Weesgenen vinden hun oorsprong in niet-coderend DNA

DNANieuwe genen ontstaan uit oude, is de laatste 40 jaar het idee. Je kunt ze via een soort stamboom terugvoeren naar de ‘stamvader’. Bij sommige genen lukt dat echter niet. Het probleem van die weesgenen heeft (sommige) genetici jarenlang beziggehouden. Pas de laatste twee jaar is daar ietsje meer klaarheid over gekomen. Veel van die wezen zouden hun oorsprong vinden in het niet-coderende DNA (het troep-DNA). Ooit werd dat voor onmogelijk gehouden, maar inmiddels zijn er genetici die denken dat dit vrij normaal is. Vorige maand presenteerde de Spaanse evolutionair bioloog Mar Albà op een bijeenkomst in Wenen een lijst van 600 mogelijk nieuwe genen bij de mens. Lees verder

Kunstmatig enzym werkt net echt

Kunstmatig enzym

De RNA-regulator (NMHV) en zijn doel (het gen aangeduid met goi) (afb: SISSA)

Bij sommige genetische ziektes functioneren bepaalde genen niet. In dat geval is het handig als je die genen weer in kunst schakelen. Onderzoekers van het Italiaanse SISSA-instituut in Triëst hebben een kunstmatig enzym gemaakt met een RNA-aanhangsel, dat onderscheid kan maken tussen actieve en inactieve genen en die eerste selectief kan stimuleren.  Lees verder

Hersens op een petrischaal

Kweekhersenschors

De driedimensionale structuur van de kweekhersenschors (foto: Stanford-universiteit)

Op allerlei plekken op de wereld wordt gewerkt aan het ‘bouwen’ van organen. In eerste instantie zijn die vooral bedoeld voor klinische proeven en experimenten met medicijnen, maar uiteindelijk is het doel toch om volwaardige organen te bouwen ter vervanging van versleten of beschadigde originele exemplaren. Het grote voordeel van gekweekte organen boven donororganen is dat die lichaamseigen zijn. Bovendien zou je met de kweek niet langer meer afhankelijk zijn van de goedwillendheid van donoren. Onderzoekers van, onder meer, de Stanforduniversiteit in Palo Alto (Californië) hebben uitgaande van geherprogrammeerde huidcellen stukjes hersenschors gekweekt waarin de cellen functioneerden als echte hersencellen.   Lees verder

Twijfels over ‘verjongingseiwit’ GDF11

Bloedzak

Bloed van jonge muizen ‘verjongt’ het herstelvermogen van oudere dieren

Het was vorig jaar groot nieuws en ik heb dat kennelijk gemist: het eiwit GDF11 zou er de oorzaak van zijn dat bloed van jonge muizen spieren vernieuwt in oudere muizen. Onderzoek van het Novartis-onderzoekscentrum zet nu vraagtekens bij dat opzienbarende onderzoeksresultaat. Lees verder

Hersencellen vertonen genetisch riskant ‘gedrag’

Hersenactiviteit

De activiteit van de uitlopers van zenuwcellen is afhankelijk van de GluR1-spiegel (oranjegeel). Links normaal, rechts na toevoeging van Tet3 (afb: John Hopkins-universiteit)

“We zijn er aan gewend te denken dat als de cel volwassen is, het DNA stabiel is met alles wat er om heen zit om dat te sturen”, zegt Hongjun Song van de John Hopkins-universiteit. “Uit de studie blijkt dat sommige cellen voortdurend hun DNA aanpassen om hun werk te kunnen doen.” Volgens de onderzoekers zijn zenuwcellen risicopakkers. Ze zouden dagelijks ‘DNA-chirurgie’ toepassen om het activiteitenniveau op het juiste peil te krijgen. Omdat die niveaus belangrijk zijn voor zaken als leren, geheugen en hersenafwijkingen, denken de onderzoekers weer wat licht te hebben geworpen in de duisternis die hersens heet. Lees verder

Hersens gestimuleerd nieuwe hersencellen aan te maken

Paul Tesar, multiple sclerose

Paul Tesar

Heel lang is gedacht dat een mens het met de hersencellen moest doen die hij/zij bij het begin van zijn leven heeft gekregen. Dat bleek niet helemaal zo te zijn, maar veel hersencellen laten zich niet meer vervangen, als ze eenmaal afgepeigerd zijn. Onderzoekers van de Case Western Reserve-universiteit (nog nooit van gehoord; as) hebben met behulp van twee door de Amerikaanse en Nederlandse autoriteiten goedgekeurde medicijnen tegen huidziektes (miconazol en clobetasol) hersenstamcellen zo ver gekregen verdwenen cellen te vervangen. Lees verder

Het placebo-effect heeft een genetische component

COMT (cathechol-O-methyltransferase)

Het enzym COMT heeft relatie met het placebo-effect (afb: Wiki Commons)

Het placebo-effect bestaat. Onderzoekers van de Harvard-universiteit (VS) hebben op basis van analyses van ander onderzoek vastgesteld dat er een soort placeboom is, zoals ze dat noemen, genen die wat  te maken hebben met dat effect. Het placebo-effect zou een veel grotere rol bij de gezondheid spelen dat tot nu toe erkend wordt, denken ze.
Lees verder

Onderzoekers krijgen greep op het epigenoom

Charles Gerlach beïnvloedt epigenoom

Charles Gersbach van de Duke-universiteit

Onderzoekers van de Amerikaanse Duke-universiteit rond Charles Gersbach hebben een methode ontwikkeld voor het aan- en uitzetten van genen. Dat ingrediënt, een eiwit, verandert de histonen. Histonen zijn dan weer eiwitten die dienen als ‘verpakking’ van DNA, die een rol spelen in het (de)activeren van genen. Lees verder

‘Slimme’ bommen blazen tumorcellen op

Aanvan slimme bom op mitochondriën kankercel

MP-MUS (geel) valt de mitochondriën van de kankercellen aan na de binnenste en buitenste membranen (groen) te zijn gepasseerd nadat het middel zich heeft ontpopt van een onschuldig middel tot een agressief gif (afb: Methodistenziekenhuis in Houston, VS)

Met behulp van een experimenteel medicijn, MP-MUS gedoopt, hebben onderzoekers van het Methodistenziekenhuis in Houston de mitochondriën van kankercellen in de hersens onklaar gemaakt bij proefdieren en in celkweken. Het medicijn wordt omschreven als een ‘slimme bom’. De mitochondriën worden de energiecentrales van de cel genoemd. Zonder actieve mitochondriën sterft de cel, ook een kankercel (in dit geval een glioomcel). Gezonde cellen liet de ‘slimme’ bom onaangetast (althans in celkweken). Lees verder

Hersenschade lijkt te repareren met stamcellen

HersenkwabbenHet lijkt er op dat schade in de hersens of beter gezegd de hersenschors te herstellen valt door inspuiting van embryonale stamcellen. Onderzoekers van, onder meer, het Franse onderzoeksinstituut Inserm constateerden dat tenminste bij muizen. Dat zou voor het eerst zijn.

Lees verder