Naar verluidt eerste ‘inwendige’ gentherapie uitgevoerd.

Zinkvingers

Een zinkvinger waarmee DNA kan worden doorgeknipt (afb: WikiMedia Commons)

In de VS zou onlangs voor het eerst een ‘inwendige’ gentherapie zijn uitgevoerd, waarbij het de bedoeling is dat het genoom in (lever)cellen vanuit het lichaam wordt/kan worden bewerkt om een genetische ziekte te ‘repareren’. De therapie is uitgevoerd bij de 44-jarige Amerikaan Brian Madeux die een vrij zeldzame stofwisselingsziekte heeft, de ziekte van Hunter. Madeux kreeg miljoenen exemplaren van het juiste gen ingespoten, tezamen met de zogeheten een kreupel virus voor de aanmaak van zogeheten zinkvingers, die het gen in het DNA inbouwen. “Hopelijk helpt dat mij en anderen”, zei de patiënt. Binnen een maand moet duidelijk zijn of de aanpak werkt. Lees verder

Gentherapie lijkt sommigen van blindheid te kunnen genezen

OogdoorsneeHet ziet er naar uit dat mensen die blind zijn geworden door een erfelijke netvliesziekte Leber-amaurose (Leber-blindheid) een deel van hun zich weer kunnen terugkrijgen door behandeling met een nieuwe gentherapie. Die therapie is bij de Amerikaanse gezondheidsautoriteit FDA aangeboden voor toelating tot de medische praktijk. Voor die erfelijke oogaandoening is momenteel geen (vorm van) genezing beschikbaar. De studie waar die toelatingsaanvraag op gebaseerd is wordt gepresenteerd op een congres van de Amerikaanse vereniging van oogheelkunde AAO. Lees verder

Vroegtijdige gentherapie houdt hersens ‘jong’

Onderzoekers ontwikkelen gentherapie tegen geestelijke aftakeling

De onderzoekers Miguel Chillón en Assumpció Bosch in het lab (afb: UAB)

Het schijnt dat een vroegtijdig toegepaste gentherapie die tot doel had de aanmaak van het eiwit Klotho te te verhogen beschermt tegen de geestelijke achteruitgang op latere leeftijd, althans bij muisjes, en dat door slechts eenmalig een dosis van dat gen in het centrale zenuwstelsel van de beestjes te injecteren. Lees verder

Schuilplaats hi-virus ontdekt

Een rasterelektronenmikroskoopopname van virusdeeltjes op een witte bloedcel

Het humane immunoindefi-ciëntievirus (hiv) is deels zo lastig te bestrijden omdat dat virus zich weet schuil te houden. Het virus is in bedwang te houden, maar je komt er nooit helemaal van af. Onderzoekers van de universiteit van Sydney (Aus) denken nu te weten hoe dat beestje zich onttrekt aan de aandacht van het afweersysteem: in CD4+-T-cellen (ook T-helpercellen genoemd), nota bene een onderdeel van dat systeem. Lees verder

Nieuwe gouden CRISPR-techniek ‘repareert’ Duchenne-muizen

Afleversysteem voor CRISPR/Cas9: CRISPR-Goud

De aflevereenheid met de benodigde CRISPR-componenten en de gouddeeltjes (afb: UCB)

Onderzoekers van de universiteit van Californië in Berkeley hadden eerder een nieuwe methode ontwikkeld om de genschaar CRISPR/Cas9 in cellen af te leveren. Ze hebben nu bij muizen aangetoond dat met die techniek een mutatie is te repareren die leidt tot de ziekte van Duchenne, een ernstige spierziekte. Met één injectie van het CRISPR-Goud, zoals het afleversysteem is gedoopt, werden al bemoedigende resultaten bereikt, zo stellen de onderzoekers. Lees verder

Bacteriofagen mogelijk opvolgers van antibiotica

Staphylococcus aureus

Staphylococcus aureus (afb: WikiMedia Commons)

Eigenlijk is het lood om oud ijzer: bacteriofagen of antibiotica. Beide ‘verslinden’ bacteriën, met dat verschil dat bacteriofagen wat kieskeuriger zijn. Ze werken alleen bij een bepaalde bacterie terwijl zogeheten breedspectrum-antibiotica grote delen van het bacteriële leven verdelgen. Groot nadeel van antibiotica is dat bacteriën er immuun voor kunnen worden. Dan kan veel moeilijker met fagen. Dat zijn virussen. Nu steeds meer antibiotica onwerkzaam zijn bij steeds meer bacterisoorten zijn de fagen misschien een alternatief. Twee patiënten in Frankrijk met chronische gewrichtsontstekingen zijn daar dankzij de fagen vanaf. Lees verder

Helpt zika-virus tegen hersenkanker?

Glioombehandeling met zikavirus

Zonder en met (afb: univ. van Washington)

Virussen zijn eng, vinden we, maar begrijp goed dat gentherapie zonder virussen zo niet onmogelijk dan toch een stuk problematischer zou zijn. Onderzoekers gebruiken virussen om in gentherapie allerlei klusjes te laten doen zoals het inbouwen van ‘nieuwe’ genen. Virussen schijnen nog andere onvermoede talenten te hebben. Zo kan een virus dat sedert kort een zekere beruchtheid heeft opgebouwd, het zika-virus, mogelijk iets betekenen bij de bij de bestrijding van een glioblastoom (of glioom), een agressieve vorm van hersenkanker die vrijwel niet te genezen is.
Lees verder

Als ruilhart een varkenshart (?)

Kunsthart Carmat

Het Franse kunsthart Carmat is al een paar keer geïmplanteerd. Gaan kunstharten het van varkensharten ‘winnen’? (afb: Carmat)

Varkensorganen schijnen op virale gronden niet geschikt te zijn als donorhart voor mensen. Nu hebben onderzoekers het een en ander genetisch veranderd aan het DNA van varkens en schijnt in ieder geval de virusdreiging geweken. Die virusdreiging is echter niet de enige hindernis die voorkomt dat een varken hartdonor kan worden van mensen. Voorlopig zullen er geen mensen met een donorhart van een varken rondlopen, zo dat ooit zal gebeuren…
Lees verder

“Gendruk geen wondermiddel”

Uitleg gendruk

Een insect (of ander dier) met een ‘neutraliseringsgen’ D krijgt nakomelingen (blauw). Met Cas9 wordt corresponderend gen (allel) weggeknipt (2de plaatje) en vervangen door D-gen (3de plaatje) of die vervanging mislukt (4de plaatje; R= weerstand) en einde oefening (afb: Bull JJ, Malik HS (PLOS 2017))

Gendruk (Amerikaans: gene drive) is geen wondermiddel om, bijvoorbeeld, schadelijke insecten te neutraliseren. Bij gendruk is het de bedoeling dat een bepaald ‘neutraliserinsgen’ zich razendsnel in een populatie verspreidt, maar onderzoekers van de Cornell-universiteit vonden bij experimenten met fruitvliegjes dat een klein deel tot een vrij groot deel van de proefpopulaties niet werden getroffen door het ingebrachte ‘neutraliseringsgen’. “Bij zulke hoeveelheden werkt gendruk niet”, zegt onderzoeker Philipp Messer. “Er zal meer onderzoek gedaan moeten worden om gendruk effectief te maken.” Lees verder

Kankercellen dwingen gezonde cellen zich als virus te gedragen

Kankercel zet fibroblast aan tot 'virusgedrag'

De kankercellen (blauw) zouden via de signaalroute NOTCH fibroblasten (bruin) aanzetten tot het afscheiden van exosomen  (oranje) met een speciale lading die de groei en uitzaaiing van kankercellen stimuleert (afb: Cell)

Onderzoekers van de universiteit van Pennsylvania (VS) zouden er achter gekomen zijn waarom sommige borstkankers zich agressiever gedragen dan andere. Ze constateerden dat kankercellen gezonde cellen ‘dwingen’ zich als ‘virus te gedragen’. Daardoor woekeren en verspreiden die kankersoorten zich sneller dan andere. Het gaat dan met name om tripelnegatieve borstkanker. Er zijn al ideeën om dat proces te dwarsbomen. Lees verder