Pi-RNA gebruikt om genactiviteit overerfelijk te regelen

piRNAi

Met de piRNAinterferentie-techniek zijn genen van wormpjes generaties lang uit te schakelen (afb: KAUST)

Wellicht dat je RNA-moleculen kent als ‘mal’ voor eiwitten, maar RNA’s hebben verschillende functies in de cel. Zo reguleren zogeheten piRNA’s de genactiviteit. Onderzoekers hebben die nu gebruikt om genactiviteit bij te sturen in wormpjes (rondwormen/nematoden). De ontwikkeling zou iets kunnen betekenen voor fundamenteel biomedisch onderzoek, voor de formulering van geneesmiddelen maar ook voor gentechnische behandelingen. Lees verder

Onderzoekers ontdekken wat meer over transcriptiefactoren

Optische pincetten

Twee optische pincetten met daartussen het te bestuderen DNA (afb: Morin et. al)

Wij mensen denken dat we dagelijks met ingewikkelde problemen te maken hebben, maar je zal maar onderdeel van een cel zijn. Een cel van een mens heeft zo’n 20 000 genen en daarnaast nog een heleboel sequenties op het DNA voor de aanmaak van andere moleculen die de boel aan de gang houden in zo’n cel. Hoe en wanneer genen actief worden is wel zo’n beetje bekend, maar hoe werkt dat precies? Onderzoekers hebben nu wat meer zicht gekregen op zogeheten transcriptiefactoren, eiwitten die bij het aflezen van genen een belangrijke rol spelen. Lees verder

Eiwit KAT7 zou autoimmuunziektes voorkomen

Zwezerikcellen

Zwezerikcellen met AIRE (groen) verse T-cellen (rood) om zich in te houden (afb: WEHI)

Onderzoeksters denken dat het eiwit KAT7, dat in de zwezerik wordt aangemaakt, voorkomt dat afweercellen (T-cellen) niet al te overdreven reageren op gezonde, eigen cellen. Dat enzym zou daarmee ook autoimmuunziektes voorkomen, als het afweersysteem het eigen organisme aanvalt zoals bij reuma, suikerziekte type I of MS. Lees verder

Computer berekent veilige ‘landingsplaatsen’ op genoom

Veilige landingsplaatsen op genoom

De invoeging of vervanging van een gen mag geen effect hebben op de (activiteit van) andere genen. Dat kan op een veilige ‘landingsplaats’ (GSH in Engelse afko) (afb: Churchlab)

Het schijnt zo te zijn dat je niet zo maar ergens in het DNA een (therapeutisch of anderszins nuttig) gen kunt plaatsen. Er zijn op het genoom ‘landingsplaatsen’ waar dat betrekkelijk veilig kan gebeuren. Het menselijk genoom schijnt zo’n groot aantal van die veilige ‘landingsplaatsen’ te hebben (in afko VL’s). Nu hebben onderzoekers een computerprogramma ontwikkeld dat die VL’s kan ‘aanwijzen’. Ze kwamen op tweeduizend VL’s. Ter controle hebben ze twee van de ‘aangewezen’, belofterijkste VL’s beproefd in glaswerk via een T-celtherapie en een ander om een huidziekte te repareren. De op die twee plaatsen ingevoegde genen bleken langdurig effectief te zijn. Lees verder

Voor het eerste bloedvatcellen geCRISPeRd

Genoombewerking endotheelcellen

Voor het eerste zouden bloedvatcellen (endotheelcellen) geCRSPeRd zijn (afb: Cell)

Onderzoekers zouden met behulp van nanodeeltjes voor het eerst bloedvatcellen genetisch  hebben veranderd met de CRISPR-methode. ‘Normaal’ wordt het CRISPR-gereedschap om het DNA te bewerken afgeleverd door (‘kreupele’) virussen, maar dat schijnt bij de cellen voor de bloedvaten (endotheelcellen) niet te werken. Lees verder

Nietcoderende RNA-poortwachter speelt rol in genactiviteit

DNA-lussen

Jpx opent en sluit deuren (CTCF) op het DNA (afb: Lee et. al.)

Jaren geleden dacht de mens (ik tenminste) dat we het wel zo’n beetje wisten hoe het er toe ging in de cel. We hebben DNA met de codes voor eiwitten. Die worden bij tijd en wijlen gekopieerd op RNA, dat vervolgens als mal dient voor het eiwit in de eiwitfabriek (het ribosoom). Het zit natuurlijk veel ingewikkelder in elkaar niet al die genen zijn actief en ook de genactiviteit kan variëren. De genexpressie wordt mede bepaald door de compactering van de chromosomen (het DNA). Nu blijkt dat een nietcoderend RNA-molecuul (Jpx-RNA) een belangrijke rol in speelt in hoe het DNA zich vormt (krult) en daarmee in de genexpressie (-activiteit). Lees verder

Weer een (mogelijk) nieuwe behandelaanpak voor Alzheimer (?)

Mikrogliacel

Mikrogliacel repareert een bloedvaatje in de hersens (foto: neoweb.nl)

Het lijkt met de ziekte van Alzheimer al net zo gesteld als met kanker: veel nieuws maar weinig tot niets dat echt iets toevoegt. Daarbij moet ik wel vertellen dat er methoden zijn om kanker de baas te worden en dat er tegen Alzheimer nog geen kruid gewassen is tot nu toe. Onderzoekers hebben ontdekt dat Alzheimer door een mutatie een signaalroute verandert. Door die ‘misleide’ signaalroute (je zou die een soort handelingsvoorschrift voor cellen kunnen noemen) te blokkeren zouden de nare effecten van Alzheimer uitblijven. Of dat een oplossing is, is vooralsnog een vraag (in ieder geval voor mij). Lees verder

Sommige genen in hersencellen coderen voor 100 eiwitten

Eiwitproductie

Via boodschapper-RNA worden stukjes DNA in het ribosoom omgezet in eiwitten (afb.: vib.be)

Elk gen in ons DNA codeert voor een eiwit. We hebben zo’n 20 000 genen, dus…? Zo simpel blijkt het niet te zijn. Onderzoekers hebben eens bekeken welke boodschapper-RNA-moleculen hersencellen aanmaken (het transcriptoom). Sommige genen zijn daarbij goed voor tientallen en soms wel honderd verschillende eiwitten. Ons DNA zit ingewikkelder in elkaar dan we denken/dachten, blijkt telkens maar weer. “Dezelfde genetische informatie kan veel verschillende eindpunten opleveren”, zegt Jonathan Mill van de universiteit van Exeter Lees verder

Genen uit- en inschakelen met CRISPR/Cas9

genactiviteitsturing

Door een methylgroep aan een C (naast een G) te koppelen wordt een gen inactief (afb: Cell)

Suikerziekte type I, reuma, kanker en nog zo wat ziektes worden (mede) veroorzaakt door verkeerd ‘geschakelde’ genen (‘aan’ ipv ‘uit’ en omgekeerd). Onderzoekers van de Canadese McGill-universiteit schijnen een nieuwe methode ontwikkeld te hebben om de ‘knoppen’ om te zetten, zodat ze in de goede stand staan. Lees verder

Gliacellen in vivo omprogrammeren tot hersencellen

Gliacellen omgeprogrammeerd tot neuronen

Omgeprogrammeerde gliacellen. Groen aangegeven is het eiwit NeuN dat karakteristiek is voor neuronen (afb: Lentini et. al.)

Bij verschillende hersenziektes als Alzheimer, beroertes en Parkinson verdwijnen er hersencellen. Dat leidt in het overgrote deel van de gevallen tot een achteruitgang van de hersenfuncties. Hoewel daar nog steeds strijd over is, wordt over het algemeen aangenomen dat we het moeten doen met de hersencellen (neuronen) die we bij de geboorte hebben gekregen. Gliacellen, de afweercellen van de hersens, hebben dat probleem niet. Onderzoekers in, onder meer, Frankrijk zouden er in geslaagd zijn bij muisjes met epilepsie die gliacellen direct om te programmeren tot functionele neuronen. Lees verder