Onderzoekers maken kunstmatige organellen

kunstmatige organellen

Intrinsiek wanordelijke eiwitten (groen) klonteren samen in cellen om kunstmatige organellen te vormen (afb: Michael Dzuricky)

Onderzoekers over de hele wereld zijn al jaren bezig om synthetische cellen te maken, maar heel veel verder dan wat primitieve dingetjes zijn ze nog niet gekomen en dat is ook geen wonder gezien de immense complexiteit van cellen, voor eukaryote. Onderzoekers van de Amerikaanse Dukeuniversiteit hebben een methode bedacht om de fasescheiding van bepaalde eiwitten te beheersen, waardoor ze in staat waren om membraanloze organellen (cellichaampjes) te fabriceren. Dat zou mogelijkheden openen om celfuncties te beïnvloeden of zelfs een cel dingen te laten doen die die nog niet eerder gedaan heeft. Lees verder

RNA draait ook aan de knoppen van onze genen

RNA-bindende eiwitten

De technieken die gebruikt werden om de RNA-bindende eiwtten te karakteriseren (afb: Nature)

Het is al vaker verteld: menselijk DNA heeft zo’n 20 000 genen en de andere 98% zou troep zijn (dacht men ooit). Steeds duidelijker wordt dat dat flauwekul is. In het grootschalige project ENCODE (Encyclopedie voor DNA-elementen) houden honderden onderzoekers zich bezig met het opvullen van de ‘lege’ plekken op het genoom. Zo hebben ze inmiddels vele plekken geïdentificeerd waar bepaalde regeleiwitten, de helpen met het in- of uitschakelen van genen, binden aan het DNA.  Nieuw onderzoek binnen dat project heeft nou andere plaatsen op DNA ‘blootgelegd’ die coderen voor RNA. Die RNA-moleculen coderen niet voor eiwitten (zoals boodschapper-RNA) maar spelen zeer waarschijnlijk een rol in de genexpressie (welke genen zijn actief en in welke mate en welke niet). Lees verder

Is apoE4 de aanstichter van Alzheimer?

Alipoproteïne E

ApoE is een vrij eenvoudig eiwit (afb: WikiMedia Commons)

Het eiwit apolipoproteïne E (apoE) fungeert als een soort bezorgdienst in de hersens. Het voorziet neuronen van belangrijke voedingstoffen, waaronder meervoudig onverzadigde vetzuren, de bouwstenen van celmembranen. Sommige van die vetzuren worden omgezet in endocannabinoïden (cannabisachtige stoffen). Dat zijn signaalstoffen die een groot aantal functies in het zenuwstelsel reguleren maar ook de afweerreacties sturen om de hersens te vrijwaren van ontstekingen. Onderzoekers van, onder meer, het Max Delbrückcentrum voor moleculaire geneeskunde in Duitsland hebben nu uitgezocht hoe een mutatie van dat eiwit, aangeduid met apoE4, de orde in de hersens danig overhoop kan halen. Lees verder

Kan DNA meer dan een passieve opslag zijn van code?

DNA-origami opgebouwd uit viraal DNA

DNA-origami opgebouwd uit viraal DNA (afb: Wiki Commons)

Alle onderdelen van het leven zijn dode materialen, maar tezamen vormen ze iets dat we leven hebben genoemd. Kunnen we door te knutselen met DNA celonderdelen maken? Misschien kun die DNA-constructies wel gebruikt worden voor ‘ongehoorde’ functies in ons lijf. Hebben we binnenkort kunstmatige cellen van DNA-componenten die leven (en ja, wat is leven?)? Lees verder

Kunstmatige rode bloedcellen kunnen meer dan de echte

Nepbloedcel

Een nepbloedcel (afb: nano)

Het schijnt dat al lang wordt geprobeerd om kunstmatige rode bloedlichaampjes te maken, maar tot nu toe scheen dat nooit goed gelukt te zijn. Nu zeggen onderzoekers (vooral) van de universiteit van Nieuw Mexico (VS) synthetische bloedcellen gefabriekt te hebben die evenveel kunnen als de echte rode bloedlichaampjes en meer. Lees verder

Onderzoekers helpen fotosynthese een handje

Plantencel

Plantencel. De chloroplast is het cellichaampje links bij e. (afb:WikiMedia Commons)

Er is een manier om koolstofdioxide kwijt te raken: via fotosynthese. Dat gebeurt in planten, bijvoorbeeld, in chloroplasten, de bladgroenkorrels in plantencellen. Onderzoekers hebben nu een eigen verbeterde (? in ieder geval in energetisch opzicht) versie van bladgroenkorrels gemaakt. De onderzoekers hopen dat die kunstchloroplasten kunnen meehelpen de kooldioxideconcentratie in de atmosfeer te verminderen al is het nog niet duidelijke of deze ‘bladgroenkorrels’ zijn te gebruiken op grote schaal. Lees verder

Nieuwe kleurtechniek toont organen en celtypen in lichaam

Een 'vlekken'beeld van een jong zijdeaapje

Een ‘vlekken’opname van een jong zijdeaapje (afb: RIKEN)

Een groep onderzoekers van het Japanse RIKEN heeft een ‘kleurtechniek’  zodanig verbeterd dat daarmee organen in het lichaam zichtbaar zijn te maken, maar ook een bepaalde type cellen. Met die techniek zijn, bijvoorbeeld, ook bepaalde hersencellen zichtbaar te maken. Die techniek zou handig zijn bij het vergelijken van weefsels/organen tussen soorten, maar ook tussen gezonde en zieke mensen en zou kunnen helpen bij het stellen van een diagnose. Lees verder

Niet eerder vertoond scherpe beelden van levende cellen

De nucleolus

De nucelolus (afb: WikiMedia Commons)

Er zouden nu beelden van zelfs moleculen in levende cellen gemaakt kunnen worden zonder dat daar  kleurstoffen of fluorescente merkers bij te hoeven worden gebruikt. Volgens de Japanse onderzoekers zouden de beelden meer detail hebben dan ooit eerder vertoond. Australische onderzoekers hebben ook een simpele (microscoop)verbetering te melden. Lees verder

Mitochondriën herstellen zichzelf

Cel en mitochondriën

De celkern is blauw. De mitochondriën rood en het mitochondriaal DNA groen (afb: Alexandra Kukat)

Mitochondriën (meervoud) zijn de krachtcentrales van de cellen. Slecht functionerende mitochondriën betekenen het eind van de cel. Onderzoekers van de universiteit van Keulen rond Aleksandra Trifunovic ontdekten echter dat die celorgaantjes een manier hebben om zichzelf te repareren. Lees verder

Met ‘slimme’ eiwitten ‘computer’ gemaakt van mensencellen

Logische eiwitpoorten in mensencel

Logische eiwitpoorten zou het ‘besturen’ van cellen makkelijker maken (afb: UW)

Er wordt al een tijd gewerkt aan de mogelijkheden om dat prachtige DNA-systeem in te zetten voor de verwerking en opslag van informatie, aan computers dus.  Aan de andere kant worden worden er ook computerachtige constructies bedacht om levende cellen te kunnen sturen.  Onderzoekers van de universiteit van de staat Washington hebben nu ‘slimme’ eiwitten ontworpen om logische EN-poorten te maken in menselijke cellen. Lees verder