erfelijke ziektes te voorkomen, over orgaansynthese en ook ontwerpbaby’s. Als we eenmaal weten hoe we dingen kunnen veranderen dan begint de natuur (het leven) steeds meer op gewone techniek te lijken. Als in een auto een onderdeel kapot of versleten is, kun je dat vervangen. Wordt de natuur, met inbegrip van de mens, een product en maakbaar? Philip Ball schreef er een boek over: How to Grow a Human (William Collins). Lees verder

Embryonale stamcellen gemaakt van huidcellen

Huidcellen muisjes omgezte on drie typen embryonale stamcellen

Huidcellen van muisjes werden omgezet in drie typen embryonale stamcellen. Bepalend daarbij was de activiteit van het Eomes-gen en het Ersrrb-gen (afb: univ. van Jeruzalem)

Onderzoekers van de universiteit van Jeruzalem zeggen een manier gevonden te hebben om uitgaande van huidcellen embryonale stamcellen te maken die te vergelijken zijn met de drie typen stamcellen van een vroege embryo. Tot nu toe konden rijpe cellen zoals huidcellen worden geherprogrammeerd tot een minder ‘maagdelijke’ vorm van stamcellen, de pluripotente (de voorloper van alle celtypen in ons lichaam). Zal op een dag een zuigeling geboren kunnen worden die is ontstaan uit huidcellen? Lees verder

Stamceltherapieën allesbehalve een ‘eitje’

Stamcellen uit vetweefsel voor oogoperatie

De stamcellen werden gevist uit het eigen vetweefsel van de behandelde patiënten (afb: NYT)

Stamceltherapieën, er wordt veel van verwacht, maar de resultaten zijn nog niet om over naar huis te schrijven. De Amerikaanse krant the New York Times meldt nu een geval  dat drie bejaarde vrouwen die in 2015 werden behandeld door de inspuiting van stamcellen in hun ogen geheel of gedeeltelijk blind zijn geworden.  Daar staat het verhaal tegenover van een bejaarde vrouw waarvan het zicht door behandeling met pluripotente stamcellen zou zijn gered. Het zicht van die patiënte is overigens niet beter geworden. Lees verder

Stamceltherapie kent vele beperkingen

Shinja Yamanaka, de 'vader' van de pluripotente stamcel

Shinja Yamanaka, de ‘vader’ van de pluripotente stamcel

Shinya Yamanaka kreeg in 2012 de Nobelprijs voor de geneeskunde voor de ontwikkeling van een techniek om uit rijpe cellen stamcellen te maken, de zogeheten geïnduceerde pluripotente stamcellen. Daarmee slechtte Yamanaka de ethische barrières enigszins die aan stamcelonderzoek tot aan zijn ontdekking kleefden, dacht hij. Voordat de techniek van de Japanner opgang maakte, gebruikten stamcelonderzoekers meestal embryonale stamcellen (de natuurlijke ‘alleskunners’) en dat stuitte alom op grote bezwaren. Yamanaka sprak met een verslaggever van  de New York Times over de grote belofte die stamceltherapie zou zijn. De onderzoeker stelt dat we onze verwachtingen wat moeten matigen. De behandeling is geen oplossing voor alle ziektes, bij lange na niet. Ook over de ethische kwestie moet nodig een discussie gehouden worden… Lees verder

Stamceltherapie verjongt sommige cellen muisjes

Stamceltherapie verjongt sommige cellen bij muisjes

De stamceltherapie verjongt sommige cellen bij muisjes, maar werkt die ook op alle cellen? (afb: Cell)

Het leven zit vol verrassingen. Cellen verouderen gaandeweg. Daar schijnen, is me wijs gemaakt, stamcellen geen last van te hebben. Onderzoekers hebben muisjes een verjongingskuur gegeven (pdf-bestand) door ze een stamceltherapie te geven. Die maakt de weefsels weer als nieuw. Leuk gedaan, maar vervolgens zijn er nog wel wat vragen te beantwoorden. Mensen zullen nog wel een tijdje moeten wachten, als het ooit zover komt. Lees verder

Weefselschade leidt tot herprogrammering cellen

Interleukine-6 en herprogrammeren cellen

Interleukine-6, hier in model, is belangrijk voor herprogrammering (afb: Wiki commons)

Beschadigde cellen versturen noodsignalen naar hun buren. Dat zou er voor zorgen dat cellen stamcelachtige eigenschappen krijgen, ontdekten onderzoekers van het nationaal kankerinstituut in Spanje rond Manuel Serrano. Dat zou mede bijdrage aan het weefselherstel. Die ontdekking zou de herprogrammering van volwassen cellen tot stamcellen weleens aanzinelijk ‘bedrijfsveiliger’ en efficiënter kunnen maken. Lees verder

Eicellen gemaakt uit huidcellen muizen

Eicel met zaadcellen

Menselijke eicel met diverse zaadcellen.

Het klinkt, voor mij, lichtelijk schokkend. Onderzoekers van de universiteit van Foekoka (Japan) hebben huidcellen in het lab ‘omgepro-grammeerd’ tot ‘levensvatbare’ eicellen. Hiermee zouden in theorie ook twee mannen een kind kunnen krijgen of zelfs een (als je ook zaadcellen uit huidcellen kan fabrieken. Ook wordt er meteen geroepen dat deze ontwikkeling goed is voor de bestrijding van de onvruchtbaarheid, maar ik heb daar grote twijfels bij. De wereld heeft eerder last van overbevolking dan van ontvolking (dat is natuurlijk een harteloos argument, zullen sommigen zeggen). Hoe dan ook, er lijken geen grenzen voor synbiologen te zijn. Waar zijn de ethici? Lees verder

Eiwit C/EBPa maakt stamcelvorming heel effectief

Effectieve omvorming in pluripotente stamcellen

Met behulp van het eiwit C/EBPa zijn B-cellen voor 95% om te zetten in pluripotente stamcellen (afb: Janus Johanson)

Sinds zo’n jaar of tien worden er nu rijpe cellen ‘omgeprogram-meerd’ tot (pluripotente) stamcellen. Daar wordt veel onderzoek mee gedaan, maar het probleem is de gebrekkige opbrengst. Nou schijnen onderzoekers rond Thomas Graf van het centrum voor genomie in Barcelona (Sp) grote vorderingen op dit terrein te hebben gemaakt met de ontdekking van een verrassend verband tussen geinduceerde pluripotente stamcellen, de vorming van bloedcellen en bloedkanker (leukemie). Met het eiwit C/EBPa zijn afweercellen om te vormen tot, wat genoemd wordt, ‘elitecellen’ die bijna een op een zijn om te vormen tot stamcellen. Lees verder

Nieuw type stamcel ‘geprogrammeerd’

De vage F-stamcellen

De vage stamcellen (links) vergeleken met ‘normale’ cellen (afb: Knoepfler-lab)

Onderzoekers van het Lunenfeld-Tanenbaum-instituut, onderdeel van met Mount Sinai-ziekenhuis in Toronto (Can), hebben met behulp van ‘herprogrammering’ een nieuw type pluripotente muizenstamcellen gekweekt, de zogeheten F-cellen (F staat voor fuzzy=vaag, vanwege hun vage voorkomen), uitgaande van volwassen cellen. De F-cellen zijn in staat zich te ontwikkelen tot cellen voor alle drie typen embryonale weefsels, maar zijn toch verschillend van de pluripotente stamcellen die tot nu toe via herprogrammering uit volwassen cellen werden gewonnen. De  bekendmaking vormt een onderdeel van een kleine vloedgolf aan artikelen (vijf) over dit thema dat tegelijkertijd verschijnt. Het onderzoek, dat plaatsvindt onder de naam project Grandiose en waaraan vijftig wetenschappers deelnemen, licht een tipje van de sluier op van het mysterie van het herprogrammeren van volwassen cellen. Lees verder