Grafische voorstelling hoe de genezende blaasjes uit de zenuwstamcellen de bedreigde zenuwcellen binnenkomen (afb: Cell)
Zenuwstamcellen blijken volgens een onderzoek van, onder veel meer, de universiteit van Cambridge (VK) zich niet alleen te kunnen omvormen tot elk type zenuwcel, maar ontpoppen zich ook als een onderdeel van ons afweersysteem. Ze leveren een soort ‘doos’ met medicijnen aan bedreigde hersencellen.
Lees verder
Regeleiwitten op boodschapper-RNA zorgen er voor dat vrouwen en mannen gelijke hoeveelheden ‘geslachtseiwitten’ aanmaken. (afb: univ. van Bangalore)
Ik ben maar een simpele jongen, maar het lijkt er op of het eenvoudige beeld van de eiwitvorming in cellen (DNA–> boodschapper-RNA–> eiwit) steeds ingewikkelder wordt. Genen kunnen uit- en aangezet worden door de methylering van het DNA zelf of van de eiwitten rond het erfmolecuul (de zogeheten histonen). Onderzoekers van de universiteit van München en het Helmholtz-centrum en van de universiteiten van Barcelona en Grenoble hebben nu de werking moleculair mechanisme ontrafelt, van regeleiwitten die een rol schijnen te spelen in de sturing van de expressie van genen op mannelijke en vrouwelijke geslachtschromosomen. Lees verder
Links de kunstmatige transcriptiefactor (op goudbolletje) vergeleken met de natuurlijke. Rechts het binnendringen van de kunstmatige TF in de celkern (afb: ACS Nano)
Voor het eerst zijn er kunstmatige transcriptiefactoren gemaakt met alle functionaliteiten van de echte. Japanse en Amerikaanse onderzoekers hopen er stamcellen mee te herprogrammeren. Transcriptiefactoren zijn eiwitten die in een cel regelen welke delen van het DNA worden afgeschreven, via boodschapper-RNA, voor de productie van eiwitten.
Lees verder
Het pericentrische heterochromatine op het DNA-molecuul. (afb.: Molecular Systems Biology)
Duitse onderzoeksgroepen hebben op basis van computerberekeningen een wiskundig gemaakt van een epigenetisch netwerk. Epigenetica zou je kunnen zien als een ‘laag’ op het genoom dat er voor zorgt dat bepaalde genen gedeactiveerd worden. Inzicht in epigenetica zou aangrijpingspunten opleveren voor het bestrijden van ziektes en/of helpen om gerichter te zoeken naar geneesmiddelen.
Lees verder
Het synthetische verpakkingseiwit voor DNA (afb: Nature)
Onderzoekers uit Wageningen, Leiden, Eindhoven en Nijmegen hebben een kunstmatig virus ontwikkeld, dat kan worden gebruikt als leverancier van medicijnen bestaand uit grotere biomoleculen in het lichaam van een patiënt, maar vooral van DNA. De onderzoekers denken als toepassing dan ook vooral aan gentherapie. Het kunstmatige virus werd gebouwd op basis van de jongste inzichten over hoe virussen werken. Lees verder
De uirokken van het transdifferentiatieproces: hoe een darmcel zich met behulp van transcriptiefactoren omvormt tot een neuron. De epigenetica beschermt dat proces.
Het schijnt zo te zijn dat gespecialiseerde cellen van ‘gedaante’ kunnen veranderen en zich omvormen tot een ander type gespecialiseerde cel. Dat heet dan transdifferentiatie. Zo’n proces klinkt natuurlijk aantrekkelijk voor mensen die geloven in regeneratieve geneeskunde. Daar wordt nu vooral gegokt op (al of niet geïnduceerde) stamcellen. Onderzoekers van de universiteit van Straatsburg (Frankrijk) hebben bekeken hoe dat proces in zijn werk gaat en hebben enig licht op transdifferentiatie kunnen werpen. Lees verder
De drie Israelische onderzoekers (rechts Roy Bar-Ziv, links Eyal Karzbrun en in het midden Alexandra Tayar)
Onderzoekers aan het Weizmann-instituut in Israel rond Roy Bar-Ziv hebben een kunstmatig, netwerkachtig celsysteem gemaakt dat, hetzelfde dynamische gedrag bij de productie van eiwitten vertoont als echte cellen. Voor synthetisch biologen is de creatie van ‘nieuw leven’ weer een piepklein stapje dichterbij gekomen, zo lijkt het. Vooralsnog is het bedoeld om allerlei DNA-constructen te testen in een net-echt-cellensysteem. Lees verder
Het viruseiwit ePV24 maakt het het afweereiwit KPNA onmogelijk ‘alarm’ te slaan (afb: Cell).
Ons afweersysteem is in een constante oorlog verwikkeld met aanvallend ongenoegen als virussen. In principe maakt dat systeem elke bedreiging van buiten onklaar, maar de vijand slaapt niet. Virussen hebben zo hun tegenacties ontwikkeld. Zo hebben verschillende virussen het voor elkaar gekregen de interferonen, de eiwitten die de hele ‘machinerie’ van het afweersysteem in gang moeten zetten, te dwarsbomen. Recent onderzoek laat zien dat het beruchte ebola-virus er in slaagt te voorkomen dat interferon de reproductie van het virus in de besmette cellen blokkeert.
Lees verder
Baarmoeder van een fruitvliegje met de stamcellen in rood aangegeven. Deze opeenhoping van stamcellen duidt op een mutatie in het Bam-gen, waardoor de celdifferentiëring wordt geblokeerd. (foto: Ting Xie)
Volwassen dieren, van fruitvliegjes tot mensen, herbergen volwassen stamcellen die zich, deels, vernieuwen via celdeling en , anderdeels, specialiseren. Onderzoekers van, onder meer, het Amerikaanse Stowers-instituut voor medisch onderzoek zijn tot de conclusie gekomen dat ‘wedijver’ tussen de eiwitten Bam en COP9 bij fruitvliegjes voor die balans verantwoordelijke zijn. “Bam is de voornaamste differentiëringsfactor in het stamcelsysteem van vrouwelijke fruitvliegjes”, zegt onderzoek Ting Xie. Lees verder
Bloedstamcellen met merkers die genetische mankementen op het DNA markeren (foto: UC San Fransisco)
Met de jaren wordt ons afweersysteem steeds minder doeltreffend. Daarom mogen mensen boven de 60 ook geen beenmergdonor zijn. Onderzoekers van de universiteit van Californië in San Fransisco rond Emanuelle Passegué ontdekten het mechanisme achter die achteruitgang waardoor bloedstamcellen in oudere organismen niet langer voor voldoende nieuwe bloecellen kunnen zorgen. “We ontdekten moleculaire defecten die zouden kunnen worden hersteld door een verjongingstherapie.” Lees verder