Een menselijke embryo
De dag dat het DNA van geslachtscellen als klinische handeling zal worden veranderd komt steeds dichterbij. Sommigen zien die dag met angst en beven naderen, anderen kunnen er niet op wachten. De discussie of het wenselijk is het DNA van geslachtscellen te veranderen, waarmee de erfelijkheid ‘definitief’ verandert, is hier in Europa nog nauwelijks van de grond gekomen. Interesseert het de mensen niet of zijn ze allemaal hartstikke voor? Het is natuurlijk ook mogelijk dat ze geen idee hebben wat er gaande is. In Amerika heeft een commissie van de nationale academie van wetenschappen (NAS) zich over de kwestie gebogen en het licht op ‘oranje’ gezet: het ‘repareren’ van ernstige, erfelijke afwijkingen onder strikt toezicht acht zij ethisch aanvaardbaar.
Die gevallen zouden beperkt moeten blijven tot paren die beide een ernstige genetische afwijking hebben, waarbij het bewerken van het babygenoom ‘de enige redelijke optie is’. Is het niet krijgen van kinderen dan geen redelijke optie (denk ik dan)? Sommige wetenschappers zijn blij met de uitspraak van de NSA-commissie. “Die heeft de deur gesloten naar de meerderheid van de geslachtsceltoepassingen en slechts een smal paadje opengelaten voor een nauwomschreven gebiedje. Ik vind dat niet onredelijk”, zegt Eric Lander van het Broad-instituut in Cambridge (VS). Hij was een van organisatoren van de internationale top in december 2015 over óf en zo ja hoe het verder moet met het bewerken van embryonaal DNA.
Andere wetenschappers zijn teleurgesteld dat de deur op een kier is gezet. “Het tendeert naar een positieve bejegening in de afwezigheid van een breed, openbaar debat”, zegt Edward Lanphier van Sangamo Therapeutics, een bedrijf dat zich onder meer bezighoudt met genoombewerking. Twee jaar geleden was hij een van de mensen die opriep tot het voorlopig stilleggen van het klinische onderzoek naar de genoombewerking van embryo’s. Tegenstanders van genoombewerking van embryo’s zijn ronduit teleurgesteld in het rapport. “Het is tamelijk grote verschuiving van een wereldwijd vrij breed aangehangen standpunt dat genoombewerking van geslachtscellen verboden zou moeten zijn”, zegt Marcy Darnovsky van het centrum voor genetica en maatschappij in Berkeley. Zij vindt dat het rapport de deur openzet voor embryonale genoombewerking.
Debat
Het veranderen van het DNA van de mens is lang beschouwd als ethisch onaanvaardbaar en is in veel landen verboden. Dat standpunt is gaan wankelen door de komst van de precieze ‘DNA-schaar’ CRISPR/Cas9. In China zijn al proeven met ‘afgekeurde’ menselijke embryo’s gedaan. Die waren niet bepaald een groot succes, maar de toon was gezet. Gevreesd wordt dat die experimenten de weg vrij zullen maken naar kinderen op bestelling, de ontwerpbaby’s. Bij de top in 2015 stelden de organisatoren dat het “onverantwoordelijk zou zijn om met klinisch onderzoek door te gaan”. De NSA-commissie is uit die wetenschappelijke top voortgekomen.
In het Verenigd Koninkrijk en Zweden mogen onderzoekers embryogenoombewerking gebruiken om de eerste ontwikkelingsfase van de menselijke vrucht te bestuderen. Het implanteren van die genetisch veranderde vrucht in de baarmoeder is daarbij nog niet aan de orde.
Het gaat hier niet om het veranderen van DNA van bepaalde rijpe cellen zoals dat gebeurt in de , voornamelijk nog experimentele, gentherapieën. Daarbij wordt vaak een defect gen ‘gerepareerd’. Bij de bewerking van het genoom van de embryonale cellen wordt, uiteindelijk, het genoom van alle lichaamscellen ‘blijvend’ veranderd.
Bron: Science