Maak van een A-gen een B-gen en van een aap een mens

Opgepookte hersens zijdeaapembryo's

De hersens van een vrucht van zijdeaapjes (l) en van embryo’s die ‘verrijkt’ ware met het ARHGAP11B-gen (r). De hersenschors (stippellijnen) van de transgene embryo’s is duidelijk groter (afb: Heide et. al.)

Hersens vormen een geliefd onderzoeksterrein. Er zijn dan ook meer vragen over dat orgaan dan dat er kennis is. Hoe komt het dat de hersens van mensen zo’n groeispurt hebben gemaakt?, is een van die nog vele onbeantwoorde vragen. In 2015 voegden Chinese onderzoekers het gen MCPH1 toe aan het genoom van makaken, die daardoor een beter geheugen zouden hebben gekregen. Nu hebben onderzoekers van, onder meer, het Max Planckinstituut voor moleculaire celbiologie rond Wieland Huttner het genoom van embryo’s van zijdeaapjes ‘verrijkt’ met het mensengen ARHGAP11B. Dat gen codeert voor een eiwit waardoor het aantal hersencellen groeit, wat ook bleek te gebeuren. Onderzoek op een ethisch uiterst gevoelig terrein.
Lees verder

Hebben stamcelexosomen wellicht therapeutische waarde?

Exosomen

Exosomen (geel) in kankercellen (afb: Raghu Kalluri)

Exosomen zijn kleine ‘bootjes’ die zich, boordevol biomoleculen, door het celmebraan naar de extracellulaire ruimte begeven. Wat die exosomen daar uitspoken is nog erg duister. Het idee is dat ze een functie in de communicatie tussen cellen hebben. Onderzoekers denken dat die ‘bootjes’ (vesikels) mogelijk therapeutisch van betekenis zijn en een veiliger en eenvoudiger alternatief vormen voor celtherapie, maar hoedt U voor exosoompredikers (die snel veel geld hopen te verdienen)…. Lees verder

Muisjes zijn in winterslaap te brengen

Muisje in winterslaap

Het koude muisje rechts is in een kunstmatige winterslaap gebracht (afb: univ. van Tsukuba)

Onderzoekers van de universiteit van Tsukuba en het RIKEN-instituut, beide in Japan, hebben het voor elkaar gekregen muisjes in een toestand van winterslaap te krijgen door bepaalde hersencellen, Q-neuronen, te activeren. Normaal houden muisjes geen winterslaap. Zou dat bij mensen ook te doen zijn en als dat zo is heeft die truc wellicht medisch nut. Lees verder

Eiwit zou kanker bestrijden en zenuwcellen opknappen

Jennifer Cochran

Jennifer Cochran (afb: Stanforduniversiteit)

Door twee varianten te maken van het signaaleiwit CLCF1 hebben onderzoeksters van de Amerikaanse Stanforduniversiteit middelen gekregen om kanker te bestrijden maar ook om beschadigde hersencellen weer op te kalefateren. Dat klinkt aardig, maar voorlopig zal nog wel het een en ander bewezen moeten worden. Lees verder

Kunnen herinneringen gericht gereactiveerd worden?

Actieve neuronen vormen herinnering

De neuronen die van belang zijn voor het vastleggen van de herinnering lichten groen op (afb: Ana Oliveira)

Hoe herinneringen worden opgeslagen is nog steeds volslagen duister, maar dat de mens gaandeweg herinneringen kwijtraakt is niet ongewoon. Onderzoeksters rond Ana Oliviera van de universiteit van Heidelberg (D) hebben ontdekt dat het verhogen van de concentratie van het eiwit Dnmt3a2 (ja, het wordt er niet leuker op) in hersencellen waar herinneringen worden opgeslagen die verloren gegane herinneringen weer kan oproepen, en nog wel gericht ook. Voorlopig is dat alleen nog maar bij muisjes aangetoond. Lees verder

‘Kunsthersens’ communiceren via licht met neuronen

>Elektrica/hersencelcommunicatie

Het groene gedeelte is het neurale netwerk, rechts het ‘biologische neurale netwerk’ in een kweekschaaltje (afb: Nature)

Er zijn veel wetenschappers bezig om een ‘aansluiting’ te zoeken tussen elektronica en onze hersens. Het idee bestaat dat dat kan helpen om problemen in ons denkraam te verhelpen. Nu lijken onderzoekers er in geslaagd te zijn om elektronische neurale netwerken te koppelen aan biologische neurale netwerken (de hersens). Beide systemen communiceren via lichtsignalen. Het idee is die hersencellen ‘aan te sturen’ met uiteindelijk doel een ‘hersenprothese’ te maken. Zoiets als een kunsthand, maar dan veel ingrijpender (lijkt me). Lees verder

Nieuwe kleurtechniek toont organen en celtypen in lichaam

Een 'vlekken'beeld van een jong zijdeaapje

Een ‘vlekken’opname van een jong zijdeaapje (afb: RIKEN)

Een groep onderzoekers van het Japanse RIKEN heeft een ‘kleurtechniek’  zodanig verbeterd dat daarmee organen in het lichaam zichtbaar zijn te maken, maar ook een bepaalde type cellen. Met die techniek zijn, bijvoorbeeld, ook bepaalde hersencellen zichtbaar te maken. Die techniek zou handig zijn bij het vergelijken van weefsels/organen tussen soorten, maar ook tussen gezonde en zieke mensen en zou kunnen helpen bij het stellen van een diagnose. Lees verder

Geherprogrammeerde cellen bouwen vreemde constructies

Vreemde celconstructies

Vreemde celconstructies ((afb: Baolab, Stanford)

“We hebben cellen omgevormd tot chemische fabriekjes die materialen die wij ze geven omzetten in functionele polymeren”, zegt Karl Deisseroth van de Amerikaanse Stanforduniversiteit. Ze herprogrammeerden zenuwcellen om ze het enzym APEX2 te laten maken waardoor het bekende labwormpje Caenorhabditis elegans ander gedrag ging vertonen. Lees verder

Antilichaam ingezet in de strijd tegen Alzheimer

Antilichaam activeert microgliacellen

Het antilichaam voor de TREM2-receptor (rechts) stimuleert microgliacellen (afb: EMBO Journal)

Zo’n tweeënhalf jaar geleden stond in dit blog een verhaal over de positieve rol van microgliacellen
in de bestrijding/voorkoming van hersenziektes. Die afweer- en onderhoudscellen in de hersens waren ook het onderzoeksonderwerp van wetenschappers in Duitsland op zoek naar een geneeswijze voor de ziekte van Alzheimer. Ze stimuleerden die afweercellen zo dat ze langer leefden en meer deelden. Bij muisjes met een vorm van Alzheimer had die stimulans positieve gevolgen. Lees verder

Nieuwe hersencellen ‘kweken’ met gentherapie

Gliacellen omgezet in neuronen

Een gliacel (groen) is met succes omgeprogrammeerd tot GABAergische hersencel (afb: Gong Chen en Zheng Wu)

Onderzoekers van de universiteit van Jinan in China onder aanvoering van Gong Chen (e-@dres) hebben hersencellen gevormd met behulp van een gentherapie. Ze gebruikten die therapie om muisjes met een vorm van de vrij zeldzame ziekte van Huntington te behandelen. De hersenziekte gaat gepaard met bewegingsstoornissen en ook verstandelijke achteruitgang en wordt veroorzaakt door een mutatie in het Huntingtine-gen. De muisjes zouden baat hebben gehad van de behandeling. Lees verder