Ongeslachtelijke voortplanting planten binnen handbereik (?)

Zandraket

Zandraket (Arabidopsis thaliana)

Wanneer de vrouwelijke geslachtscellen in planten worden bevrucht, activeert een signaal van het sperma de celdeling en worden er nieuwe plantenzaden gevormd. Deze activering kan ook zonder bevruchting door mannelijke gameten (geslachtscellen) worden geactiveerd, zoals onderzoekers van de universiteit van Zürich aannemelijk hebben gemaakt. Daarin speelt een cycline, een eiwit dat de celcyclus reguleert, een belangrijke rol. Dit opent nieuwe wegen voor de ongeslachtelijke voortplanting van gecultiveerde planten, waardoor ingekweekte eigenschappen niet meer verloren gaan zoals bij geslachtelijke bevruchting. Lees verder

Zijn ringvormige RNA’s in vaccins beter en veelzijdiger dan rechtlijnige?

ringRNA tegen corona

In maart 2022 wisten Chinese onderzoekers een ringRNA te synthetiseren tegen het coronavirus (afb: univ. van Peking/ Wensheng Wei et. al)

RNA-vaccins hebben furore gemaakt als bestrijders van de coronaziekte (dat heeft ook  al een Nobelprijs opgeleverd), maar het probleem is dat die RNA-moleculen maar kort leven. Binnen een paar uur knabbelen enzymen die enkelstrengige moleculen aan stukken en functioneren ze niet meer. Zouden ringvormige RNA-moleculen niet een oplossing kunnen zijn voor dat (relatieve) tekort? Daar zitten geen eindjes aan waar die enzymen hun tanden in kunnen zetten? In theorie wel, maar vooralsnog moeten die ringRNA’s zich eerst maar bewijzen. Lees verder

Cellen produceren insuline op (elektrisch) commando

Insuline van virussen verantwoordelijk voor suikerziekte en kanker?

De molecuulsstructuur van insuline (afb: WikiMedia Commons)

Onderzoekers hebben menselijke cellen genetisch zo veranderd dat ze insuline produceren als ze ‘onder stroom’ worden gezet. Ze denken dat de cellen kunnen worden ingezet bij typeI-diabetespatiënten, maar zover is het voorlopig niet.
Lees verder

Mogelijk dat basebewerking werkt tegen sikkelcelanemie

Hemoglobine

Structuur van hemoglobine (afb: WikiMedia Commons)

Het lijkt er op dat de basebewerking van het DNA van sikkelcelanemie– en beta-thalassemie-patiënten een manier zou kunnen worden om die ziekte succesvol te bestrijden. Het bleek dat de toepassing van die techniek die zich bepaalt op het vervangen van een enkele DNA-base de hemoglobine-expressie van foetuscellen verkregen uit cellen van die patiënten verhoogde. Dat zou een gunstiger resultaat hebben opgeleverd dan het gebruik van de genschaar Cas9 om het genoom te bewerken in menselijke bloedstamcellen. Lees verder

Onderzoekers ontwikkelen ‘genremmend’ DNA-enzym

Dz 46-enzym

Dz 46 knipt de G uit het RNA-molecuul (groen) (afb: John Chaput et. al)

Onderzoekers hebben een DNA-enzym ontwikkeld dat knipt in foute RNA-sequenties en de juiste met rust laat. Het zou een nieuwe technologie zijn  om allerlei ziektes te behandelen waarbij DNA- en dus ook RNA-mutaties een rol spelen. Lees verder

Worden genbehandelingen zelfs te duur voor rijke landen?

A

Crispr Therapeutics

Schermafdruk Crispr Therapeutics (afb: crisprtx.com)

Al jaren achtereen wordt de de ‘genschaartechnologie’ die gebruikt maakt van de CRISPR-methode als (bijna perfect) middel gezien om genetische ziektes te helen. Nu schijnt in een klinische proef in de VS de methode met succes te zijn gebruikt tegen sikkelcelanemie, een ziekte waarbij de rode bloedlichaampjes worden misvormd tot sikkels, en tegen een vorm van thalassemie. Beide ziektes leiden tot problemen met de zuurstofvoorziening. De CRISPR-behandeling wordt daarbij toegepast in combinatie met een stevige chemokuur. Bovendien is zo’n behandeling schreeuwend duur. Zijn dat kinderziektes van een veelbelovende behandelingsmethode? Lees verder

Synthetische genen herprogrammeren plantenwortels

logische gencircuits

Waar Booleaanse logica de biologie ontmoet (afb: Jennifer Brophy, Stanforduniversiteit)

Het zat er al een tijdje aan te komen. We hadden al verhalen over DNA om informatie op te slaan en over DNA-computers en logische circuits van genen, maar nu hebben onderzoekers Booleaanse logica gebruikt om met synthetische (=niet-natuurlijke) genen specifieke patronen van genexpressie (-activiteit) te bereiken. Ze gebruikten die gencircuits om de bouw van de plantenwortels aan te passen (ter meerdere eer en glorie van de economie (=opbrengst), natuurlijk). Lees verder

Pi-RNA gebruikt om genactiviteit overerfelijk te regelen

piRNAi

Met de piRNAinterferentie-techniek zijn genen van wormpjes generaties lang uit te schakelen (afb: KAUST)

Wellicht dat je RNA-moleculen kent als ‘mal’ voor eiwitten, maar RNA’s hebben verschillende functies in de cel. Zo reguleren zogeheten piRNA’s de genactiviteit. Onderzoekers hebben die nu gebruikt om genactiviteit bij te sturen in wormpjes (rondwormen/nematoden). De ontwikkeling zou iets kunnen betekenen voor fundamenteel biomedisch onderzoek, voor de formulering van geneesmiddelen maar ook voor gentechnische behandelingen. Lees verder

Gentechniek gebruikt om 100% m of v te ‘produceren’ (opinie)

Alleen v- of m-nageslacht

Alleen maar jongetjes of alleen maar meisjes (afb: Francis Crickinstituut)

Een mes is handig om een brood mee te snijden, maar dat kan ook gebruikt worden om iemand dood te steken. Zo is het met vrijwel alles. Iets is niet intrinsiek goed of slecht. Gentechniek kan gebruikt worden om mensen te verlossen van een genetische afwijking, maar kan, om het wat heftig aan te zetten, ook gebruikt worden om supermensen te creëren of monsters zoals dr.Frankenstein die schiep. Het Francis Crick-instituut komt met een verhaal waarin gentechniek is gebruikt om het nageslacht van muisjes louter uit jongetjes of louter meisjes te laten bestaan. Handige voor kippen- of koeienfokkers, maar ik heb er een heel ongemakkelijk gevoel bij… Lees verder

Gendruk bij malariamuggen lijkt hanteerbaar te zijn

Anopheles Gambiae

Anopheles gambiae-mug (afb: WikiMedia Commons)

Gendruk is een techniek om het genoom van (meestal) plaagorganismen zo te veranderen dat hele populaties uiteindelijk het loodje leggen, waarmee ziektes als malaria kunnen worden bestreden. Bij malaria wordt de ziekteverwekker, de parasiet Plasmodium, overgebracht door stekende muggen. Probleem met gendruk is dat die moeilijk in de hand te houden zou zijn. Nu zouden onderzoekers hebben aangetoond dat de techniek wel degelijk te hanteren/controleren zou zijn en binnen een jaar kan leiden tot ineenstorting van een muggenpopulatie. Lees verder