Wat is het geheim van de ribbensalamander?

Ribbensalamanders hebben een enorm genoom en regeneratievermogen

Ribbensalamanders (afb: WikiMedia Commons)

Als er over het herstelvermogen van weefsels gesproken wordt dan kijken mensen met afgunst naar reptielachtigen zoals hagedissen. Die kunnen zo weer een hele nieuwe staart laten aangroeien, terwijl het regeneratievermogen van mensen nogal beperkt is. Nu hebben onderzoekers van het Karolinska-instituut in Zweden het enorme genoom (zes keer zo groot als dat van de mens) van een salamandersoort, de ribbensalamander, uitgelezen. Daarbij hebben zij een hele familie van genen gevonden die die salamanders in staat stellen zelfs weer hele lichaamsdelen te laten aangroeien (daar moet ik overigens niet aan denken…). Daarnaast ontdekten ze micro-RNA-moleculen in de salamander, die normaal bij zoogdieren alleen voorkomen in embryonale stamcellen of in kankercellen. Stof voor veel nader onderzoek. Lees verder

Springende genen beïnvloeden functies van genen

Springende genen of transposons

Transposons kunnen overspringen of zichzelf kopiëren en elders in het DNA-molecuul inbouwen

Springende genen, ook wel transposons genoemd, zijn jaren lang als ’troep’ beschouwd en door onderzoekers veronachtzaamd.  Toch maken die van plaats wisselende ‘genen’ een belangrijk deel van DNA uit: bij mensen zo’n 50%, bij sommige planten zelfs 85%. Transposons hebben invloed op de activiteit van nabije genen. Promovendus Raúl Castaneras van de universiteit van Navarra (Sp) was daarbij vooral geïnteresseerd in het effect daarvan op de productie van eiwitten in commercieel interessante schimmels en paddestoelen.
Lees verder

Zoogdiercellen gebruikt voor ‘DNA-computer’

DNA-recombinase

DNA-recombinases herkennen ‘hun’ stukje DNA, knippen dat er uit en hechten de ‘wond’ weer

DNA intrigeert, ook de computerbouwers zijn geïnteresseerd. DNA zou het perfecte materiaal zijn om langdurig veel gegevens op te slaan, maar met DNA zou ook te rekenen zijn. Nu schijnen onderzoekers zoogdiercellen genetisch te hebben aangepast met als doel het DNA complexe taken te laten uitvoeren. Let wel: die uiterst competente ‘DNA-computer’ is er nog niet. Hun ‘DNA-computer’ kan wel Booleaanse operaties uitvoeren, maar ze denken hun nieuwe programmeringstechnieken toch vooral te gebruiken voor de verbetering van behandelmethoden: van kankertherapieën tot het aanmaken van nieuwe weefsel. Lees verder

Beeldtechniek EDICTS ‘ziet’ wat een stamcel wordt

De epigenetische verandering van stamcellen in beeld

Een plaatje om enig idee te krijgen hoe EDICTS in elkaar steekt (afb: Nature)

Ik dacht dat de omgeving bepaalde tot wat voor een type cel een stamcel zich ontwikkeld, maar onderzoeker Prabhas Moghe van de Amerikaanse Rutgersuniversiteit en zijn medeonderzoekers stellen dat stamcellen een ‘lot’ hebben. Met een hoogoplossende beeldtechniek zou dat ‘lot’ zichtbaar zijn te maken. Lees verder

Afremmen veroudering zou glioblastoom stimuleren

Albert Kim glioblastoomonderzoeker

Albert Kim

Veroudering en hersenkanker zouden wel eens twee zijden van dezelfde medaille kunnen zijn: probeer je een agressieve vorm van hersenkanker (glioblastoom) via een bepaalde ‘moleculaire route’ te bestrijden dan zou dat kunnen leiden tot een versnelling van de veroudering. De onderzoekers van de universiteit van Washington (VS) vonden dat bij die kanker de zogeheten NAD+-route overactief is. Die route zou ik invloed hebben op de veroudering. Lees verder

Uit schizofrene stamcellen ontstaan ‘gekke’ neuronen

Hersencellen van schizofreniepatiënten en van een controlegroep ontstaan uit pluripotente stamcellen

Vergelijkingen van differentiatie van pluripotente stamcellen in hersencellen van schizofreniepatiënten en van een controlegroep, met en zonder behandeling met een p38α-remmer SB203580 (afb: RIKEN-instiuut)

Onderzoekers van het Japanse RIKEN-instituut ontdekten dat uit pluripotente stamcellen van patiënten met schizofrenie, ontwikkeld uit huidcellen van die patiënten, ook ‘gekke’ hersencellen ontstaan. Ook zouden die zich veel vaker ontwikkelen tot stercellen, een vorm van gliacellen dan de geïnduceerde pluripotente stamcellen van gezonde proefpersonen. Lees verder

Nieuwe manier om afweer op te peppen

microRNA-moleculen regel genexpressie

MicroRNA-moleculen spelen ook een belangrijke rol in het sturen van het afweersysteem (afb: discoverymedicine.com)

Onderzoekers van, onder meer, de Xiamen-universiteit in China hebben ontdekt dat een bepaald microRNA-molecuul, miR-155, in staat is het afweersysteem aan te zetten tot het verdelgen van ziekteverwekkers. Op alle mogelijke manieren wordt bekeken hoe het ons afweersysteem is te ‘verbeteren’ in de strijd tegen allerlei ziektes zoals kanker en autoimmuunziektes als reuma. Daarbij wordt de laatste jaren vaak gekeken naar de mogelijkheden van immuuntherapie, waar afweercellen genetisch veranderd worden. Als miR-155 ook bij mensen goede resultaten oplevert, dan zou dit een mogelijkheid zijn om zonder genetische manipulatie onze afweer ‘op te peppen’. Lees verder

‘Productieproces’ van stamcellen versneld

De route van stamcel naar gespecialiseerde cel

De ‘route’ van stamcel naar gespecialiseerde cel (afb: Cell)

Onderzoekers van de Stanford-universiteit hebben een manier gevonden om menselijke embryonale stamcellen snel en efficiënt om te zetten in twaalf verschillende celtypes, zoals bot-, hart- en kraakbeencellen. Daarmee is de productietijd verkort van weken en soms zelfs maanden naar dagen. Ook verkregen ze, door signaalstoffen toe te voeren of te blokkeren, uiteindelijk slechts cellen van een type en niet een hutspot van gespecialiseerde cellen, zoals nu nog vaak het geval is.
Lees verder

Genexpressie preciezer te bepalen

Genexpressie

Genexpressie valt op verschillende manieren te reguleren

Genexpressie gaat over het al of niet actief zijn van genen in een cel. Je mag het in dit verband ook hebben over epigenetica. Die genexpressie is, uiteraard, belangrijk, omdat die bepaalt wat de cel zoal aan acties onderneemt en wat niet en dus over wat voor een cel we het hebben, maar of cellen ziek zijn. Onderzoekers van, onder meer, het Karolinska-instituut hebben een methode ontwikkeld waarmee de genexpressie met grotere nauwkeurigheid dat tot nu toe zou zijn te bepalen en waarmee nauwkeuriger diagnoses zijn te stellen. Lees verder

Antikankereiwit TP53 vindt zelf juiste plek op DNA

Het eiwit TP53 (TP staat voor tumorproteïne) schijnt zich op een specifieke plaats met het DNA-molecuul te binden en daardoor genen te activeren die zorgen voor het herstel van schade aan de cellen. Daarmee zou kanker worden voorkomen, stellen onderzoekers van de Katholieke universiteit van Leuven, die hebben uitgevogeld hoe dat proces verloopt. Het blijkt dat die eiwitten geheel op eigen kracht de juiste plek op dat immense DNA-molecuul kunnen vinden. Lees verder