Stamcel- en gentherapieën zijn nog verre van bewezen

Ziekte van ParkinsonIn 2012 leverde de ontdekking van een manier om volwassen muizen- en menselijke cellen te ‘herprogrammeren’ naar een primitieve (stamcel-)staat van waaruit ze zich konden ontwikkelen tot elk celtype in het lichaam. Die ontdekking leverde  Shinya Yamanaka, bioloog aan de universiteit van Kyoto, een halve Nobelprijs voor Fysiologie/Geneeskunde op.
Zijn demonstratie van hoe deze cellen, geïnduceerde pluripotente stamcellen, gemaakt kunnen worden, wekte ook de hoop dat gepersonaliseerde behandelingen snel mogelijk zouden zijn om beschadigd weefsel te herstellen, maar beloftes zijn nog geen feiten. Veel is nog onzeker over de (on)veiligheid en effectiviteit van dit soort behandeling, die vaak ook nog buitengewoon duur zijn. Lees verder

Bestaan er dan toch netvliesstamcellen????

Foetaalnetvlies netvliesstamcellen

In de ciliaire zone (CMZ) zijn de netvliesstamcellen gevonden (afb: Jianzhong Su/univ. van Wenzhou

Onderzoekers rond Jianzhong Su van de universiteit van Wenzhou (China) hebben in de buurt van het netvlies in menselijke foetussen (???; as) voorlopercellen gevonden die schade aan het netvliescellen zouden kunnen repareren. Waarom die cellen die schade niet spontaan herstellen als die bij mensen ontstaat is (mij=as) onbekend, maar tot nu toe geldt de achteruitgang van het netvlies door groene staar (glaucoom) of macula-achteruitgang als onherstelbaar. Lees verder

Stamcelbehandeling dwarslaesiepatiënt zou enig succes hebben gehad

Hydeyuki Okano

Hydeyuki Okano (afb: univ. van Keio)

Een man kan die deels verlamd was door een dwarslaesie zou weer op eigen benen kunnen staan ​​nadat hij een injectie met zenuwstamcellen had gekregen om de schade aan zijn ruggenmerg te behandelen. De Japanse man was een van de vier personen in een onderzoek waarbij geherprogrammeerde stamcellen werden gebruikt bij mensen te met een dwarslaesie. Een andere man kan nu zijn armen en benen bewegen na de behandeling, maar de twee anderen vertoonden geen substantiële verbeteringen. Het onderzoek werd geleid door Hideyuki Okano, een stamcelwetenschapper aan de Keio-universiteit in Tokio, en zijn collega’s. Vooralsnog is er nog geen beoordeeld artikel over het voorval verschenen. Ook zou de proef op grotere schaal herhaald moeten worden om de waarde ervan te kunnen beoordelen. Lees verder

Wordt suikerziekte type I geneesbaar met stamcellen?

Gekweekte eilandjes van Langerhans

Gekweekt eilandje van Langerhans. De insulineproducerende cellen zijn rood, de groene produceren glucagon, de ’tegenpool’ van insuline (afb: univ. van Helsinki)

Bij suikerziekte produceert de alvleesklier geen/niet genoeg insuline om de suikerhuishouding in het lichaam te regelen. Type I is aangeboren, type II verworven. Er zijn al veel proeven gedaan met het creëren van de eilandjes van Langerhans waar de insuline wordt geproduceerd, maar die lijken niet aan te slaan. Nu lijkt het er op dat die eilandjes, gekweekt uitgaande van geïnduceerde pluripotente stamcellen en getransplanteerd in de buikspieren van een suikerpatiënt (type I) succesvol is, maar een zwaluw maakt nog geen zomer.
Lees verder

Stamcellen laten zich een richting op buigen

YAP

De structuur van YAP (afb: WikiMedia Commons)

Onlangs ontdekten onderzoekers van de McGill-univeriteit in Canada dat door de kernen van stamcellen in verschillende mate uit te rekken, te buigen en te pletten ze die stamcellen heel precies een bepaalde ontwikkelingsrichting op konden sturen zodat er, bijvoorbeeld, botcellen of vetcellen uit zouden ontstaan. De onderzoekers denken dat die kneedtechniek zal kunnen leiden tot nieuwe stamcelbehandelingen die hun mogelijkheden nog niet hebben uitgebuit. Lees verder

Hiv-patiënt met leukemie genezen na stamceltransplantatie

Een zestiger uit de VS die al ruim dertig jaar geleden met hiv besmet werd en later ook nog eens bloedkanker (acute myeloïde leukemie) kreeg, schijnt genezen te zijn van beide ziektes door de transplantatie van bloedstamcellen van een donor die een zeldzame mutatie van het CCR5-gen had die haarhem beschermt tegen hiv. Lees verder

Gentherapie tegen ALS in ontwikkeling (?)

Clive Svendsen c.s.

Clive Svendsen met enkele collega’s voor een beeldscherm (afb: Cedars Sinai)

Onderzoekers hebben een gecombineerde stamcel- en gentherapie ontwikkeld die, vooralsnog in theorie, motorneuronen in de hersens of het ruggenmerg kan beschermen tegen afsterving in patiënten met amyotrofe laterale sclerose (ALS). De methode is getest op veiligheid. De werkzaamheid moet nog aan bod komen.
Lees verder

Weten we nu hoe stamcellen zich tot gerijpte cellen ontwikkelen?

Darmwand

De darmwand met de darmvlokken (villi) en damrcryptes waar darmcellen zich delen (afb: ISTA)

Stamcellen kunnen zich, afhankelijk van hun ‘status’, ontwikkelen tot een scala aan celsoorten, maar wie wat maakt wat zo’n stamcel uiteindelijk wordt. Onderzoekers denken daar nu meer licht op geworpen te hebben na het ontdekken van zo’n differentiëringsmechanisme in de ingewanden van muisjes. Het zou zijn gebleken dat de richting van de ontwikkeling (mede) bepaald wordt door de plaats in het organisme en door bewegingen in de omgeving. Lees verder

Italiaanse (ex-)stamcelheld Macchiarini veroordeeld

'Superster' en stamcelonderzoeker Paolo Macchiarini

Gevallen ‘superster’ Paolo Macchiarini

Een Zweedse rechtbank heeft Paolo Macchiarini een voorwaardelijke straf gegeven voor het toebrengen van lichamelijk letsel. Hij werd vrijgesproken van andere beschuldigingen zoals zware mishandeling door zijn stamcelbehandelingen bij drie patiënten (uiteindelijk zou hij er acht behandelen), toen de Italiaan verbonden was aan het Karolinska-instituut. Inmiddels het openbaar ministerie in beroep gegaan tegen het vrij algemeen als te mild bestempelde vonnis. Lees verder

Oppervlakte-eiwit vermindert bijwerkingen die kleven aan CAR-T-therapie

afm13 plus NK-cel plus kankercel

AFM13 (rood) verbindt NK-cel (blauw) met lymfoomcel (geel )(afb: Katy Rezvani)

Door bepaalde afweercellen een synthetisch oppervlakte-eiwit mee te geven dat die koppelt met kankercellen bleken die uiterst effectief in een proef met 22 mensen met lymfeklierkanker en bleven ernstige bijwerkingen uit. “Het is een interessante gedachte”, zegt hemato- en incoloog Jeffrey Miller van de universiteit van Minnesota, die toehoorder was bij een lezing over het werk. Lees verder