Virus herprogrammeert hersencellen Parksinsonmuisjes

Hersencellen bij Parkinsonpatiënten produceren veel minder van de signaalstof dopamine

Hersencellen bij Parkinsonpatiënten produceren veel minder van de signaalstof dopamine (lichtblauw) (afb: Sciencephoto.com)

Het moet niet gekker worden, denk je soms als je over onderzoek leest, maar waarom zou je niet alle bondgenoten gebruiken die je kunt inzetten tegen ziektes? Neem nou virussen. Die micro-organismen, waarvan de geleerden nog niet weten of we die wel tot het ‘leven’ mogen rekenen, hebben we al in dienst genomen om allerlei klusjes te doen, zoals het afleveren van DNA aan cellen, waarom zouden we die niet inzetten tegen ziektes? Die van Parkinson, bijvoorbeeld, om hersencellen om te programmeren tot gezond. Zoiets. Bij muisjes leverde de aanpak resultaat op. Lees verder

RNA-sproeistof kan genen tot zwijgen brengen

Besproeien boeren hun velden in de toekomst met RNA?

Besproeien boeren hun velden in de toekomst met RNA?

Bevalt de kleur van je rozen niet? Dan neem je een spuitbus met RNA-moleculen waarmee je zonder aan het DNA te sleutelen het uiterlijk van de rozen kan veranderen door sommige genen het zwijgen op te leggen. Dat is geen fictie, maar realiteit, voorlopig alleen nog in het lab. Bedrijven als Monsanto zijn al bezig dergelijke RNA-sproeistoffen te ontwikkelen om plaaginsecten te bestrijden. Nu schijnt een onderzoeksgroep in Australië er in geslaagd te zijn om met een RNA-spray bij planten bepaalde genen voor langere tijd (20 dagen) te deactiveren. Lees verder

CRISPR-methode verfijnd met anti-CRISPR-eiwitten

anti-CRISPR-eiwitten blokkeren het Cas9-molecuul

Bacteriofagen (virussen) bestrijden de CRISPR-defensie van bacteriën door de Cas9-‘schaar’ te blokkeren met een eiwit (Acr) (afb: Cell)

Ik heb altijd begrepen dat de genoombewerkingsmethode CRISPR/Cas9 heel precies genen uit het DNA-molecuul kan wegsnijden. Kennelijk gaat dit ‘onfeilbare’ van bacteriën geleende systeem toch nog wel eens in de fout. Onderzoekers van de medische afdeling van MIT in Cambridge (VS) en van de universiteit van Toronto (Can) hebben nu drie eiwitfamilies ontdekt die het knip- en plakwerk van de CRISPR/Cas9 kunnen uitzetten. Daarmee zou de bewerkingstechniek nog ‘feillozer’ worden (als de vergrotende trap van feilloos zou hebben bestaan).
Lees verder

Blinde ratten krijgen deels zicht terug door gentherapie

Merkt-eiwit

De molecuulstructuur van het Merkt-eiwit (afb: Wiki Commons)

Onderzoekers van, vooral, het Amerikaanse Salk-instituut hebben, naar het schijnt, voor het eerst met de CRISPR/Cas9-methode het DNA veranderd van niet-delende cellen. Het overgrote deel van de cellen in ons lichaam deelt niet. Door die geningreep (pdf-bestand) kregen ratten deels hun gezichtsvermogen terug. Dit kunststukje zou wel eens het begin kunnen zijn van een nieuw tijdperk in de geneeskunde, waarbij oog-, hart- en neurologische ziektes gentherapeutisch zouden kunnen worden aangepakt. Lees verder

Synthetisch DNA-vaccin beschermt tegen zika-besmetting

DNA-vaccins

DNA-vaccins vergeleken met conventionele (afb: GeneOne)

Een vaccin van synthetisch DNA zou muizen en apen tegen het zika-virus beschermen. Inenting daarmee resulteerde in een krachtige reactie van het afweersysteem van de proefdieren. Alle proefdieren doorstonden met goed gevolg een virusinfectie. Er is vooralsnog geen medicijn tegen het zika-virus.  Lees verder

RNA te gebruiken voor veiliger pluripotente stamcellen

Pluripotente stamcellen zouden veilig zijn

Pluripotente stamcellen zouden veilig zijn, werd al eerder beweerd

De techniek om uit rijpe cellen pluripotente stamcellen te ontwikkelen heeft veel onderzoek gegenereerd, met name in de regeneratieve geneeskunde. Toch is het gebruik van die stamcellen in, bijvoorbeeld, stamceltherapieën verre van probleemloos. Nu schijnen onderzoekers een manier gevonden te hebben om met behulp van RNA, het zwervende ‘broertje’ van DNA, veilige pluripotente stamcellen te maken, maar ook te veranderen. De pluripotente stamcellen zouden bijna lijken op originele embryonale stamcellen. Lees verder

Kleinste synthetisch virus voor gentherapieën gemaakt

Synthetisch virus voor gentherapie gemaakt

Het synthetische ‘virus’ zet zichzelf in elkaar (afb: JACS)

Virussen kunnen zichzelf niet reproduceren, maar gebruiken daarvoor het DNA van hun gastheer/-vrouw. Van die eigenschap wordt tegenwoordig handig gebruik gemaakt om een ‘uit de bocht gevolgen’ genoom weer gezond te maken. Vaak worden daarvoor echte virussen aangepast, maar er wordt ook geopereerd met kunstmatige virussen. Nu hebben onderzoekers uit het Verenigd Koninkrijk rond Maxim Ryadnov het kleinste virusachtige ‘organisme’ gesynthetiseerd dat ooit zou zijn gemaakt. Dat zou dat knip- en plakwerk in het DNA-molecuul moeten uitvoeren. Overigens hebben de onderzoekers met de synthese weinig problemen gehad: het namaakvirus zet zichzelf in elkaar. Lees verder

Twee dubbele antilichamen sluiten ebolavirus op

Zo dringt het ebolavirus de cel binnen

Zo dringt het ebolavirus de cel binnen. De dubbele antilichamen voorkomen dat het virus uit het lysosoom breekt (afb: Albert Einstein College)

Een nieuwe behandelings strategie met antilichamen zou het ebola-virus in al zijn vijf variaties treffen. Onderzoekers van, onder meer, het Albert Einstein College in de VS, ontwikkelden twee dubbele antilichamen die voorkomen dat het virus de cel binnendringt, zo bleek uit proeven. Een van die antilichamen beschermde muizen tegen normaal dodelijke hoeveelheden ebola-virus in de Zaïre- en Soedan-variant, de dodelijkste. Hebben ze daarmee de achilleshiel van het virus gevonden? Dat mag je hopen, want voorlopig staan we nog steeds met lege handen. Lees verder

Genoom bacterie drastisch herschikt tot 57-codon E. coli

Een tekening van een 57-codon E. coli

Zo kan zo’n gereprogrammeerde Escherichia coli er uit zien (afb: Chris Bickel)

Kijk, in principe is het allemaal niet zo geweldig lastig. Je pakt een bacteriegenoom, dat veel simpeler is dan van eukaryote cellen zoals die van mensen, en je knipt en plakt er op los. Ik neem aan dat de onderzoekers rond George Church bij het verbouwen van DNA van een Escherichia coli-bacterie met meer overleg te werk zijn gegaan, want het volledige nieuwe beestje is immuun voor virussen en kan coderen voor vier niet-natuurlijke eiwitten.
Dat beestje, 57-codon E. coli de farmaceutische en andere industrieën miljarden besparen, heet het, maar gaat toch meer over de greep die de mens inmiddels heeft gekregen op het genoom. De nieuwe, veilige bacterie zou voor allerlei industriële doeleinden kunnen worden gebruikt en ook eiwitten kunnen produceren die in de natuur niet bestaan. Dit is pas het begin. Wanneer is de mens aan de beurt? Lees verder

Dodercellen van afweer vinden ‘verstopt’ virus

Hi-virussen op een T-cel

Hi-virussen (paars) op een T-cel

Het afweersysteem is een mooi (en ingewikkeld) systeem, maar af en toe lijkt het wel of het de weg gewezen moet worden. Sommige virussen, zoals het humane immunodeficiëntievirus (hiv), kunnen niet ‘uitgeroeid’ worden, doordat ze zich schuil kunnen houden voor het afweersysteem. Ze kunnen op elk moment weer hun gevaarlijke kop opsteken. Onderzoekers hebben nu ontdekt dat er wel degelijk afweercellen bestaan die die virusdeeltjes in hun schuilplaatsen kunnen opzoeken en vernietingen, de folliculaire cytotoxische T-cellen of folliculaire dodercellen. Ze schijnen alleen een handje geholpen te moeten worden om hun destructieve taken te voltooien. De onderzoekers hebben al wat ideeën dienaangaande. Lees verder