Met CRISPR-methode nu ook lange stukken DNA te vervangen

Serine-integrases

De serine-integrases voegen de grote DNA-brokken, waarbij CRISPR/Cas9 heeft gezrgd voor de ‘landingsplaats’ (afb: Marshall Stark univ. van Glasgow)

Onderzoekers van het MIT in Cambridge (VS) hebben de CRISPR-techniek weer wat verder opgerekt. Met die techniek zouden nu ook hele genen zijn te vervangen tot zo’n 36 000 basenparen (nucleotideparen; de bouwstenen van DNA). Bovendien zou dat veiliger en efficiënter gebeuren dan tot nu toe mogelijk is met de ‘genschaar’. Ze gebruikten hun nieuwe techniek, PASTE (Plak) genoemd, bij muizen- en mensencellen. De techniek zou bij uitstek geschikt zijn bij ziektes waarbij een gen op veel plaatsen gemuteerd is zoals bij de taaislijmziekte. Lees verder

Bloedlichaampjes in het lab geproduceerd

Bloedcellen

Vlnr: rode bloedcel, bloedplaatje en witte bloedcel

De geneeskunde is nog erg afhankelijk van vrijwilligers die bloed afgeven. Al langere tijd proberen wetenschappers bloedcellen te maken en dat schijnt onderzoekers in Groot-Brittannië nu te zijn gelukt. Die cellen zijn ook in minihoeveelheden ingebracht bij mensen. Het gaat om rode bloedlichaampjes, die zuurstof door het lichaam transporteren. Lees verder

Gentherapie voor bloederziekte geen oorzaak levertumor

Lentivirustherapie

Virussen planten hun eigen erfelijk materiaal in dat van de cel. Daar wordt bij gentherapie gebruik van gemaakt.

Vaak worden bij gentherapieën verzwakte vormen van virussen gebruikt (meestal adenoachtigevirussen; aav’s) om het gengereedschap in de cellen af te leveren, maar nogal eens blijkt dat die verzwakte virussen een probleem kunnen vormen. Het bedrijf UniQure zou nu hebben vastgesteld dat het virus dat is gebruikt bij een gentherapie voor bloederziekte niet verantwoordelijk is voor de bij een patiënt ontstane levertumor. Lees verder

Gentherapie lijkt te helpen tegen bloederziekte

Tsarewitsj (kroonprins) Alexej

Tsarewitsj (kroonprins) Alexej leed aan de bloederziekte (afb: WikiMedia Commons)

Tsarewitsj Alexej Romanov leed aan de bloederziekte (hemofilie). Door het ontbreken van een gen werkt bij ‘bloeders’ (altijd mannen) het stollingsssyteem niet goed. Alexej was de zoon van de laatste tsaar van Rusland en de duistere ‘monnik’ Raspoetin scheen bij hem de ongeremde bloedingen te kunnen stoppen. In die tijd was niet bekend hoe je die ziekte kon behandelen.  Inmiddels is dat anders en onderzoekers van de Engelse Queen Mary-universiteit stellen dat ze zo’n dertien hemofiliepatiënten met een gentherapie die het ontbrekende gen weer toevoegt, voor langere tijd (drie jaar) van de ziekte hebben afgeholpen met één behandeling. Lees verder

Bloederziekte valt waarschijnlijk te genezen met gentherapie

Bloederziekte (hemofile A)

Lijders aan de bloederziekte hemofilie A hebben geen gen dat codeert voor stollingsfactor VIII

Onderzoekers in Groot-Brittannië denken dat gentherapie genezing van de bloederziekte (hemofilie A) mogelijk maaakt. Lijders aan die ziekte, voornamelijk mannen, missen een gen dat codeert voor stollingsfactor VIII, waardoor hun bloed niet stolt. Dertienkunnen patiënten kregen een genbehandeling en hoefden niet meer voor de ziekte behandeld te worden. Lees verder

Hemofilie B lijkt te genezen met gentherapie

Stollingsfactoren

Het stollen van het bloed is een ingewikkeld proces

In het kinderziekenhuis in Philadelphia lijken negen patiënten met hemofilie B na een gentherapie weer een redelijke hoeveelheid van de bloedstollings-factor IX aan te maken. Dat resultaat zou zijn behaald na slechts een behandeling. Onderzoekster Lindsey George heeft haar onderzoeksresultaten bekendgemaakt op de jaarlijkse bijeenkomst van de Amerikaanse hematologenvereniging in San Diego. Onduidelijk is wat die genbehandeling inhoudt. Lees verder

CRISPR-knipper gebruikt om hemofilie te genezen

inversie gerepareerd met CRISPR-Cas9

De ‘omgekeerde’ genen worden weer ‘rechtgezet’ (afb: CellStem Cell

Voor het eerst zouden muisjes met de bloederziekte (hemofilie A) zijn genezen met behulp van de CRISPR-Cas9-techniek, een techniek ‘geleend’ van bacteriën om DNA te bewerken. Bloederziekte, waaraan ook veel mannelijke nazaten van de Russische tsarenfamilie de Romanovs leden (overigens aan de B-variant waar het mis is met factor IX), komt bij een op de vijfduizend mannen voor. Door een zogeheten chromoominversie (het gen staat als het ware achterstevoren) kunnen hemofilie A-lijders de stollingfactor VIII niet aanmaken, waardoor bij een, in- of uitwendige, verwonding het bloed blijft stromen. Lees verder

Gentherapie in de maak voor bloederziekte

Bloedplaatjes maken stollingsfactor aan

De gele kleur geeft aan dat de stollingsfactor in de bloedplaatjes wordt aangemaakt (foto: Lily Du)

Het lijkt er op dat een gentherapie lijders aan de bloeder-ziekte kan helpen aan de zo node gemiste stollingsfactor-en. Het bloed van die patiënten stolt moeilijk omdat bepaalde stollingsfactor-en ontbreken en elke bloeding zou fataal kunnen zijn. Amerikaanse onderzoekers hebben daar nu een gentherapie voor ontwikkeld. De reparatie van het defect begint met het in bloedstamcellen inbouwen van het gen dat zorgt voor de aanmaak van de ontbrekende stollingsfactor of -factoren. Vervolgens worden die ‘gerepareerde’ bloedstamcellen bij de patiënt weer ingespoten. Proeven met honden bleken succesvol: tweeeneenhalf jaar na de behandeling hadden de honden nog steeds geen last van de voor bloederlijders typerende heftige bloedingen. Lees verder