Wanneer maken stamcellen hun belofte waar?

traankliertjes gekweekt

De kweek van traankliertjes (afb: Cell Stem Cell

Toen Shinja Yamanaka en collega’s zo’n vijftien jaar geleden ontdekte hoe je gewone cellen kon omprogrammeren tot (pluripotente) stamcellen groeide de hoop dat daarmee therapeutisch een hoop kon worden gedaan. Die pluripotente stamcellen kon je omvormen tot alle celtypen die het organisme mens telt (zo’n tweehonderd). Tot dan toe moesten onderzoekers hun stamcellen putten uit embryo’s of ‘destilleren’ uit de navelstreng. Vooral dat eerste lag ethisch moeilijk. De resultaten op het gebied van stamceltherapieën zijn vooralsnog niet erg spectaculair, maar er lijken betere tijden aan te komen. Zou er, bijvoorbeeld, een stamceltherapie komen voor Parkinsonpatiënten (om maar iets te noemen)? Lees verder

Therapie tegen netvliesveroudering in de maak (?)

Netvlies

Het netvlies is nog knap ingewikkeld en bestaat uit zo’n tien lagen

Het Karolinska-instituut en de oogkliniek St. Erik in Zweden gaan een klinische proef uitvoeren voor een behandelingsmethode van netvliesveroudering met in het lab gekweekte netvliescellen uit embryonale stamcellen. Voor netvliesveroudering is vooralsnog geen afdoende behandeling beschikbaar. Het gaat voorlopig nog om een klein opgezette proef.
Lees verder

Hebben stamcelexosomen wellicht therapeutische waarde?

Exosomen

Exosomen (geel) in kankercellen (afb: Raghu Kalluri)

Exosomen zijn kleine ‘bootjes’ die zich, boordevol biomoleculen, door het celmebraan naar de extracellulaire ruimte begeven. Wat die exosomen daar uitspoken is nog erg duister. Het idee is dat ze een functie in de communicatie tussen cellen hebben. Onderzoekers denken dat die ‘bootjes’ (vesikels) mogelijk therapeutisch van betekenis zijn en een veiliger en eenvoudiger alternatief vormen voor celtherapie, maar hoedt U voor exosoompredikers (die snel veel geld hopen te verdienen)…. Lees verder

Geïmplanteerde cellen laten blinde muizen zien

Netvlies

Het netvlies

Leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD) is een oogziekte waarbij de lichtgevoelige in de gele vlek (macula) afsterven. Die degeneratie leidt uiteindelijk tot blindheid. Onderzoekers in de VS hebben huidcellen van mensen en muizen direct omgeprogrammeerd tot lichtgevoelige netvliescellen en die in het netvlies van blinde muizen geplant. Zes van de veertien blinde muizen kon daarna weer licht van donker onderscheiden. Lees verder

‘Primitieve’ stamcellen repareren bloedvaatjes netvlies

'Primitieve' voorlopercellen repareren bloedvaatjes netvlies

De ‘primitieve’ voorloperbloedcellen (groen) (afb: Elias Zambidis, Johns Hopkinsuniversiteit)

Volgroeide cellen teruggeprogrammeerd tot ‘primitieve’ stamcellen bleken bloedvaatjes in het netvlies beter te repareren dan via ‘conventionele’ pluripotente stamcellen. Volgens onderzoekers van de Johns Hopkinsuniversiteit zou die techniek schade aan het netvlies kunnen repareren die, onder meer, ontstaat door suikerziekte en daarmee blindheid voorkomen. Het onderzoek zou toepassing van stamcellen om weefsels te herstellen een stap dichter naar de klinische praktijk hebben gebracht. Lees verder

Stamcellen repareren hart op onverwachte manier

Hartaanval

Bij een hartaanval worden bloedvaten door een bloedprop geblokkeerd waardoor miljoenen hartcellen afsterven.

Stamceltherapie helpt bij het herstel van het hart na een hartaanval, maar niet op de manier zoals lang is gedacht.  Het inspuiten van levende of zelfs dode stamcellen bij muisjes met een gewond hart leidt tot een ontstekingsproces dat op zijn beurt weer een herstelreactie oproept die de mechanische eigenschappen van het gewonde gebied verbeteren, zo bleek onderzoekers. Lees verder

Tandstamcellen muisjes om te vormen tot ‘melkcellen’

Melkklierweefsel uit tandstamcellen

Melkklierweefsel dat ontstaan is uit tandepitheelstamcellen van muisjes. Die cellen zijn groen. De kernen zijn blauw en rood geeft de aanwezigheid van het melkeiwit caseïne aan (afb: univ. van Zürich)

Het blijkt dat epitheelstam-cellen in tandjes van muisjes zijn om te vormen tot melkkliercellen in (vrouwelijk) borstweefsel. De onderzoekers denken daarmee borstweefsel te kunnen genereren voor weefselherstel na een borstoperatie/amputatie. Dat is mooi, maar hebben mensen zulke gespecialiseerde stamcellen ook? Lees verder

Viagra lijkt goed voor al je problemen

bloedstamcellen oogsten

De voordelen van de Viagra-methode afgezet tegen die van de GCSF-methode(l) (afb: Smith-Berdan)

Ooit is Viagra begonnen als bloeddrukverlager. We weten allemaal hoe de loopbaan van dat middel zich heeft ontwikkeld. Nu blijkt Viagra, daarin lijkt het een beetje op aspirine, nog meer deugden te bezitten voor de mensheid. Het middel zou al gunstige effecten hebben vertoond bij allerlei gezondheidsproblemen. Zo zou Viagra ook kunnen helpen bloedstamcellen uit het beenmerg te winnen. Lees verder

Mens kan kraakbeen herstellen (bijna) net als salamanders

Synthetisch kraakbeen

Kraakbeen op bot. De rode stippen zijn de celkernen. De blauwe vlekken zijn proteoglycaan; wateraantrekkende eiwitten die als ‘schokdempers’ fungeren (foto: Sarindr Bhumiratana//Columbia-universiteit)

Kraakbeen zit in ons gewrichten bij wijze van ‘smeermiddel’ verdwijnt dat of raakt dat in het ongerede dan heeft dat zeer pijnlijke gevolgen. Aangenomen werd dat de mens geen nieuw kraakbeen meer aanmaakt en er werden ingenieuze manieren verzonnen (compleet met stamcellen) om nieuw kraakbeen te kweken en dat dan te implanteren, maar onderzoeksters van de Amerikaanse Duke-universiteit rond Virginia Byers Kraus ontdekten dat ook de mens beschadigd kraakbeen kan herstellen, zij het dat dat herstelvermogen aanzienlijk minder is van van salamanders die er geen punt van maken om zich nieuwe poten aan te meten. Lees verder

Effect (stam)celtherapieën voor schouder en elleboog onbewezen

Tropo-elastine versnelt kweek stamcellen

Mesenchymatische stamcellen (groen) gekweekt op tropo-elastine (afb: univ. van Sydney)

Stamceltherapieën hebben de naam gekregen dat ze wonderen kunnen verrichten, maar dat is vaak alles behalve het geval. Zo hebben twee onderzoeken naar de effecten van stamceltherapieën en andere celtherapieën van mankementen aan schouders en ellebogen aannemelijk gemaakt dat wat voorgespiegeld wordt aan de patiënten nauwelijks strookt met de werkelijkheid. Het lijkt er overigens op dat de onderzoekers het vooral over de Amerikaanse situatie hebben. Ik weet, eerlijk gezegd, niet of die ook geldt voor Europa. Wat wel geldt is dat ook in Europa veel verwacht wordt van deze behandelingstechnieken. Lees verder