Zeeanemoontje wordt ‘onsterfelijk’ door oude genen

Nematostella vectensis

Het zeeanemoontje Nematostella vectensis is ‘onsterfelijk’ (afb: WikiMedia Commons)

De zeeanemoon Nematostella vectensis is feitelijk onsterfelijk. Ontwikkelings-biologen onder aanvoering van Ulrich Technau (@dres) van de Universiteit van Wenen zouden voor het eerst mogelijke kandidaten voor multipotente stamcellen in de zeeanemoon hebben geïdentificeerd. Deze stamcellen worden gereguleerd door evolutionair zeer goed bewaarde genen, die bij mensen en andere zoogdieren doorgaans alleen actief zijn bij de vorming van geslachtscellen, maar die oudere diersoorten zoals neteldieren een hoge mate van herstelvermogen geven waarmee die, in theorie, niet zouden verouderen. En weer lonkt de eeuwig jonge mens. Lees verder

Ongeslachtelijke voortplanting planten binnen handbereik (?)

Zandraket

Zandraket (Arabidopsis thaliana)

Wanneer de vrouwelijke geslachtscellen in planten worden bevrucht, activeert een signaal van het sperma de celdeling en worden er nieuwe plantenzaden gevormd. Deze activering kan ook zonder bevruchting door mannelijke gameten (geslachtscellen) worden geactiveerd, zoals onderzoekers van de universiteit van Zürich aannemelijk hebben gemaakt. Daarin speelt een cycline, een eiwit dat de celcyclus reguleert, een belangrijke rol. Dit opent nieuwe wegen voor de ongeslachtelijke voortplanting van gecultiveerde planten, waardoor ingekweekte eigenschappen niet meer verloren gaan zoals bij geslachtelijke bevruchting. Lees verder

DREAM zou reparatie genoomschade bemoeilijken

Er wordt alom volop geëxperimenteerd met het herstel van genetische schade, maar dat schijnt bij geslachtscellen beter te werken dan andere celtypen (ik=as wist weer eens van niks). In cellen van mensen maar ook die van muisjes of kleine wormpjes (Caenorhabditis elegans) zou het eiwitcomplex DREAM dat bemoeilijken. De onderzoekers schijnen er ook in geslaagd te zijn dat eiwitcomplex te blokkeren. Wordt nu het ‘redigeren’ van het genoom makkelijker (dat zou je verwachten)? Lees verder

Onderzoekers ‘maken’ in lab totipotente stamcellen

Een kweek geïnduceerde pluripotente stamcellen

Een kweek geïnduceerde pluripotente stamcellen voor onderzoeksdoeleinden (afb: WikiMedia Commons)

Alleen twee versmolten geslachtscellen (de zygote) en de embryocellen na de eerste celdeling zijn ‘almachtig’ (totipotent). Ze kunnen zich ontwikkelen tot alle cellen die het ontstaan van een nieuw ‘individu’ mogelijk maken. Sedert zo’n vijftien jaar kunnen uit gerijpte cellen ‘veelzijdige’ (pluripotente) stamcellen worden gemaakt. Die kunnen zich ontwikkelen tot alle cellen in een organisme, maar niet tot de zogeheten extraembryonale cellen zoals die in de moederkoek nodig zijn (we hebben het over zoogdieren). Nu hebben onderzoekers van Tsinghuauniversiteit in Peking een manier gevonden om van rijpe cellen totipotente stamcellen te maken. Lees verder

Muisjes met (alleen) twee vaders of twee moeders gefabriceerd

moeder/moedermuis met nakomelingen

Een moeder/moedermuisje met natuurlijke nakomelingen (afb: Chinese Academie van Wetenschappen)

Onderzoekers hebben muisjes gefabriceerd met twee vaders of twee moeders. De vader/vader-muisjes overleefden de geboorte overigens maar net, terwijl die uit twee moeders voortkwamen volkomen gezond en ook volledig functioneel waren wat de voortplanting betreft. Voor deze kunstmatige vorm van ‘parthenogenese’ (maagdelijke voortplanting) werden haploïde stamcellen (van elk chromosoom maar een exemplaar zoals in geslachtscellen) van twee vaders of twee moeders gebruikt en werden wat ‘correcties’ aangebracht met behulp van de genschaar CRISPR/Cas9. De onderzoekers rond Qi Zhou zeggen vooral benieuwd te zijn naar een antwoord op de vraag waarom maagdelijke voortplanting bij sommige gewervelde dieren, zoals haaien of kalkoenen, wel voorkomt en bij zoogdieren niet. Lees verder

Embryo’s gekweekt zonder geslachtscellen

Embryo gekweekt zonder geslachtscellen

Twee wat de onderzoekers ‘blastoïden’ noemen, de embryostuctuur. Groen zijn de trofoblastische stamcellen die zich tot placenta ontwikkelen en rood de embryonale stamcellen (afb: Nicolas Rivron)

Uit placentacellen (of eigenlijk trofoplastische stamcellen) en embryonale stamcellen van muisjes hebben onderzoekers rond Nicolas Rivron van de universiteit van Utrecht een embryoachtig organisme gekweekt. De ‘protoembryo’ zou meer klaarheid moeten geven over de eerste dagen van de zwangerschap, maar tegelijkertijd  zullen wenkbrauwen zich fronzen. Je zou je kunnen voorstellen dat op een dag dieren maar ook mensen uit de fabriek komen. Lees verder

Kind krijgt meer mutaties van oudere vader dan oudere moeder

Een kind krijgt vier keer meer mutaties mee van een oudere vader dan van een oudere moeder. Dat kwam naar voren uit de analyse van de gegevens van een bevolkingsonderzoek onder duizenden IJslandse ouders en kinderen. Lees verder

‘Synthetische’ embryo’s, smeet’s, nieuw ethisch dilemma

Oppervlak van een menselijke embryonale stamcel

Oppervlak van een menselijke embryonale stamcel (afb: NYT)

Ik denk dat dat vooral op het gebied van genetische technologie speelt. Dat terrein ontwikkelt zich relatief snel, maar komt daarmee ook steeds meer ethische dilemma’s tegen. Moet alles wat kan ook gedaan worden? Nu doet zich weldra de mogelijkheid voor om uitgaande van stamcellen ‘synthetische’ embryo’s te kweken. Die kun je gebruiken om nieuwe weefsels of organen te kweken, maar uiteindelijk ook, is de verwachting, om die uit te laten groeien tot volgroeide zuigeling. Willen we dat? Lees verder

Geslachtscellen niet meer nodig om baby’s te maken (?)

Zaadcel uit het lab

Een in het lab ‘gefabriceerde’ zaadcel (foto: Marie-Hélène Perrard, CNRS/Kallistem)

Als je uit huidcellen stamcellen kunt maken, dan moet het ook mogelijk zijn om daaruit geslachtscellen (gameten) te maken. Drie deskundigen speculeren al over de mogelijkheid van in vitro gametogenese (ivg), oftewel het in een reageerbuis maken van geslachtscellen uit, bijvoorbeeld, huidcellen. Bij muisjes wordt daar al onderzoek naar gedaan. De vraag is natuurlijk: waarom zou je dat doen? Het antwoord is dan meestal om mensen te helpen die geen kinderen kunnen krijgen. Het drietal vindt het tijd voor een stevig, publiek debat. Lees verder

Voor een nieuw muisje is een zaadcel (niet) voldoende

Zaadcel en niet-eicel geeft, soms, gezond muisje

Door behandeling met een chemische stof deelde de eicel zich in twee dochtercellen. Die werden ingespoten met geherprogrammeerde zaadcellen, Het rode pijltje is de zaadcel (afb: Nature Communications)

Onderzoekers van de universiteiten van Barh (Eng) en Regensburg (D) zouden muisjes hebben ‘gemaakt’ zonder dat daarbij een eicel aan te pas was gekomen, lees ik in het doorgaans toch goed geïnformeerde Franse dagblad Le Monde. Het Britse populair wetenschappelijke blad is skeptischer en stelt dat de mogelijkheid van een kind van twee vaders (nog) geen biologische werkelijkheid is. En er werden wel degelijk eicellen gebruikt. Lees verder