Epigenoom bewerken een veiliger alternatief voor bewerken genoom(?)

Epigenoombewerking

Zo zou de epigenoombewerking ongeveer in zijn werk gaan volgens Science (afb: Science)

Al een aantal jaren zijn genetici en andere vakdisciplines geestdriftig over de mogelijkheid het genoom te bewerken met de CRISPR-methode (de ‘genschaar’). Het blijkt echter dat deze van de bacteriën geleende methode toch niet helemaal zo werkt als nodig is voor een veilige verandering van het genoom. Zou dan het bewerken van het epigenoom (welke genen zijn wel actief en welke niet) een veilig alternatief kunnen zijn? Daarmee verandert het genoom zelf niet en dat zou daarmee veiliger zijn dan het veranderen van het genoom. Die veranderingen worden dan ook doorgegeven aan het nageslacht. Lees verder

DNA-replicatie

De replicatie: de leidende (onder) en de volgende streng (boven) worden op een andere wijze verdubbeld (afb: Wiki Commons)

Onderzoekers van de universiteit van Cambridge (VK) hebben de replicatie van menselijk en ander DNA voor elkaar gekregen met gezuiverde eiwitten die voor die verdubbeling noodzakelijk zijn. De DNA-synthese zou snel en foutloos zijn verlopen. Lees verder

Waardoor handhaven ziekmakende mutaties zich?

In januari 2021 lag een tweejarig jongetje doodziek in bed in Groenland. De artsen wisten niet wat hij had. Was het hersenvlies-ontsteking of misschien wel tb? Ten einde raad werd hij naar Kopenhagen gebracht, maar ook daar zaten ze met hun handen in het haar. Als laatste redmiddel werd het genoom van het jongetje uitgelezen. Daar kwam een ziekmakend gen uit: IFNAR2. Dat eiwit bindt aan type I interferonen. Daardoor had het jongetje geen verweer tegen virussen zoals het corona- of griepvirus. Hoe komt het dat dergelijke genen zich handhaven, vraagt Wired zich af. Lees verder

Basebewerkers van mitochondriaal DNA hebben effect op kern-DNA

Het lijkt er op dat systemen om mitochondriaal DNA te bewerken ook effect hebben op het DNA in de celkern. Alvorens die zouden mogen worden ingezet voor het corrigeren van ongewenste mutaties zal eerst goed uitgezocht moeten worden welke die ongewenste bijwerkingen zijn en hoe veilig het mitochondriaal DNA valt te bewerken. Lees verder

Bouwstenen van DNA op meteorieten gevonden

Nucleobasen

De vijf nucleobasen die een belangrijk bestanddelen vormen van DNA en RNA (afb: Futura-Sciences)

Hoe het leven op aarde is ontstaan is al sinds mensenheugenis een grote vraag, waarbij we nog niet in de buurt van het antwoord zijn. Grofweg zou je twee brede stromingen bij de ‘levenzoekers’ kunnen aangeven: het leven is op aarde ontstaan of het leven kwam ‘aanwaaien’ uit de ruimte. Die laatste stroming is eigenlijk geen stroming, want die verlegt alleen maar het probleem (waar is leven dan ontstaan en hoe?). Het zou nu zijn gebleken dat belangrijke bestanddelen van RNA en DNA, de zogeheten nucleobasen, zijn aangetroffen op meteorieten die al vele jaren geleden op aarde zijn neergestort. Lees verder

Ingewikkelder genetisch systeem lijkt mogelijk maar ook erg lastig

bRNA-translatie in ribosoom

De bRNA-translatie in het ribosoom (afb: WikiMedia Commons)

Hoewel de diversiteit van het leven een aanzienlijk variëteit kent komen de genetische basisregels van al die verschillende vormen overeen. DNA bestaat uit vier ‘letters’ (nucleotiden), drie van die ‘letters’ coderen voor een van de twintig aminozuren die de natuur gebruikt en met die aminozuren aaneengeschakeld vorm je eiwitten die het leven leven geven. Al langer denken wetenschappers dat dat ‘beter’ moet kunnen met meer ‘letters’ om andere dan natuurlijke eiwitten te maken en andere processen te verwezenlijken. Dat kan, maar maakt de zaak er niet eenvoudiger op, zo ontdekten onderzoeksters van het MIT en de Yale-universiteit. Lees verder

Eindelijk: na ruim 30 jaar genoom mens volledig ‘uitgelezen’

Uitlezing chromosomen mens

De chromosomen van de mens. De rode stukken waren de ‘witte plekken’ (afb: Science)

Het menselijk-genoomproject werd in 2003 ‘afgesloten’. In dik tien jaar waren onderzoekers er in geslaagd het DNA van mensen uit te lezen. Zo’n beetje, dan, want nu nog eens twintig jaar later is het menselijk genoom volledig uitgelezen (overigens vraag ik me dan altijd af wel genoom?; as). Het zou dan vooral gaan om stukken DNA die ‘verraden’ hoe dat enorme molecuul werkt. Lees verder

Reageerbuisembryo’s steeds vaker en uitgebreider genetisch getest

Een eicel wordt bevrucht

Reageerbuisbevruchting

Je zou, heel vilein, bijna zeggen: de gelegenheid maakt de dief. Als je dan toch besloten hebt tot reageerbuisbevruchting dan wil je natuurlijk ook dat er even gekeken wordt of het reageerbuisembryo genetisch niets mankeert. Sommige zaken zoals het Downsyndroom zijn redelijk eenvoudig te detecteren, maar volgens Nature gaat die praktijk steeds verder. Er zijn bedrijven die reageerbuisembryo’s genetisch uitgebreid testen en daar zouden zowel genetici als ethici grote vragen bij zo niet bezwaren tegen hebben. De beweringen van die bedrijven zouden te weinig wetenschappelijk onderbouwd zijn om in de praktijk te gebruiken, vinden die wetenschappers. Lees verder

Rangeerterrein voor eiwitten gemaakt (?)

Eiwitrangeersysteem

Het eiwitrangeersysteem (afb: Science)

Als een rangeerterrein voor treinen hebben onderzoekers in Japan iets dergelijks gemaakt waarbij DNA fungeert als spoor om met eiwitten (de treinen) ladingen naar verschillende locaties te vervoeren. Het lijkt speelgoed voor wetenschappers maar dient vooral om beter te begrijpen hoe alles in die volslagen chaotische cel (althans zo ziet die er voor ons uit) in zijn werk gaat, maar kan ook dienen om bepaalde stoffen op bepaalde plaatsen in het organisme (lichaam) af te leveren, denken de onderzoekers. Lees verder

Genoombewerking zou veiliger zijn met aangepaste genschaar

Stabilisatievinger Cas9

Het gids-RNA (paars) past niet helemaal op de DNA-sequentie (groen en rood). Een ‘vinger’ (blauw) op Cas9 zorgt er voor dat het DNA stabiliseert en de genschaar toch gaat knippen. (afb: Bravo/univ. van Texas)

Het eiwit Cas9 wordt ook wel genschaar genoemd. Het is een belangrijk instrument in de CRISPR-techniek om DNA te bewerken. Hoewel CRISPR/Cas9 volop in het lab wordt gebruikt om DNA en ook RNA te veranderen, zou die aanpak nog niet veilig (betrouwbaar) genoeg zijn om bij mensen te worden toegepast. In de loop der jaren is al verschillende malen gesleuteld aan het systeem om het veiliger te maken. Dit keer is de genschaar Cas9 aangepast. De onderzoekers stellen dat daardoor de kans dat er iets verandert op een andere dan de boogde plaats met een factor van tenminste duizend zou zijn verkleind. Lees verder