Het klinkt eenvoudig maar is lastig: het afleveren van materiaal om in cellen genetische werkzaamheden te verrichten met, onder meer, de CRISPR-methode. Vaak worden daarvoor kreupel gemaakte virussen gebruikt, maar onderzoekers lipidestructuren gemaakt om de ‘instructies in de cellen te brengen. Die structuren schijnen in dierproeven hun bruikbaarheid te hebben bewezen. Lees verder
De Co-LOCKR-eiwitten (lilla) maken contact met de juiste tekens op de doelwitcel (middenonder) (afb: UW)
Onderzoekers van de universiteit van Washington hebben wat zij noemen ‘molecuul-computers’ gemaakt die je in het lichaam om een boodschap kunt sturen. Zo zouden die ‘slimme’ nanodeeltjes, gemaakt van synthetische eiwitten, kankercellen kunnen onderscheiden van gezonde cellen. De molecuulcomputers zouden zich geheel op eigen kracht bewegen om de cellen op te zoeken die ze als doelwit hebben. Lees verder
Intrinsiek wanordelijke eiwitten (groen) klonteren samen in cellen om kunstmatige organellen te vormen (afb: Michael Dzuricky)
Onderzoekers over de hele wereld zijn al jaren bezig om synthetische cellen te maken, maar heel veel verder dan wat primitieve dingetjes zijn ze nog niet gekomen en dat is ook geen wonder gezien de immense complexiteit van cellen, voor eukaryote. Onderzoekers van de Amerikaanse Dukeuniversiteit hebben een methode bedacht om de fasescheiding van bepaalde eiwitten te beheersen, waardoor ze in staat waren om membraanloze organellen (cellichaampjes) te fabriceren. Dat zou mogelijkheden openen om celfuncties te beïnvloeden of zelfs een cel dingen te laten doen die die nog niet eerder gedaan heeft. Lees verder
De replicatie: de leidende (onder) en de volgende streng (boven) worden op een andere wijze verdubbeld (afb: Wiki Commons)
Onderzoeksters van de universiteit van Noord-Carolina hebben het gedrag van twee eiwitten geïdentificeerd, MutL en MutS (een variatie kennelijk op Jut en Jul), die bij de celdeling in de gaten houden of de replicatie van DNA wel goed gaat. Als ze fouten constateren dan vormen ze ter plekke een ‘stijve’ structuur en roepen andere eiwitten te hulp om de schade te herstellen. Lees verder
In de fosfaatgroep is zuurstof (O) vervangen door zwavel (S) (afb: univ. van Nagoya)
Het rechtsdraaiende (D) peptide dekt volmaakt het controleposteiwit TIGIT af op T-cellen (afb: Angewandte Chemie)
Controleposteiwitten op T-cellen (afweercellen) reguleren de afweerreactie om te voorkomen dat die cellen wat al te wild tegen het eigen systeem te keer gaan. Kankercellen hebben er een handje van om daar misbruik van te maken om zo een afweerreactie te voorkomen. Onderzoekers hebben nu een nieuwe manier bedacht om die truc van kankercellen de omzeilen: een spiegelpeptide (rechtsdraaiend). Lees verder
Een door het coronavrirus besmette cel (afb: Science)
Onderzoekers van het Rensselaer-polytechnisch instituut in de VS hebben kleine eiwitten (peptiden) ontworpen en gesynthetiseerd die selectief binden aan polysiaalzuur, een suiker die in veel menselijke cellen voorkomt en een rol speelt in de hersens, maar, zoals vaak, ook bij ziektes. Dat zou virussen het moeilijker maken hun om desastreuze werk te verrichten, maar de peptiden zouden mogelijk ook goede diensten kunnen bewijzen tegen andere ‘befaamde’ ziektes. Lees verder
ApoE is een vrij eenvoudig eiwit (afb: WikiMedia Commons)
Het eiwit apolipoproteïne E (apoE) fungeert als een soort bezorgdienst in de hersens. Het voorziet neuronen van belangrijke voedingstoffen, waaronder meervoudig onverzadigde vetzuren, de bouwstenen van celmembranen. Sommige van die vetzuren worden omgezet in endocannabinoïden (cannabisachtige stoffen). Dat zijn signaalstoffen die een groot aantal functies in het zenuwstelsel reguleren maar ook de afweerreacties sturen om de hersens te vrijwaren van ontstekingen. Onderzoekers van, onder meer, het Max Delbrückcentrum voor moleculaire geneeskunde in Duitsland hebben nu uitgezocht hoe een mutatie van dat eiwit, aangeduid met apoE4, de orde in de hersens danig overhoop kan halen. Lees verder
Als het DNA door wat voor een oorzaak dan ook beschadigd raakt, dan zijn er diverse mechanismes die die schade herstellen. In een van de mechanismes speelt het eiwit XPG een belangrijke rol. Onderzoeksters zagen dat mede door dat eiwit eerst de plaats van de schade werd aangegeven waarna er nog meer DNA vernield werd alvorens de schade te herstellen. Lees verder
Bot met beenmerg waarin rode bloedlichaampjes worden gevormd
Twee mensen met beta-thalassemie en een met sikkelcelanemie, beide erfelijke bloedziektes, zouden zijn ‘genezen’ nadat met behulp van de CRISPR-methode beenmergstamcellen genetisch werden aangepast, zo deelden de onderzoekers mee op een bijeenkomst van de Europese vereniging voor hematologie. Die drie namen deel aan een, voortdurende, klinische proef waarbij voor het eerst erfelijke ziektes werden behandeld met die genoombewerkingstechniek. Lees verder