Ribbensalamanders (afb: WikiMedia Commons)

Als er over het herstelvermogen van weefsels gesproken wordt dan kijken mensen met afgunst naar reptielachtigen zoals hagedissen. Die kunnen zo weer een hele nieuwe staart laten aangroeien, terwijl het regeneratievermogen van mensen nogal beperkt is. Nu hebben onderzoekers van het Karolinska-instituut in Zweden het enorme genoom (zes keer zo groot als dat van de mens) van een salamandersoort, de ribbensalamander, uitgelezen. Daarbij hebben zij een hele familie van genen gevonden die die salamanders in staat stellen zelfs weer hele lichaamsdelen te laten aangroeien (daar moet ik overigens niet aan denken…). Daarnaast ontdekten ze micro-RNA-moleculen in de salamander, die normaal bij zoogdieren alleen voorkomen in embryonale stamcellen of in kankercellen. Stof voor veel nader onderzoek.
“Het is spannend om uit te zoeken hoe het herstel in een volwassen organisme embryonale genen re-activeert”, zegt onderzoeker András Simon. “We zullen nu moeten gaan uitvissen welke functies die micro-RNA’s hebben bij de regeneratie. Ook het verband met kanker is interessant, met in het achterhoofd dat die salamanders weinig last hebben van kanker.” Micro-RNA heeft een functie bij het (de)activeren van genen.
Die ruime aanwezigheid van micro-RNA-genen is vrij verrassend, maar verklaart op zich niet het herstelvermogen van de salamanders. Simon denkt dat er een samenspel moet zijn tussen de unieke genen van de salamanders en de andere ‘normalere’ genen dat die regeneratie mogelijk maakt en in goede banen leidt.

Enorm genoom

Een van de redenen waarom het genoom van salamanders niet eerder uitgelezen is ligt in de enomre omvang ervan. Het DNA van een ribbensalamander is dat maar liefst zes keer de grootte van een mensengenoom. Dat geeft technische en methodologische problemen. Simon: “We beschikken nu pas over de technologie om zo’n groot genoom uit te kunnen lezen. Het uitlezen van de DNA-sequentie is niet het grote probleem, maar het reconstrueren van het genoom uit de uitgelezen sequenties kost veel tijd.”

De onderzoekers zijn nu volop bezig uit te zoeken waar het geheim van de salamanderregeneratie in schuilt. Simon: “Tien jaar geleden hebben we al aangetoond dat salamanders in vier weken cellen kunnen aanmaken die bij sterven bij de ziekte van Parkinson. We kunnen nou dieper graven op moleculair niveau. Hoewel dit fundamenteel onderzoek is, kan dat hopelijk leiden tot regeneratieve therapieën voor mensen.”

Bron: EurekAlert