RNA bewerken minder riskant dan DNA

RNA-bewerking als alternatief voor genschaar

Bij RNA-bewerking blijft het DNA ongewijzigd (afb: Univ. van Tübbingen)

Al vele malen is ook in dit blog de lof op de CRISPR-techniek gezongen (met hier en daar een kanttekening). Probleem met DNA-bewerking is dat die nogal radicaal is en (dus) ook niet geheel ontdaan van risico’s. Thorsten Stafforst van de universiteit van Tübbingen werkt al jaren aan een alternatieve techniek: RNA-bewerking. Uiteindelijk leidt de informatie op RNA-moleculen, onder meer, tot de aanmaak van eiwitten, de werkpaarden van de cel. Het schijnt Stafforst en medewerkers nu gelukt te zijn RNA-moleculen in de cel heel precies en doeltreffend te bewerkenLees verder

Vernietigen RNA kan helpen bij genetische afwijkingen

RNA als therapeutisch doelwit

Matthew Disney in zijn lab (afb: Scripps-instituut)

Om genetische afwijkingen te herstellen is de eerste gedachte om dat afwijkende gen te repareren of vervangen. Dat lijkt ook de beste methode want daarmee wordt de angel uit het probleem (de ziekte) gehaald. Onderzoekers van het Amerikaanse Scripps-instituut rond Matthew Disney denken een alternatief te hebben: het aanpakken (vernietigen) van ‘kwaadaardige’ RNA-moleculen. Daartoe ontwikkelden ze een molecuul dat de ‘kwaadaardige’ moleculen opspoort en maakten gebruik van de ‘diensten’ van een (natuurlijk) enzym, RNase L, om die foute verbindingen af te breken, net zoals dat eiwit dat doet bij een virusaanval. Lees verder

Onderzoekers ‘verplaatsen’ geheugen van een zeeslak

Geheugen zeeslakken getransplanteerd

David Glanzman met een zeeslak (afb: Christelle Snow/UCLA)

Onderzoekers van de universiteit van Californië in Los Angeles het geheugen van zeeslakken ‘verplaatst’. Ze denken dat de daarbij gebruikte techniek mogelijkheden biedt om mensen hun geheugen weer ’terug te geven’ of om traumatische ervaringen te wissen. Kortom: het rommelen met geheugens komt op de ‘menukaart’ van neurologen te staan of ben ik nu te somber? ALhoewel, het gaat hier om het ‘geheugen’ van uiterst primitieve beestjes, toch? Lees verder

Rijping stamcellen flexibeler dan gedacht

Zebravisembryo van 28 uur

Zebravisembryo na 28 uur (afb: univ. van Bazel)

Stamcellen van een embryo ontwikkelen zich gaandeweg  tot een keur aan cellen. Onderzoekers van de universiteit van Bazel hebben bij zebravisembryo’s  die ontwikkeling van zo’n 40 000 cellen eens nauwkeuriger gevolgd. Het blijkt dat bij de rijping stamcellen wel eens een andere ‘afslag’ nemen en zich, bijvoorbeeld, niet tot hartcel ontwikkelen, maar tot hersencel. Lees verder

CRISPR knipt ook ‘foute’ RNA-moleculen

Silvana Konermann en de RNA-schaar

Silvana Konermann (afb: Salk-instituut)

De onderzoekers of in ieder geval de persmensen van het Amerikaanse Salkinstituut doen net of het bewerken van RNA met de CRISPR iets nieuws is,  maar al in 2016 deden onderzoekers van het MIT in Cambridge dat met behulp van een andere genschaar dan de ‘gebruikelijke’ Cas9: C2c2 gedoopt. Destijds ging het echter om de techniek. De Salk-onderzoekers hebben nu ook toepassingen op het oog voor de RNA-schaar zoals het bestrijden van ziektes die worden veroorzaakt door ‘foute’ RNA-moleculen zoals frontotemporale dementie. Zij gebruikten de CasRx-schaar om in zieke zenuwcellen een onbalans van tau-eiwitten te herstellen. Lees verder

Effectieve methode ontwikkeld om stamcellen te maken

Stamcellen

Stamcellen

Het omvormen van rijpe cellen tot pluripotente stamcellen kan ruim tien jaar, maar die methode is nog steeds tamelijk inefficiënt. Slechts een op de vijfhonderd tot duizend rijpe cellen vormt zich om tot pluripotente stamcel. Nu zouden onderzoekers van de universiteit van Colorado met behulp van synthetisch boodschapper-RNA en micro-RNA-moleculen een uiterst efficiënt systeem hebben ontwikkeld met omprogrammeringspercentages tot in de 90%. Daarmee wordt ook het toepassen van pluripotente stamcellen voor therapeutisch gebruik een stuk bedrijfszekerder , verzekeren de onderzoekers. Lees verder

Oorzaak Huntington blijkt dodelijk voor kankercellen

siRNA zou het 'moordwapen' tegen kanker zijn

De interfererende RNA-sequenties blijken bij muisjes kanker te temperen (afb: Peter, Northwesternuniv.)

Het staat er een beetje bot in de kop, maar het is wel waar: Huntingtonpatiënten hebben 80% minder kans om kanker te krijgen dan de gemiddelde mens.  Het blijkt dat de oorzaak voor die ziekte dodelijk is voor kankercellen. Dat zou een nieuwe aanpak kunnen vormen van kanker. Alweer, denk ik dan, want er worden al zo veel strategieën bedacht om kanker om hals te brengen, maar het ei van Coloumbus zit daar nog steeds niet bij (als dat al bestaat). Lees verder

Verminderen ncRNA zou cellen verjongen

Verminderen ncRNA zou cellen verjongen

Immunofluorescentieopnames van ncRNA (Zeb2)  in huidcellen van embryo’s (MEF) en van oudere muizen (anderhalf tot twee jaar). Het gaat om de plaatjes links. Rechts zijn dezelfde cellen met de kleurstof DAPI die aan RNA en DNA bindt (afb: Nature Communications)

Het is opmerkelijk nieuws (of het zou het kunnen zijn), maar het persbericht van het instituut voor moleculaire geneeskunde in Lissabon (Por)  besteedt er, effectief, maar zesenhalve regel aan. Oude cellen zouden zijn te verjongen door de hoeveelheid van een specifieke niet-coderend RNA-molecuul (Zeb2-NAT) in de cel te verminderen door het bijbehorende ‘RNA-gen’ te deactiveren. Het eeuwige leven straalt ons (weer eens) toe. Meestal horen we er daarna niks meer van… Lees verder

Wat is het geheim van de ribbensalamander?

Ribbensalamanders hebben een enorm genoom en regeneratievermogen

Ribbensalamanders (afb: WikiMedia Commons)

Als er over het herstelvermogen van weefsels gesproken wordt dan kijken mensen met afgunst naar reptielachtigen zoals hagedissen. Die kunnen zo weer een hele nieuwe staart laten aangroeien, terwijl het regeneratievermogen van mensen nogal beperkt is. Nu hebben onderzoekers van het Karolinska-instituut in Zweden het enorme genoom (zes keer zo groot als dat van de mens) van een salamandersoort, de ribbensalamander, uitgelezen. Daarbij hebben zij een hele familie van genen gevonden die die salamanders in staat stellen zelfs weer hele lichaamsdelen te laten aangroeien (daar moet ik overigens niet aan denken…). Daarnaast ontdekten ze micro-RNA-moleculen in de salamander, die normaal bij zoogdieren alleen voorkomen in embryonale stamcellen of in kankercellen. Stof voor veel nader onderzoek. Lees verder

Begon het leven toch niet in een RNA-wereld?

Charles Carter en de oorsprong van het leven

Charles Carter: …een RNA/peptide-wereld…?

Zo’n viermiljard jaar geleden zouden de eerste voorlopers van wat we nu biomoleculen noemen zijn opgedoken in de aardse oersoep. Hoe die eruit zagen is een nog immer voortwoekerende discussie, maar wetenschappers vinden dat die moleculen op zijn minst twee belangrijke eigenschappen moesten hebben: ze moesten informatie kunnen opslaan en ze moesten reacties kunnen katalyseren. In de moderne cel worden die functies achtereenvolgens uitgevoerd door DNA en de eiwitten, maar in die oertijden zou RNA die hebben gecombineerd. De theorie van de RNA-wereld werd al in de jaren 60 ontwikkeld  en krijgt ook de meeste wetenschappelijke steun, maar recente artikelen in Biosystems en Molecular Biology and Evolution zaaien weer twijfel over de houdbaarheid van die verklaring van het ontstaan van leven. Lees verder