Twee eiwitten zouden het ‘lot’ van een stamcel bepalen

Rijping stamcellen embryo

Signaaleiwitten bepalen het ‘lot’ van de stamcellen van een embryo (maar die kunnen ook ‘eigenwijs’ zijn (afb: Max Planckinstituut)

Als een embryo ontstaat zijn in het begin alle cellen gelijk. Gedurende de zwangerschap worden de cellen steeds specialistischer tot ze uiteindelijk gerijpt zijn tot een van de rond tweehonderd verschillende celtypen die ons lichaam telt. De grote vraag is natuurlijk hoe cellen weten wat ze moeten worden. Onderzoekers van het Max Planckinstituut in Dortmund zouden nu hebben uitgevogeld dat daarvoor twee signaaleiwitten, BMP en FGF, als elkaars tegenhangers daar mede voor verantwoordelijk zijn. Op de een of andere manier kunnen stamcellen echter ook zelf hun lot bepalen. Als dat hele proces ontraadseld is zouden onderzoekers de weg weten om het lot van stamcellen te bepalen (wat nu niet mogelijk zou zijn) Lees verder

Nieuw ontdekt ribosoom maakt cellen toegankelijk voor klikchemie

SAMU-ribosoom

Onder SAM-achtige verbinding, in het midden het ribosoom (slangetje) en boven de adenine (basegroep van de nucleotide) waar de moleculen aan ‘geklikt’ kunnen worden (afb: Höbartner et. al/Nature)

De meesten onder ons die opgelet hebben op school bij biologie zullen weten dat ribosomen in cellen dienen om eiwitten te synthetiseren. RNA-moleculen spelen daarbij een doorslaggevende rol: als boodschapper-RNA maar ook als onderdeel van die ‘eiwitfabrieken’. Nu schijnen onderzoeksters rond Claudia Höbartner van, onder meer, de Julius-Maximilianuniversiteit in Würzburg (D) een niet eerder ontdekt ribosoom te hebben gevonden, SAMURI gedoopt, dat cellen toegankelijk maakt voor klikchemie en (dus) voor nieuwe behandelwijzen van ziektes. Lees verder

Synthetisch eiwit zou celdoodgenen bij kankercellen weer aanzetten

BCL6/BRD4-complex

Het heilzame (?) BCL6/BRD4-complex (afb: Andrei Kokhrotin/Stanforduniversiteit)

Al vele jaren zijn kankeronder-zoekers naar dé oplossing voor kanker, maar tot op heden blijft het martelen. Nu denken onderzoeker Gerald Crabtree van de Stanforduniversiteit in Californië en zijn collega’s de oplossing gevonden te hebben in een synthetisch eiwit (eigenlijk een combinatie van eiwitten), die de genen die kankercellen de celdood insturen weer aanzetten. Dat zou bij zeker de helft van de kankers werken. Of dat ook echt zo is zal de praktijk moeten uitwijzen. Lees verder

Niet eerder waargenomen embryocel beschermt ontwikkeling vrucht (wellicht)

mensembryo

Mensembryo

Het persbericht spreekt over een nieuw celtype, maar dat is natuurlijk kul. Dat was alleen nog niet eerder ontdekt zoals er nog zoveel te ontdekken valt aan het bijster ingewikkelde systeem dat leven heet, zeker als het over meercellige organismen gaat. Dat ‘nieuwe’ celtype zou ervoor zorgen dat het embryo zich op de juiste manier ontwikkelt, speculeren de onderzoeksters. Daarbij gaan die cellen zover zichzelf op te offeren voor het goede verloop van die ontwikkeling. Lees verder

Eiwitten in cellen gespoten met bacteriële ‘spuit’

Bacteriële spuit

De bacteriële spuit, door de onderzoekers PVc gedoopt. Aan de rechter kant met de naald(‘spike’) zitten ook de staartvezels (’tail fibres’) De lading (eiwitten e.d.) komen links terecht (afb: F. Zhang et. al)

Vaak worden er lam gemaakte virussen gebruikt om allerlei ‘spullen’ in cellen af te leveren, zoals CRISPR-gereedschap, maar ditmaal leenden de onderzoekers een methode van bacteriën om eiwitten in (menselijke) cellen te spuiten. Daartoe hebben sommige bacteriën en groot molecuul dat fungeert als een soort injectienaald en onmiddellijk hebben onderzoekers het dan weer over een ‘doorbraak’ (van het celmembraan misschien). De ‘spuit’ zou, met enige veranderingen, ook kunnen fungeren om het werk van die lamme virussen over te nemen, denken de onderzoekers.
Lees verder

Zijn kunstmatige energieproducerende cellen in aantocht?

kunstmatige mitochondriën en chloroplasten

Kunstmatige mitochondrion en chloroplast (afb: Kwanwoo Shin et. al)

Al tijden kijken menselijke onderzoekers verlekkerd naar de fotosynthese, dat kunststukje van de natuur. Nu kan je natuurlijk sleutelen aan dat systeem, wat al gebeurt, maar je zou ook kunstmatige cellen kunnen maken die energie produceren. Nu hebben onderzoekers eens bekeken wat de belangrijkste ingrediënten zijn om kunstmatige mitochondriën en bladgroenkorrels (chloroplasten) te maken en ze hebben een schema gemaakt hoe zoiets er uit zou (kunnen) zien. Lees verder

DREAM zou reparatie genoomschade bemoeilijken

Er wordt alom volop geëxperimenteerd met het herstel van genetische schade, maar dat schijnt bij geslachtscellen beter te werken dan andere celtypen (ik=as wist weer eens van niks). In cellen van mensen maar ook die van muisjes of kleine wormpjes (Caenorhabditis elegans) zou het eiwitcomplex DREAM dat bemoeilijken. De onderzoekers schijnen er ook in geslaagd te zijn dat eiwitcomplex te blokkeren. Wordt nu het ‘redigeren’ van het genoom makkelijker (dat zou je verwachten)? Lees verder

Stamcellen hebben een mooi systeem om niet te verouderen

Afvalverwerking bloedstamcellen

Bloedstamcellen verzamelen hun eiwitafval in aggresomen (groen) als appeltje voor de dorst. Gewone cellen gebruiken daar de veel snellere proteasomen voor (afb: Signer et. al)

We hebben overal in ons lijf min of meer gespecialiseerde stamcellen die zich kunnen omvormen tot gespecialiseerde cellen als een vorm van onderhoud van het organisme (ons lijf). Om veroudering tegen te gaan moeten die stamcellen voortdurend de troep (misvormde eiwitten) opruimen en daar schijnen bloedstamcellen een opmerkelijke oplossing voor te hebben, anders dan gewone cellen dat doen. Wellicht dat die ontdekking is kan betekenen voor het gezond houden van andere stamcellen en wellicht ook neuronen. Lees verder

RNA-vaccin bij proefdieren effectief tegen pestbacterie

Pestbacterie

Pestbacterie (paars) (afb: WikiMedia Commons)

Onderzoekers van de universiteit van Tel Aviv zouden voor het eerst een werkend RNA-vaccin hebben ontwikkeld tegen een bacterie. De bacterie in kwestie veroorzaakt de pest (Yersinia pestis). Die schijnt in toenemende mate ongevoelig te zijn voor antibiotica.
Lees verder

Het lijkt mogelijk extra hersencellen te ‘fokken’

Nieuwe hersencellen

In de getande winding in de hippocampus werden nieuwe neuronen aangemaakt (rood). De hersenstamcellen zouden de groen gemerkte cellen zijn (afb: Knoblochlab)

Al tientallen jaren wordt er gestreden over de vraag of er nog nieuwe hersencellen (neuronen) ontstaan na de geboorte. Nu schijnt de mening te overheersen dat dat wel degelijk kan gebeuren in bepaalde delen van de hersens. Het lijkt er op dat onderzoekers in Zwitserland een truc hebben gevonden om in de getande winding in de hippocampus van de hersentjes van muisjes slapende hersenstamcellen uit hun inactieve toestand te halen. Meteen speculeren de onderzoekers al over de rol die deze ’truc’ zou kunnen spelen bij de behandeling van hersenziektes zoals Alzheimer of Parkinson, waarbij hersencellenafsterven. Lees verder