Met CRISPR zijn genen ook aan en uit te zetten

CRISPRa voor activering genen

Rechts de spiercellen van muisjes die behandeld zijn met CRISPRa, links de spiercellen (magenta) van onbehandelde muisjes met spierdystrofie (afb: Salk-instituut)

Al zo’n drie jaar geleden is ontdekt dat met CRISPR niet alleen genen te knippen en/of uit te wisselen zijn, maar dat je daarmee ook de genactiviteit kunt veranderen.  Spaanse en Amerikaanse onderzoekers gebruikten die mogelijkheid om muisjes te behandelen voor suikerziekte (type I), nierbeschadiging en spierdystrofie (de muizelijke variant daarvan). Met succes, naar het schijnt. Toepassing bij mensen zal nog veel onderzoek vergen. Lees verder

Gezonde mitochondriën zouden Alzheimer stoppen

Mitochondriën

Mitochondriën

Alzheimer, het moge bekend worden verondersteld, kent nog steeds geen geneeswijze. Regelmatig duiken er optimistische berichten op, maar tot dusver hebben die tot niet veel geleid. Het is zelfs nog steeds onbekend waardoor de ziekte wordt veroorzaakt. Beta-amyloïdeplaques worden als boosdoener aangemerkt, maar kunnen net zo goed het gevolg van de ziekte zijn. Nu zijn er weer onderzoekers geweest die het plaqueprobleem denken te kunnen aanpakken via een, althans voor mij, vrij opmerkelijke route: de mitochondriën, de energieleveranciers van de cel. Johan Auwerx van de polytechnische hogeschool in Lausanne (Zwi) en medeonderzoekers constateerden bij muizen en wormen dat het gezond houden van de mitochondriën leidt tot vermindering van de eiwitophopingen en verbetering van de hersenfuncties. Lees verder

Mitochondriaal DNA is een zooitje

Mitochondriën

Een enkel mitochondrion wordt gewoon ‘met de hand’ gevangen (afb: univ. van Pennsylvania)

Mitochondriën worden vaak de krachtcentrales van de cel genoemd. Die hebben hebben piepkleine DNA-molecuultjes met een paar genen. Dan denk je, die paar genen heb je met de huidige apparatuur zo gelezen, maar dat blijkt niet zo te zijn. Onderzoekers van de universiteit van Pennsylvania zeggen tenminste dat voor het eerst gedaan te hebben. Het blijkt dat het met dat mitochondriale DNA nogal een zooitje is. Die verschillen onderling nogal. Lees verder

Hoe werkt genoombewerking met CRISPR?

Basevervangers erg accuraat

Hier een variant van de genschaar Cas9, nCas9, die slechts een DNA-streng doorknipt in plaats van twee. Daarmee kunnen afzonderlijk basen vervangen worden

Waarschijnlijk is de ontdekking en ingebruikneming van het bacteriële systeem om het genoom te bewerken, CRISPR, een van de belangrijkste wetenschappelijke ontwikkelingen van, op zijn minst, de laatste tien jaar. Onderzoek op het gebied van biologie en geneeskunde zijn sinds een paar jaar ingrijpend veranderd door de komst van die methode. Daarvoor waren er als zinkvingers en TALEN , maar die genoombewerkingsmethoden vallen in het niet bij CRISPR. Die methode geeft hoop op, onder meer, genezing van ernstige ziektes maar houdt ook de dreiging in van kinderen-op-maat en mensverbetering. Lees verder

Hersens en de opdringende technologie

HersenpanOnze hersens vormen een intrigerend onderzoeksonderwerp, waar we eigenlijk niet al te veel van af weten, maar desalniettemin wordt steeds vaker technologie ingezet om het misfunctioneren van de hersens te beïnvloeden. Zo hebben aan de Lobatsjevski-universiteit in Nizjni Novgorod (Ru) onderzoekers een ‘neurochip’ in elkaar geschroefd die bedoeld is om beschadigde hersendelen te vervangen. In Boston (VS) op Neurotech spraken onderzoekers over de nieuwste methodes om ons brein te manipuleren. Zo zouden virussen kunnen worden gebruikt om muizenhersens te kaarteren en zou er een ‘soep’ zijn om het aantal hersencellen te tellen. Lees verder

Grafeen pikt heel precies biomoleculen er uit

Grafeen als grijper van biomoleculen

De grafeenmicrochip waarmee biomoleculen zijn te vangen (afb: Nature)

Grafeen, een vorm vorm van koolstof, blijkt steeds veelbelovender te worden. Onderzoekers hebben uitgevonden dat dat wondermateriaal met behulp van elektronische ‘grijpers’ met grote precisie bepaalde moleculen uit het water kan vissen. Dat is handig voor, bijvoorbeeld, een klein diagnoseapparaat, zeg ter grootte van je telefoon. Lees verder

Antibiotica verminder effect afweer

ntibioticum werkt afweersysteem tegen

Het antibioticum ciprofloxacine werkt afweersysteem tegen bij bestrijding bacterieinfectie (afb: Cell)

Amerikaanse onderzoekers hebben gevonden dat, bij muizen althans, dat antibiotica de omgeving van vellen tijdens een ontsteking veranderen. Dat  beïnvloedt de activiteit van het afweersysteem dat probeert de ziekteverwekkende bacteriën onschadelijk te maken. Het idee is natuurlijk dat die antibiotica het afweersysteem helpen in die strijd, maar, tot verrassing van de onderzoekers bleek het omgekeerde het geval. Ze onderzochten overigens alleen het antibioticum ciprofloxacine.
Lees verder

Computer ‘berekent’ antilichamen

Antilichaam

Een antilichaam

Antilichamen vormen de feitelijke soldaten van het afweersysteem, die specifiek worden aangemaakt voor een bepaalde dreiging. Onderzoekers van het Duitse Helmholtzcentrum hebben nu een computerprogramma in elkaar geschroefd “>dat aardig voorspelt hoe het cruciale suiker aan het eiwit’skelet’ van die afweermoleculen wordt ‘geplakt’. Daar was tot nu toe weinig over bekend. Lees verder

Voor het eerst eiwitten aangemaakt in cel met zesletterig DNA

Nieuw DNA-alfabet

De onnatuurlijk basen X en Y coderen voor onnatuurlijke aminozuren PrK en PaZF (afb: Nature)

Het hoeft misschien niet, maar we vertellen het toch nog maar een keer: DNA bestaat uit vier bouwstenen die coderen voor duizenden eiwitten, de werkpaarden van levende organismes.  Floyd Romesberg  Scripps-instituut in Californië en medeonder-zoekers hebben twee nieuwe bouwstenen toegevoegd aan het DNA van de bekende Eschericha coli-bacterie  en de eencellige bleek met dit ‘zesletterige’, onnatuurlijke DNA gewoon door te gaan met het aanmaken van eiwitten, zij het met andere aminozuren dan de twintig natuurlijke waar onze eiwitten normaal uit bestaan. Uiteindelijk zal dit soort onderzoek moeten leiden tot onnatuurlijke eiwitten die dienst zouden kunnen doen als geneesmiddelen. “Wij hebben iets nieuws ontworpen dat functioneert naast het oude en doet wat dat oude kan doen”, stelt Romesberg Lees verder

Kloppend stukje hartweefsel zou schade kunnen repareren

Onderzoekers van de Amerikaanse Duke-universiteit hebben een kloppend stukje hartweefsel gekweekt, waarmee schade aan een menselijk hart door, bijvoorbeeld, een hartaanval zou kunnen worden gerepareerd.  In rattenharten zou het hebben gefunctioneerd. Voor toepassing bij mensen zullen nog wel wat horden moeten worden genomen. Daar wordt aan gewerkt Lees verder