Gentherapie voor een ‘prikkie’

Gentherapie'doos

De gentherapie voor ‘armoedzaaiers’

Gentherapie is een heet onderwerp. Van die techniek wordt veel verwacht als het gaat om het repareren van genafwijkingen en, vooral, de ziektes die daarmee samenhangen, maar gentherapie is een dure behandelingsmethode die kostbare ‘productieomstandigheden’ vergt zoals een steriele omgeving. Het zou allemaal een stuk hanteerbaarder en betaalbaarder worden als de gentherapietechnologie in een ‘doosje’ zou zitten en juist dat schijnen onderzoekers van het Fred Hutchinson-kankercentrum in de VS te hebben ontwikkeld. Met een tafelapparaat kunnen bloedcellen van patiënten genetisch worden gemanipuleerd. Dat zou gentherapie ook bereikbaar maken voor armere landen, is het bericht van de Amerikanen. Lees verder

Eicellen gemaakt uit huidcellen muizen

Eicel met zaadcellen

Menselijke eicel met diverse zaadcellen.

Het klinkt, voor mij, lichtelijk schokkend. Onderzoekers van de universiteit van Foekoka (Japan) hebben huidcellen in het lab ‘omgepro-grammeerd’ tot ‘levensvatbare’ eicellen. Hiermee zouden in theorie ook twee mannen een kind kunnen krijgen of zelfs een (als je ook zaadcellen uit huidcellen kan fabrieken. Ook wordt er meteen geroepen dat deze ontwikkeling goed is voor de bestrijding van de onvruchtbaarheid, maar ik heb daar grote twijfels bij. De wereld heeft eerder last van overbevolking dan van ontvolking (dat is natuurlijk een harteloos argument, zullen sommigen zeggen). Hoe dan ook, er lijken geen grenzen voor synbiologen te zijn. Waar zijn de ethici? Lees verder

Gendruk als bestrijdingsmiddel

Malariamuggen resistent tegen malaria

Plaatsen waar de ingeplante atnilichaamgenen actief zijn lichten blauw op in de muggen, die daardoor resistent zijn tegen malaria (afb: Science)

De Amerikaanse academie van wetenschappen (NAS) heeft een plan goedgekeurd om onderzoek te doen naar gendruk. Met die genmanipulatie-techniek zouden hele populaties van ongewenste dier- en plantsoorten kunnen worden weggevaagd. We kunnen dan denken aan muggen (malaria, zika e.d.), muizen, onkruid enz. Daarbij komen ook bewerkingtechnieken als CRISPR/Cas9 te pas. Een rapport geschreven door een adviesgroep van ethici, biologen en andere deskundigen meldt echter aan de NAS, die in deze de Amerikaanse overheid adviseert, dat er nog niet genoeg bewijs voorhanden is dergelijke experimenten buiten het lab uit te voeren. Lees verder

“Knutselen aan menselijk genoom veelbelovend”

CRISPR/Cas9-techniek verbeterd

De CRISPR-techniek zou nog niet precies genoeg zijn om mensen te behandelen (afb: Wiki Commons)

Het knutselen aan het genoom van menselijke geslachtscellen zou moeten worden besproken, zegt Nobelprijswinaar Venki Ramakrishnan, die sedert vorig jaar president van de Royal Society is. Dat zou een oplossing kunnen bieden voor ongeneeslijke, erfelijke ziektes, stelt de Nobelprijswinnaar. Op het ogenblik is het knutselen aan menselijke geslachtscellen (gericht op de voortplanting) in Groot-Brittannië verboden. Lees verder

Manipulatie genen menselijke embryo’s in VK goedgekeurd

Kathy Niakan manipuleert genen menselijke embryo's

Kathy Niakan (foto: Francis Crick-instituut)

Onderzoekers in het Verenigd Koninkrijk hebben toestemming gekregen om het erfgoed van menselijke embryo’s te veranderen. Hun onderzoek is vooral gericht op het verbeteren van het ‘rendement’ van reageerbuisbevruchting. Het blijft nadrukkelijk verboden de gemanipuleerde embryo’s  te implanteren in de baarmoeder. Lees verder

Onderzoekster wil genoom menselijke embryo’s bewerken

Een menselijke blastula of blastocyste

Een menselijke blastula

De Britse onderzoekster Kathy Niakan van het Francis Crick-instituut heeft een onderzoeksvoorstel bij de bevoegde autoriteiten gelegd, de HFEA, om genen van menselijke embryocellen te bewerken met behulp van de CRISPR/Cas9-methode. Zij hoopt er zo achter te komen waarom bevruchting mis gaat of niet resulteert in een geboorte. Uiteindelijk denkt Niakan dat het bewerken van het genoom van de embryo’s haar meer leert over het slagen of falen van een bevruchting, met name reageerbuisbevruchting. Anderen vrezen dat deze proeven het begin zijn van van een schadelijk ontwikkeling die zal uitmonden in baby’s-op-bestelling. Lees verder

CRISPR repareert Duchenne (bij muizen)

Structuur van het eiwit dystrofine

Het ‘plakeiwit’ dystrofine (afb: Wiki Commons)

Onderzoekers van de Duke-universiteit (VS) zouden met behulp van CRISPR/Cas9-techniek met succes het genoom van een volwassen muis hebben bewerkt die was opgezadeld met de spierziekte van Duchenne. Ze verwijderden in het genoom van de spiercellen het gemuteerde exon 23 uit het dystrofine-gen. Als het waar is, dan zou dat voor het eerst zijn dat die behandeling met succes is toegepast op een volwassen zoogdier(tje).  Lees verder

Knutselen aan genoom mens even ‘op sterk water’

CRISPR-Cas9 met gids-RNA en doel-DNA

Het Cas9-complex (blauw) ‘omarmt’ het gids-RNA (geel) en doel-DNA (rood) (afb: Bang Wong)

Onderzoekers op het gebied van menselijk erfgoed hebben onlangs in Washington afgesproken de nieuwe bewerkings-technieken voor het genoom voorlopig niet toe te passen op menselijke geslachtscellen of embryo’s die zijn bedoeld voor de voortplanting. Het gaat dan vooral om de CRISPR/Cas9-techniek waarmee het DNA vrij nauwkeurig kan worden ‘geredigeerd’. Onlangs werd er door verschillende, vooral Amerikaanse, onderzoekers opgeroepen tot de instelling van een moratorium, een pas op de plaats, bij dit onderzoek, onder meer naar aanleiding van Chinees onderzoek aan menselijke embryo’s.  Overigens mocht de overeenstemming geen moratorium genoemd worden.
Lees verder

Resistente malariamuggen wapen in strijd tegen malaria

Malariamuggen resistent tegen malaria

Plaatsen waar de ingeplante antilichaamgenen actief zijn lichten blauw op in de muggen (afb: Science)

Resistent gemaakte malariamuggen zouden een wapen in de strijd tegen malaria moeten zijn, zo bedachten onderzoekers van, onder meer, de universiteit van Notre Dame in South Bend (VS). Daarbij gebruikten ze een relatief nieuwe techniek om het gen zo snel mogelijk en compleet door te geven aan de volgende generaties. Een enkele mug met een parasietblokkerend gen (de parasieten gaan niet dood) is dan genoeg om, in theorie, dat gen in een seizoen door de hele populatie te verspreiden. Voorlopig staat deze techniek, gendruk (gene drive in het Engels), nog erg ter discussie, zodat veldproeven nog moeten wachten. Lees verder

CRISPR-Cas9-methode zou geen genetische manipulatie zijn

Aradopsis (zandraket?)

De ‘steen des aanstoots’: een plant uit het Aradopsis-geslacht waartoe onder meer de zandraket behoort (foto: Stefan Jansson)

We hebben het hier vaker gehad over de van bacteriën geleende CRISPR-Cas9-methode om heel precies DNA te bewerken. Dat lijkt me genetische verandering of, zo je wilt, manipulatie, maar nu heeft de Zweedse Landbouwraad anders beslist: met CRISPR-Cas9-methode bewerkte organismen vallen niet per se onder de genetisch veranderde organismen. Dat is niet onbelangrijk, omdat de EU nogal terughoudend is bij het toelaten van genetisch gemanipuleerde planten. Mij lijkt het een strijd tussen haarklovende rechtsgeleerden. Het is duidelijk dat hier op een niet natuurlijke manier wordt gesleuteld aan het genoom, toch? De Landbouwraad boog zich over de zaak naar aanleiding van vragen van onderzoekers van de universiteiten Umeå en Uppsala. Lees verder