Gelekoortsmug (afb: WikiMedia Commons)
Al jaren doet het Britse bedrijf Oxitec proeven met genetische veranderde muggen om muggenpopulaties die ziektes verspreiden te decimeren. Deze gendrukproeven zouden volgens het bedrijf resultaten hebben opgeleverd, maar het zou nog geen bewijs van de bruikbaarheid van gendruk tegen ziektes die door muggen verspreid worden zoals malaria of zika. Daar is steviger wetenschappelijk bewijs voor nodig. Lees verder
De kersteilandrat (afb: WikiMedia Commons)
Dinosauriërs stierven 65 miljoen jaar geleden uit, mammoets 4000 jaar geleden. Al jaren wordt er gezeurd
over het ‘heroprichten’ van de mammoet met DNA dat is aangetroffen bij mammoetresten. Olifanten zouden moeten fungeren als draagmoeders. Onderzoekers (paleogenetici) stellen nu dat we dat maar moeten vergeten. En niet alleen de ‘heroprichting’ van de mammoet maar ook van andere uitgestorven dieren. Lees verder
Het gids-RNA (paars) past niet helemaal op de DNA-sequentie (groen en rood). Een ‘vinger’ (blauw) op Cas9 zorgt er voor dat het DNA stabiliseert en de genschaar toch gaat knippen. (afb: Bravo/univ. van Texas)
Het eiwit Cas9 wordt ook wel genschaar genoemd. Het is een belangrijk instrument in de CRISPR-techniek om DNA te bewerken. Hoewel CRISPR/Cas9 volop in het lab wordt gebruikt om DNA en ook RNA te veranderen, zou die aanpak nog niet veilig (betrouwbaar) genoeg zijn om bij mensen te worden toegepast. In de loop der jaren is al verschillende malen gesleuteld aan het systeem om het veiliger te maken. Dit keer is de genschaar Cas9 aangepast. De onderzoekers stellen dat daardoor de kans dat er iets verandert op een andere dan de boogde plaats met een factor van tenminste duizend zou zijn verkleind. Lees verder
De structuur van transthyretine (afb: WikiMedia Commons)
Het zou voor het eerst zijn dat via inspuiting van het CRISPR-materiaal een gen vrijwel geheel (93%) is stilgelegd. Dat effect zou bij de zes proefpersonen zeker een jaar hebben voortgeduurd. Voorlopig ziet het er niet naar uit dat de zes met een gemuteerd TTR-gen, die daardoor de gevaarlijke zenuwziekte TTR-amyloïdose kunnen krijgen, er qua gezondheid op vooruit zijn gegaan. Dan is het natuurlijk de vraag of die aanpak succesvol is geweest… Toch noemt Terence Flotte van de universiteit van Massachusetts, die niet bij het onderzoek betrokken is geweest, de proef ‘succesvol’. “Die demonstreert de grote klinische mogelijkheden van dit platform.”
Lees verder
De stukjes DNA worden streng voor streng vervangen (afb: Nature)
De CRISPR-techniek is inmddels breed omarmd in de genetische wetenschap, maar de toepassing in de praktijk is niet navenant. Dat heeft veel te maken met de (on)nauwkeurig-heid van de methode. Er zijn betere methoden ontwikkeld zoals de priembewerking, alle een CRISPR-variant, maar wil de methode volop klinisch worden ingezet zal ze foutloos moeten zijn. Het lijkt er op dat een van de reparatiemechanismes in de cel zelf de priembewerking in de weg zit. Lees verder
TRPA1 is een ionkanaal voor calciumionen
De muisjes hadden genetisch aangepaste hersencellen gekregen. Die konden de onderzoekers manipuleren met behulp van ultrageluid. Die denken dan meteen aan oplossingen of behandelingen voor ziektes als Parkinson en epilepsie, maar ik (=totale leek as) zie dat nog niet zo gauw gebeuren. Lees verder
De invoeging of vervanging van een gen mag geen effect hebben op de (activiteit van) andere genen. Dat kan op een veilige ‘landingsplaats’ (GSH in Engelse afko) (afb: Churchlab)
Het schijnt zo te zijn dat je niet zo maar ergens in het DNA een (therapeutisch of anderszins nuttig) gen kunt plaatsen. Er zijn op het genoom ‘landingsplaatsen’ waar dat betrekkelijk veilig kan gebeuren. Het menselijk genoom schijnt zo’n groot aantal van die veilige ‘landingsplaatsen’ te hebben (in afko VL’s). Nu hebben onderzoekers een computerprogramma ontwikkeld dat die VL’s kan ‘aanwijzen’. Ze kwamen op tweeduizend VL’s. Ter controle hebben ze twee van de ‘aangewezen’, belofterijkste VL’s beproefd in glaswerk via een T-celtherapie en een ander om een huidziekte te repareren. De op die twee plaatsen ingevoegde genen bleken langdurig effectief te zijn. Lees verder
Voor het eerste zouden bloedvatcellen (endotheelcellen) geCRSPeRd zijn (afb: Cell)
Onderzoekers zouden met behulp van nanodeeltjes voor het eerst bloedvatcellen genetisch hebben veranderd met de CRISPR-methode. ‘Normaal’ wordt het CRISPR-gereedschap om het DNA te bewerken afgeleverd door (‘kreupele’) virussen, maar dat schijnt bij de cellen voor de bloedvaten (endotheelcellen) niet te werken. Lees verder
De CRISPR/Cas9-schaar
Alleen maar jongetjes of alleen maar meisjes (afb: Francis Crickinstituut)
Een mes is handig om een brood mee te snijden, maar dat kan ook gebruikt worden om iemand dood te steken. Zo is het met vrijwel alles. Iets is niet intrinsiek goed of slecht. Gentechniek kan gebruikt worden om mensen te verlossen van een genetische afwijking, maar kan, om het wat heftig aan te zetten, ook gebruikt worden om supermensen te creëren of monsters zoals dr.Frankenstein die schiep. Het Francis Crick-instituut komt met een verhaal waarin gentechniek is gebruikt om het nageslacht van muisjes louter uit jongetjes of louter meisjes te laten bestaan. Handige voor kippen- of koeienfokkers, maar ik heb er een heel ongemakkelijk gevoel bij… Lees verder