Afweersysteem verstuurd ‘verborgen berichten’ per bootje

Exosomen (vesikels)

Cellen gebruiken vesikels voor een groot aantal taken

Als afweercellen in ons lichaam bedreigingen ontdekken dan komt het in het geweer. Dat vereist communicatie tussen de afweercellen, want het verweer moet afgestemd zijn op de ‘aanvaller’ of ontspoorde cel (kanker). Daarbij spelen T-cellen, antigeenpresenterende cellen en antilichamen producerende B-cellen een belangrijke rol. Die communicatie verloopt via celcontactpunten, de afweersynapsen, waarbij de ‘berichten’ vervoerd worden in nanogrote ‘bootjes’ (ectosomen). Lees verder

T-cellen met CRISPR/Cas9 effectief ‘gedresseerd’

T-celreceptorHet idee om afweercellen genetisch te veranderen om ze beter uitgerust in te zetten tegen infecties en tumoren dateert al uit de jaren 80, maar die veranderde T-cellen blijken vaak een stuk minder effectief dan de oorspronkelijke. Onderzoekers van de technische universiteit van München hebben nu met de genschaar CRISPR/Cas9 T-cellen genetisch zo veranderd dat ze nog alle dodelijke trekken van de oorspronkelijke T-cellen hebben. Lees verder

Klinische proef gestart met CRISPR-immuuntherapie

CRISPR/Cas9 aan het werk met DNA

Het CRISPR/Cas9-complex aan het werk aan DNA (rood) (afb: univ. van Californië)

Onderzoekers van de universiteit van Pennsylvania zijn begonnen met een klinische proef om kankerpatiënten te behandelen met een immuuntherapie waarbij de CRISPR-methode wordt toegepast. Dat zou een primeur voor de VS zijn. Overigens werd het groene licht daarvoor al gegeven in 2016. Lees verder

Virus in de strijd geworpen tegen kanker

Kankercellen (darmen) plus 'misleide' steuncellen

Kankercellen in de darmen (blauw) omringd door ‘misleide’ bindweefselcellen die de kankercellen beschermen tegen het afweersysteem (afb: Human Protein Atlas)

Onderzoekers van de universiteit van Oxford hebben een virus ‘uitgerust’ met een eiwit dat niet alleen kankercellen doodt, maar ook de naburige cellen die door de kankercellen zijn ‘misleid’ om de tumor te beschermen tegen het afweersysteem. Dat laatste zou niet eerder vertoond zijn. Lees verder

Het lijkt er op dat stamcellen een ‘geheugen’ hebben

Shruti Naik over het geheugen van stamcellen

Immunologe Shruti Naik (afb: univ. van New York)

Ons afweersysteem heeft een ‘geheugen’ voor welke ziekteverwekkers ons hebben bezocht, zodat ze een volgende keer sneller op die bedreiging kunnen reageren. Het lijkt er op dat de stamcellen in die zin ook een soort geheugen voor eerdere ontstekingen en verwondingen hebben, waardoor, bijvoorbeeld, wonden een tweede keer sneller hersteld worden de de eerste. Die stamcellen communiceren met het afweersysteem, zo lijkt het. Dat geheugen van de stamcellen kan ook verkeerd uitpakken en leiden tot chronische ontstekingen. Lees verder

Rijkheid aan PD-1 afweercellen bepaalt succes immuuntherapie

PD-1, afweerregelaar

PD-1 (afb: WIkimedia Commons)

Immuuntherapie wordt als belangrijk middel gezien om kanker bestrijden, maar die behandeling slaat lang niet bij alle patiënten aan. Onderzoekers in Zwitserland en Nederland zijn er achter gekomen dat het membraaneiwit PD-1 daarbij een grote speelt. Het gaat dan om een vorm van longkanker. Daardoor hebben onderzoekers, in beginsel, nu een manier om de kans op succes van immuuntherapie bij kankerpatiënten te kunnen bepalen. Zover is het overigens nog niet. Lees verder

‘Tweezijdige’ antilichamen zetten T-cellen op tegen kanker

'Tweezijdig' antilichaam moet T-cellen activeren tegen kanker

De ROR1-arm van het ’tweezijdige’ antilichaam (afb: Rader-lab, Scripps)

Ik heb hier al vaker de lofzang op ons vernuftige afweersysteem gezongen, maar heb misschien te weinig benadrukt dat dat ook werkt tegen kanker. Soms hebben kankercellen echter manieren gevonden om aan de dodelijke werking van dat systeem te ontkomen. Er worden allerlei manieren bedacht om dat systeem in die gevallen te reactiveren, maar de methode van het Amerikaanse Scripps-instituut heb ik, dacht ik, nog niet eerder gehoord (verbeter me als ik het fout heb). Scripps-onderzoekers hebben een ’tweezijdig’ antilichaam ontworpen dat ankert aan het ‘kankereiwit’ ROR1 en met de andere kant T-cellen er met de haren bij sleurt om hun verwoestende werk te doen (het ‘afschieten’ van kankercellen). Lees verder

Genetische verandering afweercellen verbeterd

Snelle en effectieve manier T-cellen genetisch aan te passen

Met behulp van elktroporering en plasmiden wordt het gereedschap aan de afweercellen afgeleverd, de cellen worden gesorteerd en genetisch veranderd. (afb: J. of immonology)

Papier is geduldig. Als daarop staat dat dierproeven aannemelijk hebben gemaakt dat netvliesveroudering is te repareren met behulp van een gentherapie dan denkt natuurlijke elke leek en zeker familieleden van mensen met netvliesveroudering of de patiënten zelf dat die ziekte zijn langste tijd heeft gehad. Dat is zelden zo. Er blijken altijd weer wat haken en ogen aan zo’n methode te zitten. Er wordt al tijden genetisch gesleuteld aan afweercellen om ze ‘weerbaarder’ te maken tegen allerlei ziektes. Nu is er dan weer methode ontwikkeld waarmee afweercellen ‘snel en efficiënt’ klaar te maken voor de strijd. We zullen zien… Lees verder

Methode ontdekt om ontspoorde afweercellen te helen

T-cellen vallen kankercel aan

Twee T-cellen vallen een kankercel aan.  (foto: Science)

Bij autoimmuunziektes en allergieën functioneert ons afweersysteem niet naar behoren. Nu schijnen onderzoekers een klein molecuul gevonden (2-aminooxy)azijnzuur) te hebben dat ontspoorde afweercellen, in dit geval T-cellen, weer in het gareel brengt Lees verder

Programma ontwikkeld voor antigeenherkenning T-cellen

T-cellen vallen kankercel aan

Twee T-cellen vallen een kankercel aan (foto: Science)

Onderzoekers van het St.Judas-kinderziekenhuis en van het Fred Hutchinsonkanker-centrum, beide in de VS, hebben een programma ontwikkeld waarmee kan worden voorspeld hoe T-cellen antigenen herkennen. Antigenen zijn stoffen die wijzen op ziekteverwekkers waartegen het afweersysteem in actie moet komen. Met behulp van dat programma zouden onderzoekers beter in staat zijn het afweersysteem in stelling te brengen bij ziekte(aanstichter)s waarbij dat systeem in slaap wordt gesust zoals kanker of niet goed werkt zoals bij autoimmuunziektes en dergelijke. Lees verder