De virusvallen van een DNA-constructie (afb: TUM/Dietz)

Er zijn bepaalde afweercellen die ontploffen om ziekteverwekkers zoals virussen het werken onmogelijk te maken door ze in te kapselen. Nu blijken onderzoekers met DNA een constructie gebouwd te hebben die min of meer dezelfde strategie hanteert om virussen weg te vangen.
Je kunt natuurlijk wel voor elk virus een apart vaccin ontwikkelen, maar dat is gegeven het grote aantal virussen een vrij heilloze onderneming, eigenlijk. Er bestaan antibiotica die verschillende bacteriën kunnen doden, wat zou het niet mooi zijn een breedspectrumantivirusmiddel te ontwikkelen. Dan hoef je niet iedere keer het genoom van een virus uit te lezen om je ‘strategie’ voor de bestrijding van dat ‘ongedierte’ te bepalen: de DNA-val, dus.
Christian Sigl van de TU München en collega’s denken zo’n ‘val’ ontwikkeld te hebben.
Al langer knutselen onderzoekers van DNA allerlei constructies in elkaar, DNA-origami genoemd naar de Japanse papierknipkunst.Sigl en de zijnen maakten DNA-constructies met openingen om virussen te kunnen vangen. Geen van de DNA-constructies die Sigl et. al. tot nu toe gemaakt hadden hadden openingen die groot genoeg zouden zijn. “Dat was een geweldige uitdaging”, zegt Sigls collega Hendrik Dietz.
Het is ze toch gelukt. De uit twintig driehoeksvlakken bestaande constructies zijn ongeveer zo groot als de capsiden (omkapseling) van virussen.

Dan moeten die nog werken ook. Dus onderzochten de wetenschappers de werkzaamheid van hun virusvanger met onder meer het hepatitusvirus. Om te voorkomen dat die DNA-vallen worden gedemonteerd als ze een lichaam binnenkomen (want vreemd) werden de constructies eerst bestraald met ultravioletlicht en behandeld met polyetheenglycol en olygolysine. Dat gaf bescherming. De onderzoekers bepaalden zich tot cellen in kweekbakjes.
Die vallen bleken de virusactiviteit te reduceren (dus ze werkten). “Als ze aan de binnenkant vijf bindingsplaatsen voor het virus maken met bijvoorbeeld de goede antilichamen, dan wordt het virus voor 80% geblokkeerd”, zegt Dietz. “Als er meer bindingsplaatsen zijn dan weken die vallen voor de volle 100%”.

Aanpasbaar

Volgens de onderzoekers is de DNA-val een nieuwe methode om virusinfecties te bestrijden. De constructie zou eenvoudig aan het virus kunnen worden aangepast, maar dat betekent dat je meer van dat virus moet weten dan dat het een virus is. Het lijkt er op dat de onderzoekers deze methode toch vooral bedoeld hebben om virussen niet met genetische wapens te bestrijden maar met mechanische. “Als dat lukt wordt deze methode breed inzetbaar”, zegt medeonderzoekster Ulrike Protzer.

Na dit voorbereidende werk willen de onderzoekers de virusvallen nu gaan uitproberen op dieren. Dietz: “We hebben er alle vertrouwen in dat dit materiaal ook bij mensen is te gebruiken.”

Bron: bdw