Als het in de cel fout gaat met opruimen

Caenorhabditis elegans

Het studie-object waren 1 mm grote wormpjes (Caenorhabditis elegans) (foto: J.G-uni)

Bij hersenziektes als Alzheimer ontstaan er eiwitafzettingen. Dat soort overbodige moleculen wordt normaal gesproken opgeruimd, maar ergens in het hele ingewikkelde systeem dat leven heet is iets fout gegaan. De opruimdienst, de autofagie, werkt niet goed. Onderzoekers van de Johannes Gutenberg-universiteit uit Mainz hebben nu een nieuw eiwitcomplex ontdekt, dat de afbraak van overbodige en verkeerd gevouwen eiwitten beïnvloedt. Mogelijk, zeggen onderzoekers dan meteen, dat deze ontdekking een aanknopingspunt vormt fouten in het opruimproces in cellen te repareren. Lees verder

Nieuwe microscooptechniek om in levende cel te kijken

Ramanmicroscopie

Met behulp van Ramanmicroscopie is de vorming van nieuwe eiwitten en de afbraak van oude in levende weefsels te volgen (afb: Lu Wei)

Onderzoekers van de Columbia-universiteit (VS) hebben Ramanverstrooiing gebruikt om het doen en laten van eiwitten in een cel te kunnen bekijken, een levende, wel te verstaan. Die vrij nieuwe microscooptechniek, de onderzoekers borduurden voor op eerder werk, maakt het weer een stukje makkelijker om het complexe systeem dat leven heet zijn geheimen te ontfutselen.  Lees verder

Engeland lijkt voor ‘drieouderschap’ te stemmen

Mitochondriën

Mitochondriën (afb: Science)

Al een tijdje wordt er in het Verenigd Koninkrijk gediscussieerd over de mogelijkheid dat een kind drie ouders heeft: twee als donor van het kern-DNA en een voor het DNA in de mitochondriën, de krachtcentrales van de cel. Sommige erfelijke ziektes vinden hun oorsprong in het mitochondriale DNA. Vandaar. Het Britse Lagerhuis heeft al ‘ja’ gezegd, het Hogerhuis stemt daar 23 februari over. Wie is je vader, wie is je moeder, wie is je tweede moeder?
Lees verder

Het is gezellig druk in de cel en dat is nu ook meetbaar

druktesensor Groningen

De Groninger druktemeter (afb: RUG)

Onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen hebben een moleculaire sensor ontwikkeld waarmee ze ‘drukte’ in een cel kunnen meten die veroorzaakt wordt door de aanwezigheid van grote moleculen. Met de sensor, een V-vormig kunstmatig eiwit, is het mogelijk de concentratie van dit soort moleculen in zowel eukaryote als prokaryote cellen te meten.  Lees verder

Microalg zou ideaal zijn als biobrandstofproducent

MikroalgenZoals vaker hier gemeld blijft het een beetje martelen met die biobrandstoffen. Het lijkt op het uitdrijven van de duivel (kooldioxide-uitstoot) met Beëlzebub (de biobrandstoffen). Biobrandstoffen concurreren met voedingsgewassen (het is of of) en het onderzoek naar de zogenaamde tweedegeneratie-biobrandstoffen, waarbij landbouwafval wordt omgezet in ethanol, benzine of diesel, wil maar niet echt van de grond komen. Door sommigen krijgen algen een glansrol toegekend. Japanse onderzoekers kwamen de microalg Fistulifera solaris op het spoor. Die groeit en produceert veel olie, schrijven Japanse onderzoekers. Lees verder

DNA als indicator voor chemische reacties

DNA als indicator

Of biomoleculen iets met elkaar doen s met behulp van DNA-indicatoren vrij simpel te achterhalen (afb: Nature)

Het ontrafelen van dat velebomenbos aan chemische reacties die in biologische systemen plaatsvinden is niet simpel. Uitzoeken of en, zo ja, hoe biomoleculen met elkaar reageren is een heidense klus. Onderzoekers van, onder meer, het Wyss-instituut van de universiteit van Harvard hebben, zijn op het idee gekomen om stukjes DNA te gebruiken als een soort indicator voor een biochemische reactie. Dat maakt de zoekklus wat minder heidens en vooral goedkoper, denken de onderzoekers.
Lees verder

Stukje kleine hersens gekweekt

Kweek kleine hersens

Een schema van de groeigeschiedenis van de gekweekte kleine hersens (cerebellum) (afb: Cell)

Onderzoekers van het Japanse RIKEN-instituut, begin vorig jaar nog middelpunt van een wereldwijd stamcellendispuut, zijn in er geslaagd om uitgaand van menselijke embryonale stamcellen een stukje hersenstructuur te kweken, dat veel weg heeft van de kleine hersens. Dat resultaat voedt de hoop dat het over niet al te lange tijd mogelijk zal zijn om menselijk weefsel, en dus ook organen, te kweken. Orgaankweek voor de hersens is extra lastig omdat er niet alleen verschillende neutronen nodig zijn voor functionele hersens, maar die moeten ook nog eens op een bepaalde manier met elkaar verbonden worden.
Lees verder

‘Samenwerking’ cellen maakt kankertherapieën kansloos

Samenwerkende kankercellen

Samenwerking tussen kankercellen, de ‘meelopers’ (donker) en de samenwerkers (wit), zou de (speltheoretische) verklaring zijn voor hun succes (afb: univ.v. East Anglia).

Kanker zou je kunnen zien als een goed georganiseerde aanval op het welzijn van een organisme. Daarbij worden allerlei listige trucs gebruikt om het natuurlijke afweersysteem te ontregelen, maar ook kankertherapieën hebben last van de ‘slimheid’ van kankercellen. Nieuw onderzoek laat zien dat kankercellen ‘samenwerken’ bij de productie van groeifactoren, die wezenlijk zijn voor de groei van (ook) tumoren. Die maakt dat kankertherapieën het moeilijk hebben. De onderzoekers denken dat hun nieuwe kennis de basis kan vormen voor een nieuwe celtherapie tegen kanker.   Lees verder

‘Taal’ van afweercellen ontcijferd (?)

Steen van Rosetta

De analyse van de specificiteit van T-cellen, lijkt op het ontcijferen van de ’tekeningetjes’ op de steen van Rosetta

Ons afweersysteem is een lerend systeem. Gaandeweg leert het nieuwe bedreigers te herkennen en vervolgens onschadelijk te maken. Daardoor onstaan er vele verschillende afweercellen (T- en B-cellen) met elk hun eigen receptor voor hun eigen specifieke bedreiger. Onderzoekers hebben nu uitgepuzzeld hoe die afzonderlijke ‘identiteiten’ eruit zien of anders, poëtischer gesteld: ze hebben de taal van de afweercellen ontcijferd.
Lees verder

Een kreupel virus als bestrijder alvleesklierkanker (?)

Alvleesklier

a. galwegen van de lever b. galblaas c. afvoerkanaaltje galblaas d. grote galblaas e. alvleesklier f. afvoerkanaaltje alvleesklier g. papil van Vater h. twaalfvingerige darm (illustratie: KWF)

Onderzoekers van het Franse instituut Inserm in Toulouse zeggen in het lab bij kweken en proefdieren goede resultaten te hebben bereikt met het inzetten van een virus bij het bestrijden van alvleesklierkanker, een kankertype dat nog steeds vrijwel ongeneesbaar is. Binnen vijf jaar na diagnose is 98% van de patiënten overleden. Inserm hoopt gauw met klinische proeven te kunnen beginnen.
Lees verder