Weten we nu hoe stamcellen zich tot gerijpte cellen ontwikkelen?

Darmwand

De darmwand met de darmvlokken (villi) en damrcryptes waar darmcellen zich delen (afb: ISTA)

Stamcellen kunnen zich, afhankelijk van hun ‘status’, ontwikkelen tot een scala aan celsoorten, maar wie wat maakt wat zo’n stamcel uiteindelijk wordt. Onderzoekers denken daar nu meer licht op geworpen te hebben na het ontdekken van zo’n differentiëringsmechanisme in de ingewanden van muisjes. Het zou zijn gebleken dat de richting van de ontwikkeling (mede) bepaald wordt door de plaats in het organisme en door bewegingen in de omgeving. Lees verder

Embryocellen ontwikkelen zich door trekken en duwen

Embryonale huidcellen kip in een petrischaaltje

De embryonale huidcellen organiseerden zich in een petrischaaltje tot een ring en, uiteindelijke, tot veerfollikelcellen (afb: Rockefelleruniversiteit)

Embryo’s bestaan oorspronkelijk uit dezelfde cellen. Al langer leeft de vraag hoe daaruit een organisme kan ontstaan met wel honderden verschillende celsoorten. Het lijkt er op dat trekken en duwen van de embryocellen leidt tot die celdifferentiëring, https://doi.org/10.1016/j.cell.2022.04.023“>zo concluderen onderzoeksters op basis van onderzoek aan kippenembryocellen. Geïsoleerde embryonale huidcellen van kippen organiseerden zich spontaan doordat cellen aan elkaar trekken en duwen. Daardoor vormden zich in 48 uur haarzakjes voor de veren van de kip in wording. Lees verder

Muisjes geboren uit huidcellen

muisjes uit huidcellen

De donkere muis links zou de eerste huidcelmuis zijn (af: univ. van Yamanashi)

Voor het eerst zouden er muisjes geboren zijn die niet zijn ontstaan door een versmelting van een eicel en een zaadcel maar uit huidcellen. Onderzoekers denken daarmee een oplossing gevonden te hebben om dieren die uitgestorven zijn of op het punt van uitsterven te staan weer tot leven te wekken. Lees verder

Onderzoekers ‘maken’ in lab totipotente stamcellen

Een kweek geïnduceerde pluripotente stamcellen

Een kweek geïnduceerde pluripotente stamcellen voor onderzoeksdoeleinden (afb: WikiMedia Commons)

Alleen twee versmolten geslachtscellen (de zygote) en de embryocellen na de eerste celdeling zijn ‘almachtig’ (totipotent). Ze kunnen zich ontwikkelen tot alle cellen die het ontstaan van een nieuw ‘individu’ mogelijk maken. Sedert zo’n vijftien jaar kunnen uit gerijpte cellen ‘veelzijdige’ (pluripotente) stamcellen worden gemaakt. Die kunnen zich ontwikkelen tot alle cellen in een organisme, maar niet tot de zogeheten extraembryonale cellen zoals die in de moederkoek nodig zijn (we hebben het over zoogdieren). Nu hebben onderzoekers van Tsinghuauniversiteit in Peking een manier gevonden om van rijpe cellen totipotente stamcellen te maken. Lees verder

Een lichaam-op-een-chip die kan worden aangepast aan de patiënt

Weefsels op multiorgaanchip

De weefsels op de multiorgaanchip van links naar rechts: huid-, hart-, bot-, lever- en endotheelcellen (afb: Columbia)

Onderzoeksters hebben een lichaam-op-een-chip gemaakt met menselijke cellen van verschillende weefsels zoals hart, lever, bot en huid. Die ‘organen’ worden met elkaar verbonden door een vatenstelsel waarin ook afweercellen rondzwemmen. De ‘lichaams-chip’ past onder een microscoopglaasje en kan worden aangepast aan de patiënt. Lees verder

Geherprogrammeerde ‘stamcellen’ maken huid 30 jaar jonger

De huid

De huid is een knap ingewikkeld orgaan. Op dit plaatje ontbreken de lymfevaten

De zoektocht naar het eeuwige leven is waarschijnlijk zo oud als de mensheid, maar heeft voorlopig nog niet het gezochte resultaat opgeleverd. Onderzoekers in het Verenigd Koninkrijk hebben weer (?) een beginnetje gemaakt, zo lijkt het. Volgens het Brits blad New Scientist hebben die rijpe cellen geherprogrammeerd tot ‘stamcellen’ zonder dat die hun oorspronkelijke functionaliteit verliezen. Daarmee zou de huid dertig jaar jonger kunnen worden. Lees verder

Kan de witte neushoorn voor uitsterven behoed worden?

noordelijke witte neushoorn

Nieuwe noordelijke witte neushoorns fokken is nog niet zo makkelijk. Links het achterste van de neushoorn (afb: Biorescue)

Hebben we net mogen melden dat terzakekundigen het een-op-een ‘heroprichten’ van uitgestorven dieren beter maar kunnen vergeten of we krijgen het volgende herstelprogramma voorgeschoteld: het voorkomen van het uitsterven van de (noordelijke) witte neushoorn. Het verschil is natuurlijk dat daarvan nog twee vrouwelijke exemplaren in leven zijn.  Uit de huidcellen van een reeds overleden exemplaar zouden stamcellen zijn gekweekt. Daaruit zouden eicellen kunnen worden gemaakt om de witte neushoorn voor uitsterving te behoeden. Lees verder

Voor het eerst betacellen voor (falende) alvleesklier gekweekt

Gekweekte eilandjes van Langerhans

Gekweekt eilandje van Langerhans. De insulineproducerende cellen zijn rood, de groene produceren glucagon, de ’tegenpool’ van insuline (afb: univ. van Helsinki)

Onderzoekers van, onder meer, de universiteit van Helsinki zouden voor het eerst uit stamcellen volledig functionale betacellen hebben gekweekt, die normaal gesproken suikersregulerend insuline aanmaken in de alvleesklier. Lees verder

Kikkers krijgen nieuwe pootjes

Herstel geamputeerd pootje bij kikkers

De BioDome (afb: Tuftsuniversiteit)

Kikkers waarvan een poot was geamputeerd kregen weer een nieuw functioneel lidmaat door het stompje bloot te stellen aan een combinatie van vijf stoffen. De nieuwe pootjes waren voldoende functioneel om de beestjes weer behulpzaam te zijn in hun bewegingen. Normaal gesproken gebeurt het weer aangroeien van ledematen bij kikkers niet, anders dan bij hagedissen, wormen en salamanders. Lees verder

Kernloze cellen als postbodes voor medicijnafgifte?

Gerichte afgifte met ontkernde stamcellen

Vrachtcellen die zich spoeden naar een doelwitmolecuul (afb: beeld uit filmpje van Kemkelab/UCSD)

Vaak worden (kreupel gemaakte) virussen of ook wel andere nanodeeltjes gebruikt om ‘spullen’ in cellen af te leveren, maar waarom geen cellen gebruikt (moeten de onderzoekers gedacht hebben)? Die onderzoekers van, onder meer, de universiteit van Californië in San Diego (UCSD) hebben cellen zonder kern voorzien van reeceptoren en gebruikt om bepaalde geneeskrachtige stoffen af te leveren aan beschadigd weefsel in muisjes. Dat zou effectiever zijn en minder bijwerkingen geven dan de normale toediening van medicijnen. Lees verder