Genetische verandering afweercellen verbeterd

Snelle en effectieve manier T-cellen genetisch aan te passen

Met behulp van elktroporering en plasmiden wordt het gereedschap aan de afweercellen afgeleverd, de cellen worden gesorteerd en genetisch veranderd. (afb: J. of immonology)

Papier is geduldig. Als daarop staat dat dierproeven aannemelijk hebben gemaakt dat netvliesveroudering is te repareren met behulp van een gentherapie dan denkt natuurlijke elke leek en zeker familieleden van mensen met netvliesveroudering of de patiënten zelf dat die ziekte zijn langste tijd heeft gehad. Dat is zelden zo. Er blijken altijd weer wat haken en ogen aan zo’n methode te zitten. Er wordt al tijden genetisch gesleuteld aan afweercellen om ze ‘weerbaarder’ te maken tegen allerlei ziektes. Nu is er dan weer methode ontwikkeld waarmee afweercellen ‘snel en efficiënt’ klaar te maken voor de strijd. We zullen zien… Lees verder

CRISPR knipt ook ‘foute’ RNA-moleculen

Silvana Konermann en de RNA-schaar

Silvana Konermann (afb: Salk-instituut)

De onderzoekers of in ieder geval de persmensen van het Amerikaanse Salkinstituut doen net of het bewerken van RNA met de CRISPR iets nieuws is,  maar al in 2016 deden onderzoekers van het MIT in Cambridge dat met behulp van een andere genschaar dan de ‘gebruikelijke’ Cas9: C2c2 gedoopt. Destijds ging het echter om de techniek. De Salk-onderzoekers hebben nu ook toepassingen op het oog voor de RNA-schaar zoals het bestrijden van ziektes die worden veroorzaakt door ‘foute’ RNA-moleculen zoals frontotemporale dementie. Zij gebruikten de CasRx-schaar om in zieke zenuwcellen een onbalans van tau-eiwitten te herstellen. Lees verder

Huidcellen ook te herprogrammeren tot stamcellen met CRISPR

Omprogrammeren CRSIPR door activering van Sox2

Door met CRISPR een gen te activeren kunnen rijpe cellen, in dit geval fibroblast oftewel huidcel, omgeprogrammeerd worden tot pluripotente stamcellen (afb: Cell)

Onderzoekers van de Amerikaanse Gladstone-instituten, alle met een Chinese naam, zouden van een huidcel een van muizen een stamcel hebben gemaakt door met behulp van de CRISPR-techniek een specifiek gen (Sox2) te activeren. Het zou voor het eerst zijn dat huidcellen op deze wijze omgeprogrammeerd zijn tot de felbegeerde stamcellen (van muisjes, dat wel). Lees verder

Is de vraag niet óf maar hóe we CRISPR toepassen

Ethicus Julian Savulescu ziet genoombewerking als morele verplichting

Julian Savulescu:…morele verplichting voor de ouders…

Met de opkomst van de CRISPR-techniek komt de mogelijkheid dichtbij om bij nieuwgeborenen niet alleen ongewenste, erfelijke ziektes te voorkomen maar ook hier en daar wat wenselijke veranderingetjes in het genoom aan te brengen, om de kleine een ‘goede start’ in het leven te geven. Het lijkt er op dat de vraag niet wordt óf we die techniek moeten toepassen, maar dat we wel zullen moeten om het kind niet tekort te doen, stelt ethicus Savulescu op een journalistencongres in San Francisco. Lees verder

Nieuwe CRISPR- ‘scharen’ knippen nu base voor base

basevervanging in DNA

Onderzoekers vervingen in het DNA van embryonale niercellen afzonderlijke basen (afb: Nature)

We hadden sinds een aantal jaren al de genschaar CRISPR/Cas9, maar er zijn nu ook twee molecuulscharen ontwikkeld die base voor base kunnen losknippen, waarmee deze techniek nog een stuk preciezer wordt (kan worden), niet alleen bij DNA, maar ook bij RNA. Een base (preciezer nucleobase) is de bouwsteen van het DNA, ook wel letters genoemd: A.C. G en T, voor RNA komt de U (uracil) in plaats van de T. De nieuwe baseschaar voor DNA is ontwikkeld door een groep van de Harvard-universiteit, de RNA-schaar door een groep van het Broad-instituut van MIT. Dat zou betekenen dat de CRISPR-schaartechniek nu te gebruiken zou zijn voor meer dan de helft van de genetische ziektes, maar pin me daar alsjeblieft niet op vast… Lees verder

Hartstamcellen van hartpatiënten kunnen riskant zijn

Hartaanval

Bij een hartaanval worden bloedvaten door een bloedprop geblokkeerd waardoor miljoenen hartcellen afsterven.

Patiënten met een ernstige hartaandoening hebben eigenlijk alleen maar uitzicht op harttransplantatie of stamceltherapie. Volgens een onderzoek van de universiteit van Tel Aviv (Isr) zou een stamceltherapie bij deze patiënten wel eens slecht kunnen uitpakken. De huidige aanpak moet worden veranderd, vinden de onderzoekers op basis van hun onderzoeksresultaten.
Lees verder

‘Hinderlijk’: CRISPR kan uit de band springen

CRISPR-Cas9 met gids-RNA en doel-DNA

Het Cas9-complex (blauw) ‘omarmt’ het gids-RNA (geel) en doel-DNA (rood) (afb: Bang Wong)

CRISPR/Cas9 is inmiddels meermalen hoog geprezen als een veelbelovende en betrouwbare methode om het genoom te bewerken. Er staan al wat klinische proeven op de rol waarbij gebruik gemaakt zal worden van die methode. Onderzoekers van, onder meer, de Amerikaanse Columbia-universiteit hebben echter ontdekt dat die methode honderden onbedoelde veranderingen in het genoom teweeg kan brengen (en dus alles behalve betrouwbaar zou zijn). Gebruikte algoritmes om die mutaties op te sporen blijken niet effectief. Lees verder

Manipulatie-embryo’s vragen om regels

Uit stamcellen ontwikkelde muisembryo's

Links het uit stamcellen ontwikkelde muisembryo (rood) na 48 uur, rechts een ‘normaal’ embryo na 96 uur. Blauwgekleurde cellen vormen het buitenembryonale weefsel (afb: univ. van Cambridge)

Sinds de opkomst van de CRISPR-techniek is het bewerken van het genoom een stuk makkelijker en effectiever geworden. De laatste tijd zijn er diverse onderzoeks-groepen die hebben geknutseld aan het genoom van menselijke embryocellen. In Amerika is een discussie op gang gekomen in wetenschappelijke kring of we moeten toelaten dat er aan menselijke embryo’s gesleuteld wordt. Ook de Nederlandse gezondheidsraad is voorstander, het thema behoeft echter regelgeving, maar vooral ook debat. Interesseert het thema ons niet (meer)? Lees verder

CRISPR nu ook voor al uw virus- en bacterieinfecties!

Het Cas13a-eiwit

Het Cas13a-eiwit (afb: Science)

CRISPR/Cas9 is bekend vanwege de grote furore die die techniek heeft gemaakt bij nauwkeurige genoombewerking, maar met die techniek valt meer te doen. Onderzoekers van de Harvard-universiteit en het MIT hebben nu een variant ontwikkeld waarmee snel en goedkoop virus- of bacterieinfecties kunnen worden vastgesteld, waarbij niet DNA maar RNA het ‘doelwit’ is. Lees verder

Cpf1 lijkt deugdelijke uitbreiding CRISPR-gereedschapskist

De Cpf1-schaar uitbreiding CRISPR-gereedschapskist

De Cpf1-schaar (met aanhangsel) werd uitgeprobeerd op muisjes. De ‘schaar’ werd in de embryocellen gebracht met behulp van elektropulsjes (onder) (afb: IBS)

Iemand die de ontwikkeling rond de DNA-bewerker CRISPR een beetje heeft gevolgd, vult dat letterwoord meteen aan met de ‘schaar’ Cas9. Het schijnt dat die ‘schaar’ zich niet overal in het DNA-molecuel even goed thuis voelt en Zuid-Koreaanse onderzoekers van het instituut van fundamenteel onderzoek hebben de CRISPR-gereedschapskist nu uitgebreid met een nieuwe ‘schaar’: Cpf1. Met behulp van die ‘schaar’ hebben ze alvast maar een genetisch afwijkend muisje gemaakt (zonder en met wit haar) om de deugdelijkheid van de nieuwe (?) schaar aan te tonen. Opmerkelijk is dat het artikel al anderhalf jaar geleden bij Nature in huis was. Duidt dat op problemen? Lees verder