Leven is koolstofchemie of toch niet?

Cytochroom c

Het molecuulmodel van het heemeiwit cytochroom c (afb: Wiki Commons)

Het leven zoals wij dat kennen is koolstofchemie: alle biomoleculen hebben een geraamte van koolstofatomen. Silicium (kiezel) is een aan koolstof verwant element, maar reageren niet zo makkelijk met elkaar. Nu schijnen er scheikundigen te zijn die door gerichte evolutie een eiwit ontwikkeld hebben dat de vorming van koolstof/siliciumverbindingen katalyseert. De genetisch geëvolueerde bacteriën bleken in staat die hybride verbindingen te maken. Kunnen we nog een stap verder gaan? Kan leven (ook) kiezelchemie worden? Lees verder

Darmweefsel gekweekt met functionerende zenuwcellen

Kweek van functioneel darmweefsel uit stamcellen

James Wells (filmbeeldje)

In een kinderziekenhuis in Cincinnati (VS) hebben onderzoekers uitgaande van pluripotente stamcellen darmweefsel gekweekt met daarin functionerende zenuwcellen. In proefdiertjes bleek dat gekweekte, menselijke weefsel aan te slaan. Voorlopig zal dat kweekweefsel alleen nog maar voor onderzoeksdoeleinden worden gebruikt, maar het is de bedoeling dat uiteindelijk gekweekt weefsel gebruikt zal worden voor transplantatie bij patiënten met darmaandoeningen zoals de ziekte van Hirschsprung, waarbij zenuwcellen in de darmwand ontbreken. Lees verder

CRISPR/Cas9 voor het eerst bij mensen gebruikt (?)

CRISPR-Cas9 met gids-RNA en doel-DNA

Het Cas9-complex (blauw) ‘omarmt’ het gids-RNA (geel) en doel-DNA (rood) (afb: Bang Wong)

Voor het eerst zouden onderzoekers op 28 oktober de CRISPR/Cas9-techniek bij mensen hebben toegepast om het genoom te bewerken van (afweer)cellen. Onderzoekers van de universiteit van Chengdu in China rond onderzoeker Lu You zouden de methode hebben toegepast op een patiënt met longkanker in het kader van een klinische proef. Er zijn meer groepen in de VS en China die klinische proeven met deze methode op stapel hebben staan voor het behandelen van kanker.

Lees verder

Nieuwe dopamineneuronen moeten Parkinson bestrijden

Ziekte van ParkinsonDe eerste transplantaties van dopamineneuronen die gekweekt zijn uit stamcellen om Parkinsonpatiënten te behandelen ligt binnen handbereik, schrijven voorlichters van de universiteit van Lund (Zwe) enthousiast. Tot nog toe, schrijven ze, was het voor onderzoekers lastig de richting van de ontwikkeling van de stamcellen te bepalen. Bij dierproeven waren de resultaten nogal wisselend. Nu lijken de onderzoekers dat pad beter onder de knie te hebbenLees verder

Kunstmatige bloedvaten in lab gekweekt

Een ontceld kunstmatig bloedvat

Een ontceld kunstmatig bloedvat (afb: univ.v.Minnesota)

Onderzoekers hebben bloedvaten in het lab gekweekt, maar wat meer is, is dat die bloedvaten ‘aansloegen’ bij lammeren. Nu zullen klinische proeven bij mensen moeten aantonen dat de techniek ook voor mensen bruikbaar is. De onderzoekers denken aan toepassing bij kinderen met aangeboren hartafwijkingen. Lees verder

Menselijk zaad uit het lab (?)

Eicel met zaadcellen

Menselijke eicel met diverse zaadcellen.

Franse onderzoekers zeggen in het lab zaadcellen te hebben gemaakt van ratten én van mensen. Ze zijn daarbij uitgegaan van spermatogonia (onrijpe zaadecellen).  Er zijn twijfels of het de onderzoekers daadwerkelijk gelukt is. Lees verder

Adenosine maakt van stamcel een botcel

Adenosine maakt van stamcellen botcellen

De structuurformule van adenosine (afb: Wiki Commons)

Het lijkt er op of het steeds makkelijker wordt om stamcellen een bepaalde ontwikkelingsrichting op te ‘duwen’. Nu melden onderzoekers van de universiteit van Californië in San Diego dat ze maar één molecuul (adenosine) nodig hebben gehad om een (pluripotente) menselijke stamcel aan te zetten zich te ontwikkelen tot een botcel. Met die geïnduceerde botcellen zou schade aan de schedels van muisjes zijn gerepareerd, zonder dat zich kanker ontwikkelde of dat er ontstekingen optraden. Lees verder

Bioprinten handig voor orgaansynthese en meer

Bioprinten kan een belangrijke techniek worden bij, onder meer, orgaansynthese

Bioprinten kan een belangrijke techniek worden bij, onder meer, orgaansynthese (afb: Ozbolat-lab univ.van Pennsylvania)

Sinds het 3d-printen furore heeft gemaakt, blijk je daarmee de duvel en zijn ouwemoer mee te kunnen maken, van pistolen tot huizen. Bioingenieurs zien er ook wel heil in waarbij de 3d-printer, voor deze toepassing vaak bioprinter genoemd, vooral handig is bij de orgaansynthese. Ook andere weefsels zoals bloedvaten lijken tot de mogelijkheden te behoren. In een speciale uitgave van het wetenschappelijke blad Trends in Biotechnology wordt een klein exposé gegeven. Lees verder

Kraakbeen voor heupgewricht gekweekt uit stamcellen

Mal van afbreekbare kunststof voor kraakbeenweefsel in de heup

De mal van afbreekbare kunststof (afb: Guilak-lab)

Het is geen primeur voor de onderzoekers van de Washington-universiteit in St.Louis (VS), het kweken van kraakbeen uit stamcellen. Al eerder zijn eigen beenmerg-stamcellen van patiënten gebruikt voor het herstel van kraakbeen in het kniegewricht. Het huidige onderzoek richtte zich op het kweken van kraakbeen op een heupgewricht voor patiënten met artritis. Met behulp van gentherapie zorgden ze er voor dat de kraakbeencellen op ‘commando’ (via het innemen van een medicijn) ontstekingsremmers gaan produceren, om te voorkomen dat de patiënt (weer) botontstekingen zou krijgen. Lees verder

‘Productieproces’ van stamcellen versneld

De route van stamcel naar gespecialiseerde cel

De ‘route’ van stamcel naar gespecialiseerde cel (afb: Cell)

Onderzoekers van de Stanford-universiteit hebben een manier gevonden om menselijke embryonale stamcellen snel en efficiënt om te zetten in twaalf verschillende celtypes, zoals bot-, hart- en kraakbeencellen. Daarmee is de productietijd verkort van weken en soms zelfs maanden naar dagen. Ook verkregen ze, door signaalstoffen toe te voeren of te blokkeren, uiteindelijk slechts cellen van een type en niet een hutspot van gespecialiseerde cellen, zoals nu nog vaak het geval is.
Lees verder