Cellen blijken van gedaante te veranderen

Transdifferentiatie

De uirokken van het transdifferentiatieproces: hoe een darmcel zich met behulp van transcriptiefactoren omvormt tot een neuron. De epigenetica beschermt dat proces.

Het schijnt zo te zijn dat gespecialiseerde cellen van ‘gedaante’ kunnen veranderen en zich omvormen tot een ander type gespecialiseerde cel. Dat heet dan transdifferentiatie. Zo’n proces klinkt natuurlijk aantrekkelijk voor mensen die geloven in regeneratieve geneeskunde. Daar wordt nu vooral gegokt op (al of niet geïnduceerde) stamcellen. Onderzoekers van de universiteit van Straatsburg (Frankrijk) hebben bekeken hoe dat proces in zijn werk gaat en hebben enig licht op transdifferentiatie kunnen werpen. Lees verder

Kunstmatige cellen ‘net echt’

Kunstmatig celsysteem

De drie Israelische onderzoekers (rechts Roy Bar-Ziv, links Eyal Karzbrun en in het midden Alexandra Tayar)

Onderzoekers aan het Weizmann-instituut in Israel rond Roy Bar-Ziv hebben een kunstmatig, netwerkachtig celsysteem gemaakt dat, hetzelfde dynamische gedrag bij de productie van eiwitten vertoont als echte cellen. Voor synthetisch biologen is de creatie van ‘nieuw leven’ weer een piepklein stapje dichterbij gekomen, zo lijkt het. Vooralsnog is het bedoeld om allerlei DNA-constructen te testen in een net-echt-cellensysteem. Lees verder

Ebola-virus blokkeert afweersysteem in vroeg stadium

Ebolaviruseiwit 24

Het viruseiwit ePV24 maakt het het afweereiwit KPNA onmogelijk ‘alarm’ te slaan (afb: Cell).

Ons afweersysteem is in een constante oorlog verwikkeld met aanvallend ongenoegen als virussen. In principe maakt dat systeem elke bedreiging van buiten onklaar, maar de vijand slaapt niet. Virussen hebben zo hun tegenacties ontwikkeld. Zo hebben verschillende virussen het voor elkaar gekregen de interferonen, de eiwitten die de hele ‘machinerie’ van het afweersysteem in gang moeten zetten, te dwarsbomen. Recent onderzoek laat zien dat het beruchte ebola-virus er in slaagt te voorkomen dat interferon de reproductie van het virus in de besmette cellen blokkeert.
Lees verder

Stamcellen specialiseren zich door moleculaire ‘wedijver’

Stamcellen in baarmoeder fruitvliegje

Baarmoeder van een fruitvliegje met de stamcellen in rood aangegeven. Deze opeenhoping van stamcellen duidt op een mutatie in het Bam-gen, waardoor de celdifferentiëring wordt geblokeerd. (foto: Ting Xie)

Volwassen dieren, van fruitvliegjes tot mensen, herbergen volwassen stamcellen die zich, deels, vernieuwen via celdeling en , anderdeels, specialiseren.  Onderzoekers van, onder meer, het Amerikaanse Stowers-instituut voor medisch onderzoek zijn tot de conclusie gekomen dat ‘wedijver’ tussen de eiwitten Bam en COP9 bij fruitvliegjes voor die balans verantwoordelijke zijn. “Bam is de voornaamste differentiëringsfactor in het stamcelsysteem van vrouwelijke fruitvliegjes”, zegt onderzoek Ting Xie. Lees verder

Verouderd afweersysteem is te ‘vernieuwen’

Bloedstamcellen

Bloedstamcellen met merkers die genetische mankementen op het DNA markeren (foto: UC San Fransisco)

Met de jaren wordt ons afweersysteem steeds minder doeltreffend. Daarom mogen mensen boven de 60 ook geen beenmergdonor zijn. Onderzoekers van de universiteit van Californië in San Fransisco rond Emanuelle Passegué ontdekten het mechanisme achter die achteruitgang waardoor bloedstamcellen in oudere organismen niet langer voor voldoende nieuwe bloecellen kunnen zorgen. “We ontdekten moleculaire defecten die zouden kunnen worden hersteld door een verjongingstherapie.” Lees verder

“Nog geen 10% DNA functioneel”

DNA-sequenties

DNA-sequenties

Slechts 8,2% van het menselijke DNA zou ‘functioneel’ zijn, zeggen Oxfordse onderzoekers. Dat cijfer scheelt nogal van dat van 2012, toen onderzoekers van het zogeheten ENCODE-project dachten dat 80% van ons genoom een biologische functie zou hebben. Dat resultaat zou altijd al omstreden zijn geweest, omdat het begrip ‘functie’ te breed zou zijn opgevat. We wachten op de volgende schatting. Lees verder

Cholesterol zou rol bij ontstaan kanker spelen

Het Wnt-signaalsysteem

Het knap ingewikkelde Wnt-signaalsysteem. Linksboven het onderzochte eiwit Dishevelled (DSH) (afb: genecopoeia.com)

Onderzoekers van de universiteit van Illinois rond Wonhwa Cho denken dat cholesterol  een rol speelt in de activering van een signaleringssysteem dat verbonden is met het ontstaan van kanker (laten we het even vaag houden). Lees verder

Rode bloedcellen als vrachtwagens in ons lijf

Rode bloedlichaampjes

Rode bloedlichaampjes kunnen meer dan zuurstof vervoeren (afb: Science)

Rode bloedlichaampjes leveren zuurstof af in ons lichaam. Ze komen in nagenoeg elke uithoek daarvan. Zuurstof is onontbeerlijk voor ons voortbestaan, maar de bloedcellen zouden ook andere dingen kunnen vervoeren, bedachten onderzoekers van het MIT in Cambridge (VS), door er ‘plakkerige’ eiwitten aan vast te maken waar dan geneeskrachtige moleculen aan kunnen worden geplakt. Al jaren wordt er onderzoek gedaan naar de gedoseerde afgifte van medicijnen met hulp van microvrachtwagens van, bijvoorbeeld, DNA-materiaal, maar waarom iets maken als het er al is? Lees verder

Eigen hiv-resistente cellen in de maak

HIV

Het hi-virus en rode bloedlichaampjes (de verhoudingen zijn niet helemaal correct)

Je neemt een pluripotente stamcel, verandert het DNA om de cel bestand te maken tegen hiv. Dat was het idee van Yuet Kan van de universiteit van Californië in San Franscisco. Dat redigeren van dat genoom luistert nogal nauw en daarom gebruikte hij het efficiënte hier al vaker ter sprake gebrachte CRISPR-Cas9-systeem. Uit die stamcellen ontstane witte bloedlichaampjes bleken inderdaad hiv-bestendig, maar dé therapie vergt nog wel enig onderzoek. Lees verder

Proteoom: over onmogelijke genen en genen die ‘zoek’ zijn

ProteoomEen Duitse en een Amerikaanse onderzoeksgroep hebben alle gegevens van eiwitten die in mensen hun levensvatbare werk doen in kaart gebracht. Er ontbreken er nog wel een paar. Zo’n 90% van de menselijke eiwitten, tezamen het proteoom genoemd, zouden in die twee ‘catalogi’ staan. Opmerkelijk is dat enkele eiwitten door genen worden gecodeerd die er niet zouden mogen zijn en andere volledig ontbreken. Het is hier al vaker gezegd: het leven blijft verbazen. Lees verder