‘Slimme’ nanodeeltjes vinden feilloos de juiste cellen

Co-LOCKR

De Co-LOCKR-eiwitten (lilla) maken contact met de juiste tekens op de doelwitcel (middenonder) (afb: UW)

Onderzoekers van de universiteit van Washington hebben wat zij noemen ‘molecuul-computers’ gemaakt die je in het lichaam om een boodschap kunt sturen. Zo zouden die ‘slimme’ nanodeeltjes, gemaakt van synthetische eiwitten, kankercellen kunnen onderscheiden van gezonde cellen. De molecuulcomputers zouden zich geheel op eigen kracht bewegen om de cellen op te zoeken die ze als doelwit hebben. Lees verder

Florida wil 750 miljoen genetisch veranderde muggen loslaten

Gelekoortsmug

Gelekoortsmug (afb: WikiMedia Commons)

In een poging ziektes te bestrijden die overgebracht worden door muggen hebben de autoriteiten in de Amerikaanse staat Florida er in toegestemd om het volgend jaar 750 miljoen genetisch veranderde muggen los te laten. Het idee, gebaseerd op gendruk, is al vaker geopperd, maar hard bewijs dat het werkt is er niet. Natuur- en milieuorganisaties maken zich zorgen over deze omstreden techniek. Lees verder

Verdediging hersenkankercellen ontmanteld (?)

Mitochondriën

Mitochondriën

Zoals al vaker in dit blog aangehaald hebben kankercellen allerlei strategieën om te voorkomen dat het afweersysteem het hun moeilijk maakt. Nu hebben onderzoeksters rond Arezu Jahani-Asl van de Canadese McGilluniversiteit ontdekt dat het uitschakelen van het OSMR-gen in kankercellen in de hersentjes van muisjes de vernietiging van die kankercellen aanmerkelijk verbetert. Lees verder

Mitochondriën belangrijk voor aanmaak hersencellen

Bestemming hersenstamcellen en de rol van mitochondriën daarbij

Hersenstamcellen (rood de kern, groen de mitochondriën) na deling. Cellen met gefragmenteerde mitochondriëm (boven) ontwikkelen zich tot diverse soorten neuronen terwijl de cellen met buisvormige mitochondriën (onder) hersenstamcellen bleven (afb: Ryohei Iwata)

Mitochondriën worden vaak de energiecentrales van de cel genoemd. Ze hebben hun eigen kleine genoom, ook al zo opmerkelijk. Het lijkt er nu op dat ze ook nog eens een rol spelen in de rijping van hersenstamcellen in gespecialiseerde hersencellen, zo ontdekten onderzoekers in België onder leiding van Pierre Vanderhaeghen van de KU Leuven. Dat schijnen ze te doen gedurende een periode die bij mensen twee keer zo lang duurt als bij muisjes. Dat zou een verklaring kunnen zijn voor de abnormale (want te grote) hersens van mensen en het feit dat mitochondriale storingen kunnen leiden tot ontwikkelingsstoornissen van de hersens. Lees verder

Gentherapie lijkt te helpen bij netvliesziekte (bij muisjes)

Netvlies

Het netvlies is nog knap ingewikkeld en bestaat uit zo’n tien lagen

Een gentherapie heeft bij muisjes met een erfelijke netvliesziekte voorkomen dat ze blind werden. Het gaat om de ziekte van Batten waardoor kinderen al op jonge leeftijd blind kunnen worden. Lees verder

Methode ontwikkeld om allerlei nucleosiden te synthetiseren

Nucleoside

Een nucleoside (afb: WikiMedia Commons)

Nucleosiden bestaan uit twee van de drie componenten waaruit nucleotiden bestaan, de bouwstenen van DNA en RNA. Die twee componenten zijn een base en een suiker. Het synthetiseren van die mucleosiden schijnt populair te zijn aangezien ze mogelijk iets kunnen beteken in het bestrijden van ziektes, maar dat blijkt toch een lastig karwei. Nu schijnen onderzoekers van de Simon Fraseruniversiteit en het farmabedrijf Merck & Co een methode ontwikkeld te hebben die dat allemaal een stuk makkelijker zou maken. Lees verder

B-RNA aanpakken met CRISPR-techniek in embryo’s

RfxCas13d om b-RNA te bewerken

Het RfxCas13d-systeem in beeld gebracht (afb: Stowersinstituut)

De CRISPR-methode heeft inmiddels al een hele naam opgebouwd als bewerker van DNA, maar de laatste tijd wordt ook steeds vaker RNA bewerkt met de CRISPR-methode. Onderzoekers in Spanje en de VS hebben nu bij embryo’s van proefdieren boodschapper-RNA bewerkt. Die methode zou een bruikbaar alternatief zijn voor het bewerken van het embryogenoom als het bijbehorende gen, bijvoorbeeld, wezenlijk is voor de embryo-ontwikkeling. Deze benadering zou ook bruikbaar zijn voor de bewerking van RNA-moleculen die van de moeder afkomstig zijn. Lees verder

RNA draait ook aan de knoppen van onze genen

RNA-bindende eiwitten

De technieken die gebruikt werden om de RNA-bindende eiwtten te karakteriseren (afb: Nature)

Het is al vaker verteld: menselijk DNA heeft zo’n 20 000 genen en de andere 98% zou troep zijn (dacht men ooit). Steeds duidelijker wordt dat dat flauwekul is. In het grootschalige project ENCODE (Encyclopedie voor DNA-elementen) houden honderden onderzoekers zich bezig met het opvullen van de ‘lege’ plekken op het genoom. Zo hebben ze inmiddels vele plekken geïdentificeerd waar bepaalde regeleiwitten, de helpen met het in- of uitschakelen van genen, binden aan het DNA.  Nieuw onderzoek binnen dat project heeft nou andere plaatsen op DNA ‘blootgelegd’ die coderen voor RNA. Die RNA-moleculen coderen niet voor eiwitten (zoals boodschapper-RNA) maar spelen zeer waarschijnlijk een rol in de genexpressie (welke genen zijn actief en in welke mate en welke niet). Lees verder

DNA-druppels raken ‘van de kook’

DNA-druppels

DNA-druppels ( afb: Tokio Tech)

Biomoleculen zoals DNA en eiwitten kunnen binden aan elkaar en ‘druppels’ vormen die wel wat weg hebben van oliedruppels. De celdruppels reageren met andere componenten om een cel aan de gang te houden. Onderzoekers bekeken wat die ‘DNA-druppels’ deden als ze geconfronteerd werden met een DNA-splitsend enzym. Die druppels bleken te gaan borrelen als kokend water of te krimpen. Lees verder

Antivirusmethode tegen herpes belofte bredere aanpak (?)

Antiherpesvirusmiddel

Het geneesmiddel verlaagt de druk in het virus en maakt het daarmee ineffectief. Rechts herspesvirussen (groen) in een celkern (afb: univ. van Lund)

Een nieuw ontwikkelde methode om herpesvirusinfecties te bestrijden is mogelijk een basis breedspectrummiddel dat in staat is meerdere virussen te bestrijden. Het middel verandert de eigenschappen van het virusdeeltje en richt zich niet op virale eiwitten. Volgens deze methode zouden twee verbindingen het virus binnendringen en voorkomen dat het virusgenoom de cel verlaat om zijn egoïstische vernietigende werk te doen door de cel lek te prikken zonder die te beschadigen. Herpesvirussen zouden daartegen geen resistentie tegen kunnen ontwikkelen. Dat klinkt als de ideale oplossing (maar is het dat ook?). Lees verder