Celdeling: mitose en meiose

Mitose is de gewone celdeling. Meiose is de rijpingsdeling van geslachtscellen.

Als cellen delen komt er een hele machinerie in werking om het DNA te splitsen en te repliceren, zodat elke cel weer een  volledig genoom krijgt. In cellen met een kern (eukaryoten) zijn daar, onder meer, enzymen helicasen en polymerasen voor nodig. De eencellige eukaryoot (en parasiet) Carpediemonas membranifera blijkt die noodzakelijk geachte ‘instrumenten’ echter te missen. Dat is vrij uniek voor eukaryoten. Onderzoeksters rond Dayana Salas-Leiva van de Dalhousie-universiteit in Canada vermoeden dat deze zogeheten metamonaden hun zaakjes op een andere manier regelen. Lees verder

Zinkvingertherapie helpt mogelijk tegen Alzheimer

eiwitklonteringen bij Alzheimer

De tau-knopen in hersencellen (bruin) en de beta-amyloïde plaques (rood) buiten de cellen zijn beide kenmerkend voor de ziekte van Alzheimer. Nog steeds is het onduidelijk of ze oorzaak of gevolg van de ziekte zijn

Als het om gentherapie gaat hebben we het tegenwoordig vaak over de CRISPR-methode, maar voor CRISPR werd de genactiviteit al bewerkt met zogeheten zinkvingers. Gebruikmakend van die zinkvingers zouden onderzoekers bij muisjes met een vorm van Alzheimer de zogeheten tau-knopen, een van de kenmerken van die ziekte, aanzienlijk hebben verminderd. Het voordeel van zinkvingers boven CRISPR is dat die binden aan een gen, maar het DNA niet bewerken. Lees verder

Twaalf genen met CRISPRCas9 in een keer uitgeschakeld

CRISPR-complex

De structuur van het CRISPR-complex, waarbij het donkerblauwe deel het cascade-enzym is (Cas), het roze het gids-RNA en het lichtblauwe het enzym transposase waarmee stukjes DNA in het genoom kunnen worden ‘gelast'(afb: Sternberg & Fernández Labs, Columbiauniversiteit)

Onderzoekers van de Maarten Luther-universiteit in Halle en het Leibnitzinstituut voor plantbiochemie hebben een zelf ontwikkelde aangepaste vorm van de ‘genschaar’ CRISPR/Cas9 gebruikt om bij planten in een keer tot twaalf genen tegelijkertijd uit te schakelen. De genoombewerkingstechniek maakt het makkelijker op de wisselwerking tussen diverse genen te onderzoeken. Lees verder

Je kunt nu genactiviteit van cellen in een weefsel zichtbaar maken

Genactiviteit van afzonderljike cellen meten

De genactiviteit van vele genen (gekleurde stipjes) in afzonderlijke cellen (blauwe lijnen) aangegeven (afb: NanoString)

Net als dat voor je woongenot de locatie van je woning belangrijk is geldt dat ook voor cellen. Tot voor kort moesten onderzoekers die de genactivteit wilden weten dat per cel bepalen, zonder dat ze wisten waar die cel vandaan kwam of ze maten gemiddelde over duizenden cellen. Inmiddels is er een techniek ontwikkeld, aangeduid met ruimtelijke transcriptomie, dat van duizenden cellen tegelijk de genactiviteit kan bepalen. Dat verandert het spel voor onderzoekers drastisch. Lees verder

‘Hartkleppen’ in het lab gekweekt functioneren en groeien

Hart

1. Rechterboezem 2. Linkerboezem 3. Bovenste holle ader 4. Aorta 5. Longslagader 6. Vier longaders 7. Mitralisklep 8. Aortaklep 9. Linkerhartkamer 10. Rechterhartkamer 11. Onderste holle ader 12. Tricuspidalisklep 13. Pulmonalisklep (afb: WikiMedia Commons)

Kinderen waarvan de hartkleppen niet goed meer functioneren krijgen dan vaak meermalen een kunstklep. Onderzoekers van de universiteit van Minnesota (VS) zouden voor het eerst in het lab gekweekte hartkleppen hebben geïmplanteerd bij jonge lammeren, die daar een jaar lang meegroeiden met de ontvanger. Dat zou, op den duur, ook bij mensen mogelijk zijn, maar vooraleer dat zover is zal er nog wel het een en ander moeten worden uitgezocht. Lees verder

Muisembryo’s gekweekt in kunstmatige baarmoeder

Kunstbaarmoeder

Kunstbaarmoeder (afb: Weizmanninstituut)

Onderzoekers van het Weizmanninstituut in Israël rond Jacob Hanna hebben muizenembryo’s gekweekt in een kunstmatige baarmoeder. De embryo’s leken zich normaal te ontwikkelen compleet met kloppende hartjes. Dat zou voor het eerst zijn. De embryo’s werden na vijf dagen weggehaald uit de muiselijke baarmoeder en overgebracht in de kunstmatige baarmoeder waar ze zich zes dagen konden ontwikkelen (de draagtijd van muisjes is ongeveer 21 dagen). Lees verder

Voor het eerst vroege vormen menselijke embryo’s uit lab

Balstoïde uit lab

Een cellenklomp (blastoïde) gevormd uit menselijke stamcellen (afb: univ van Texas)

Voor het eerst hebben onderzoekers de eerste stadia van de embryofase van de mens in het lab gekweekt (dus buiten de baarmoeder). Het lijkt er op dat die weg is gekozen om beperkingen van onderzoek op menselijke embryo’s te omzeilen die zijn opgelegd op basis van ethische overwegingen. Het gaat om twee onderzoeksgroepen. De onderzoekers legden er de nadruk op dat het niet gaat om voortplanting maar om onderzoek aan de ontwikkeling van de (menselijke) vrucht.
Lees verder

Hoe brengen vaders hun leefwijze over op hun kroost?

Ongezond leven

Ongezond leven van de vader heeft effect op het nageslacht

Hoe  brengen vaders hun ervaring over op hun kroost? Daartoe is hun DNA niet geschikt. Volgens onderzoeksters van de Canadese McGill-universiteit zou dat gebeuren door bepaalde eiwitten (niet het DNA) in het sperma. Lees verder

Traanklieren in het lab gekweekt die ook huilen

traankliertjes gekweekt

De kweek van traankliertjes (afb: Cell Stem Cell

Onderzoekers van de universiteit van Utrecht hebben in het lab traanklieren gekweekt uit muizen- en mensencellen. Het duurde even, een dag, maar ze kregen die ook nog aan het huilen. De gekweekte orgaantjes zijn miniatuuruitvoering van de echte organen. Lees verder

Met suikers ‘onbehandelbare’ eiwitten te lijf gaan (?)

O-GlcNAc

De suiker O-GlcNAc (rood) verbonden met een eiwit (afb: WIkiMedia Commons)

Ik (=as) wist het niet, maar een groot deel van de eiwitten die ons lijf aanmaakt (85%) zou ‘onbehandelbaar’ zijn. Daarbij hebben we het ook over eiwitten die een rol spelen bij bepaalde kankers, over Alzheimer, Parkinson e.d. Die ‘onbehandelbare’ eiwitten blijken wel te beïnvloeden door suikermoleculen. Zou daarmee het ‘onbehandelbare’ behandelbaar worden? Die hoop is er wel. Harvardonderzoekers hebben nu ‘gerei’ genaakt om de rol van suikers te onderzoeken. Lees verder