Dit plaatje zou duidelijk moeten maken hoe die telomeren langer worden (afb: Cell)

Terwijl bij gewone cellen de uiteinden van de chromosomen, de telomeren, steeds korter worden, hebben kankercellen een manier gevonden om die telomeren op lengte te houden en zo hun eigen leven te rekken. Het is ironisch: cellen die dood en verderf zaaien hebben zelf de weg naar het ‘eeuwige’ leven gevonden. Amerikaanse onderzoekers denken nu te weten hoe kankercellen dat kunstje flikken.

“Telomeren zijn net zoiets als de plastic uiteinden van schoenveters. Ze beschermen het DNA tegen rafelen”, zegt onderzoeker Roger Greenberg van de universiteit van Pennsylvania. Greenberg en zijn medeonderzoekers hebben uitgevonden hoe kankercellen in staat zijn die telomeren te verlengen om het ‘eeuwige’ leven te bereiken. Dat die telomeren intact blijven komt door het enzym telomerase, maar dat doet zijn werk ook in normale cellen. Kankercellen hebben een tweede strategie om de telomeren te verlengen die heel onspannend de alternatieve verlenging van telomeren heet ( in Engelse afko ALT).
Lang niet alle kankersoorten maken van ALT gebruik, het schijnt maar 15% te zijn, maar áls ALT wordt toegepast dan gebeurt dat vaak (in 40 tot 50% van de tijd). De onderzoekers ontdekten dat als DNA breekt er bepaalde eiwitten actief worden die de reparatie ter hand nemen. De eiwitten strekken het DNA-molecuul om zo toegang te verschaffen voor ontbrekende stukken telomeer DNA. Borstkanker wordt geassocieerd met mutaties in de genen die coderen voor de reparatie-eiwitten BRCA1 en BRCA2 en in genen. Borst- en eierstokkanker zouden iets te maken hebben met het onklaar raken van deze reparatie-eiwitten. Greenberg, die erg lijkt te houden van alledaagse vergelijkingen: “Die reparatie zorgt voor beweging en een samenklontering van de telomeren, net zoiets als vissen die door een hengel worden aangetrokken. De gebroken telomeren gebruiken gebruiken een telomeer op een ander chromosoom, de zogeheten homologe telomeer, als een mal voor de reparatie.” De onderzoekers hebben die beweging van de telomeren in beeld kunnen brengen (zie plaatje). “Dit geeft nieuw inzicht in het mechanisme van het onderhoud van telomeren en biedt mogelijkheden na te denken over BRCA-afhankelijke en -onafhankelijke DNA-recombinatie”, zegt de onderzoeker, maar zoals bij zoveel wetenschappelijk onderzoek zijn er meer vragen gerezen dan vragen beantwoord.
De onderzoekers zijn op zoek naar andere eiwitten die bij ALT betrokken zijn en ze zoeken naar kleine moleculen die gebruik maken van ALT om kankercellen heel selectief te doden. De vraag is natuurlijk: is ALT, en dus het ‘eeuwige’ leven, mogelijk zonder kanker of is die tijdelijkheid van cellen een bescherming tegen al te veel mutaties. Je ziet het, wetenschap baart soms (vaak?) meer verwarring dan direct bruikbare kennis. Mij is ook niet duidelijk wat zorgt voor die alternatieve verlenging. Kortom: vragen en nog eens vragen.

Bron: Science Daily