Zo’n 15 genen maken mensenhersens ‘uniek’

herseninhoud van mensachtigen

De ontwikkeling van de menselijke hersens is de laatste 2 miljoen jaar fenomenaal geweest


Onderzoekers van het Max Planck-instituut voor moleculaire celbiologie en genetica in Dresden hebben een gen gevondenARHGAP11B genoemd, dat zorgt voor de ‘unieke’ complexiteit van een deel van de menselijke hersens, de neocortex. In dat deel van de hersens huist het vermogen tot praten, redeneren en zintuigelijke waarneming, een belangrijk deel van de vaardigheden die mensen apart zetten in de dierenwereld. Muizenembryo’s die het gen kregen ’toegediend’ ontwikkelden grotere hersendelen en sommige muizenhersens kregen het gerimpelde oppervlak van menselijke hersens. De onderzoekers schatten dat zo’n 15 genen de menselijke hersens ‘uniek’ maken. Lees verder

Chaperonne dempt voortgang Alzheimer

Amyloide plaquesNa kanker is Alzheimer waarschijnlijk de ziekte waar over de hele wereld het meeste onderzoek naar gedaan wordt. Beide ziektes blijken een harde noot voor de wetenschappers om te kraken en daarom is men vaak al blij dat er middelen en mogelijkheden ter beschikking komen om de voortgang van die ziektes af te remmen. Onderzoekers van de universiteit van Cambridge (GB) schijnen een stofje, een chaperonnemolecuul, te hebben ontdekt dat bij de ziekte van Alzheimer de rem aan zet. Bij muizen tenminste.
Lees verder

Als het in de cel fout gaat met opruimen

Caenorhabditis elegans

Het studie-object waren 1 mm grote wormpjes (Caenorhabditis elegans) (foto: J.G-uni)

Bij hersenziektes als Alzheimer ontstaan er eiwitafzettingen. Dat soort overbodige moleculen wordt normaal gesproken opgeruimd, maar ergens in het hele ingewikkelde systeem dat leven heet is iets fout gegaan. De opruimdienst, de autofagie, werkt niet goed. Onderzoekers van de Johannes Gutenberg-universiteit uit Mainz hebben nu een nieuw eiwitcomplex ontdekt, dat de afbraak van overbodige en verkeerd gevouwen eiwitten beïnvloedt. Mogelijk, zeggen onderzoekers dan meteen, dat deze ontdekking een aanknopingspunt vormt fouten in het opruimproces in cellen te repareren. Lees verder

Stukje kleine hersens gekweekt

Kweek kleine hersens

Een schema van de groeigeschiedenis van de gekweekte kleine hersens (cerebellum) (afb: Cell)

Onderzoekers van het Japanse RIKEN-instituut, begin vorig jaar nog middelpunt van een wereldwijd stamcellendispuut, zijn in er geslaagd om uitgaand van menselijke embryonale stamcellen een stukje hersenstructuur te kweken, dat veel weg heeft van de kleine hersens. Dat resultaat voedt de hoop dat het over niet al te lange tijd mogelijk zal zijn om menselijk weefsel, en dus ook organen, te kweken. Orgaankweek voor de hersens is extra lastig omdat er niet alleen verschillende neutronen nodig zijn voor functionele hersens, maar die moeten ook nog eens op een bepaalde manier met elkaar verbonden worden.
Lees verder

Stamcellen krijgen Parkinsonratten weer ‘op de rails’

Ziekte van ParkinsonMexicaanse onderzoekers hebben ratten met een bewegingsziekte die op Parkinson lijkt, met een stamcelbehandeling min of meer van hun bewegingsstoornissen afgeholpen. Door die behandeling werd de neurotransmitter dopamine in de hersens van de knaagdieren weer, netjes, aangemaakt. Dopamine is een signaaleiwit in de hersens (een neurotransmitter) die een grote rol speelt bij bewegen.
Lees verder

Genen op afstand sturen via radiogolven

Genen sturen via ferritine en ionkanaal

Een niet erg duidelijk plaatje van ferritine (blauw) dat via een eiwit (groen) is gekoppeld aan het ionkanaal (rood). (afb: Rockefeller-universiteit)

Genen op afstand besturen zonder draden, implantaten of chemicaliën, voor onderzoekers lijkt dat ideaal. Onderzoekers van, onder meer, de Amerikaanse Rockefeller-universiteit hebben met behulp van elektromagnetische golven en magneetvelden bij muizen de productie van insulineproducerende cellen ‘aangezet’. Daartoe koppelden ze een natuurlijk ijzerhoudend eiwit, ferritine, aan een ionkanaal dat door warmte wordt geactiveerd.
Lees verder

Blokkeren receptor in mikrogliacellen keert Alzheimer

Mikrogliacel

Mikrogliacel repareert een bloedvaatje in de hersens (foto: neoweb.nl)

De massale sterfte van hersencellen bij de ziekte van Alzheimer zou wel eens te maken kunnen hebben met het disfunctioneren van andere cellen in de hersens: de mikrogliacellen. Onderzoekers van de universiteit van Stanford (VS) vonden dat het blokkeren van een receptor op het membraan van mikrogliacellen bij muizen met Alzheimer positief uitwerkte: het geheugenverlies werd gekeerd evenals allerlei andere negatieve effecten van de ziekte bij dieren. Het onderzoek zou ook opheldering verschaffen over de relatie tussen aspirine en de hersenziekte. Lees verder

Muis met hersencellen mens is ‘slimmer’

Stercel

Een stercel (astrocyt) en een neuron

Muizen met menselijke hersencellen, de zogeheten glia- of lijmcellen, lijken slimmer te worden, zo constateerden onderzoekers van de universiteit van Rochester (VS). “Het is nog steeds een muizenbrein”, zegt onderzoeker Steve Goldman, “maar alle niet-neurale cellen zijn menselijke cellen.” Lees verder

Genen te activeren met hersenkracht

HersenkrachtHet moet toch niet gekker worden. We hadden al vliegtuigjes die zich door hersengolven lieten besturen, maar nu zijn onderzoekers van de technische hogeschool in Zürich (ETHZ) rond de bekende synthetisch bioloog Martin Fussenegger, er, als de verhalen kloppen, in geslaagd de activiteit van genen te sturen met ‘hersenkracht’. Dat schijnt tenminste gelukt te zijn bij celkweken en ook muizen. De techniek zou gebruikt kunnen worden om pijn te verzachten of epileptische aanvallen te neutraliseren, denken de Zwitsers.
Lees verder