Stam- (roze) en hecatonoblastcellen (blauw) (afb: Frederick Mann et al./Cell Reports)
Platwormen kunnen zichzelf herbouwen vanuit slechts een klein fragment. Wetenschappers denken nu te weten hoe dat komt. Hun stamcellen negeren instructies van dichtbij en reageren op signalen van andere weefsels over lange afstanden. Daarbij zouden voorheen niet eerder ontdekte hecatonoblastcellen een rol spelen. Lees verder
Een RNA-molecuul dat wordt gecodeerd door enkelstrengs-DNA (afb: WikiMedia Commons)
Wetenschappers van de universiteit van Texas in Austin hebben een genbewerkingsmethode ontwikkeld met behulp van stukjes bacterie-DNA, retronen genaamd, die verschillende mutaties tegelijk kunnen corrigeren. Andere genoombewerkings-technieken zouden dat in feite stuk voor stuk moeten doen. Deze retrontechniek kan grote defecte DNA-regio’s tegelijkertijd repareren wat ‘handig’ is bij ziektes die afhankelijk zijn van erfelijke afwijkingen op diverse genen zoals de taaislijmziekte. Lees verder
Structuurformule van HRas. RAS is eigenlijk een familie van eiwitten (afb: WkiMedia Commons)
Onderzoekers hebben (weer) een nieuwe manier gevonden om kankergroei te stoppen zonder gezonde cellen te beschadigen. Ze ontdekten een stof die het signaal blokkeert dat kankercellen aanzet tot woekering. De behandeling werkte bij muisjes met long- en borsttumoren en veroorzaakte geen schadelijke bijwerkingen die bij eerdere medicijnen werden gezien. Deze ontdekking, die nu op mensen wordt getest, zou de deur kunnen openen naar veiliger en nauwkeuriger kankerbehandelingen, maar dat is al vaker beweerd. Klinische proeven moeten uitmaken of dat ook voor mensen geldt. Lees verder
Twee priembewerkingssystemen: PAM en RT (afb: Phillip Sharp et al./Nature)
Er wordt constant volop gesleuteld aan de CRISPR-techniek die onderzoekers van de bacteriën hebben geleend om het genoom te bewerken. Een van de belangrijkste minpunten is dat die techniek nogal eens onbedoelde veranderingen in het DNA veroorzaakt. Onderzoekers van MIT lijken een manier gevonden te hebben om de genoombewerking (weer) veiliger en nauwkeuriger te maken, die dan meteen weer ‘doorbraak’ heet in het MIT-persberivht. Door de CRISPR-genschaar scheikundige wat aan te passen zou een systeem zijn gekregen dat zestig keer minder fouten maakt dan voorheen. Lees verder
Wetenschappers hebben de bloedgroep van een donornier omgezet van bloedgroep A in bloedgroep O en dat orgaan bij een (hersendode) persoon geïmplanteerd. De procedure – de eerste in zijn soort – zou de toegang tot donororganen kunnen verbeteren, denken specialisten, omdat de bloedgroep van de donor er niet meer toe doet. Momenteel kunnen organen van overleden donoren alleen bij mensen worden getransplanteerd als ze een compatibele bloedgroep hebben anders komt het afweersysteem van de ontvanger in actie. Lees verder
Het zat er natuurlijk aan te komen. Sinds Shinya Yamanaka aan het begin van deze eeuw ontdekt had hoe je rijpe cellen kon omprogra-mmeren tot stamcellen en andere typen cellen, heeft de genetica zich volop op dat ‘kunstje’ gestort. Nu hebben onderzoekers uit menselijke huidcellen functionele (?) eicellen gevormd. Sommige van die eicellen vormden met zaadcellen het begin van embryovorming. En dan? Lees verder
De geelwitte stipjes zijn de plaatsen waar de gele vlek is aangetast, waardoor het zicht slechter wordt
Er is een bRNA-vaccin dat zou beschermen tegen de gevolgen van leeftijdsgebonden maculadege-neratie (LMD). Dat onderdrukte de abnormale groei van bloedvaten in het netvlies bij muisjes en voorkwam zo gezichtsverlies. Het vaccin is net zo effectief als conventionele antilichaamthe-rapieën voor maculadegeneratie, maar vereist slechts één injectie, niet in het oog, maar intramusculair. Lees verder
Voorbeelden van IRE1-remmers op de kinase-bindplaats of het RNAse-domein (afb: Peng Wu et al./Nature Communications)
Kankercellen lijken behoorlijk ‘slim’ te zijn. Ze kapen overlevings- en genezingsprocessen van cellen om hun groei te stimuleren, zich door het lichaam te verspreiden en hun eigen overleving te garanderen. De ontvouwde eiwitrespons, die cellen beschermt tegen stress, is zo’n overlevingsmechanisme. Een van de belangrijkste regulatoren, het inositol-afhankelijke enzym 1 (IRE1), is een veelbelovend doelwit gebleken voor de ontwikkeling van therapieën tegen kanker en diverse andere ernstige ziekten. Nu hebben onderzoekers rond Peng Wu van het Max Planck Instituut voor Moleculaire Fysiologie in Dortmund hebben een middel ontwikkeld dat IRE1 remt via een ander mechanisme dan bestaande remmers. Dit zou nieuwe therapeutische mogelijkheden kunnen openen voor de behandeling van kanker en andere ziekten. Lees verder
Celkernen blijken minder dicht gepakt dat het omringende celplasma. De verhouding is verschillend tussen soorten cellen maar blijft vrij constant, blijkt (afb: Simone Reber et al./Nature Communications)
De cel is dicht’bevolkt’. Tot nu toe werd gedacht dat de celkern, met daarin een molecuul dat uitgerekt zo’n 2 m lang is, het dichtst ‘bevolkt’ was, maar onderzoekersters in Duitsland en de VS zagen dat het het omringende celplasma nog drukker was met allerlei eiwitten, kernzuren e.d. In een recente studie maten ze de subcellulaire dichtheid van een breed scala aan organismen. Doel van dit soort onderzoek is om biomoleculaire processen in allerlei cellen, variërend van gistcellen tot menselijke cellen, beter te begrijpen. Lees verder
De structuur van het kleinere NsCas9d-eiwit (afb: Yanli Wang et al./Nature Communications)
De CRISPR/Cas9-methode is in relatief weinig jaren een populaire methode geworden om genomen te bewerken. Helaas is het veelgebruikte Cas9-eiwit dat daarvoor gebruikt wordt nogal omvangrijk en dat beperkt de mogelijkheden aangezien het CRISPR-gereedschap moet passen in een virus. Nu hebben onderzoeksters rond Yanli Wang (koppeling geeft bij mij=as veiligheidswaarschuwing) van het biofysisch instituut van de Chinese academie van wetenschappen een bacterie (een Nitrospirae-stam) gevonden die een veel kleiner Cas9-eiwit gebruikt bestaand uit ‘slechts’ 762 aminozuren. Daarmee worden genoombewerkingen mogelijk die met het grote Cas9-molecuul van Streptococcus pyogenes niet mogelijk zouden zijn. Lees verder