Stamcellen blijken geen eenheidsworst

James Collins van het Wyss-instituut

James Collins van het Wyss-instituut


Amerikaans onderzoek heeft uitgewezen dat er ingewikkelde verschillen zijn tussen pluripotente stamcellen (stamcellen ontwikkeld uit volwassen cellen, die zich in een veelheid van cellen kunnen veranderen). De onderzoekers van, onder meer, de Harvard-universiteit en het MIT in Cambridge (VS) hebben ook methoden ontwikkeld de richting van de ontwikkeling van de stamcellen te sturen, zo luidt het verhaal. Het onderzoek werd uitgevoerd op muiselijke stamcellen. Lees verder

Pluripotente stamcellen net zo goed als gekloonde

Productiememthoden stamcellen

De kloonmethode (boven in bovenste plaatje) of de genetische reprogrammering leveren even goede (of even slechte) stamcellen op (afb: Cell)

Embryonale stamcellen, in feite gekloonde cellen, zijn net zo goed of slecht als pluripotente stamcellen, bleek uit onderzoek van, onder veel meer, Dieter Egli van de Newyorkse stamcelstichting NYSCF). Pluripotente stamcellen zijn in principe makkelijker te maken en er kleven geen of weinig ethische nadelen aan, maar ze hielden altijd een geur van bederf rond zich. Therapieën met pluripotente stamcellen zouden kunnen leiden tot kanker of ander ongerief doordat die kwalijke mutaties vertoonden na reprogrammering uit volwassen cellen. De uitkomst van het onderzoek is in die zin ook opmerkelijk omdat Egli altijd een groot voorstander van embryonale stamcellen is geweest. “Ik weet niet wat dat gaat betekenen voor embyonale-stamcelprogramma”, zei hij op een bijeenkomst van zijn stichting op 22 oktober. Lees verder

Ontstekingseiwit speelt rol ontwikkeling bloedstamcellen

zebravisjesOnderzoekers van de universiteit van Californië in San Diego hebben ontdekt dat een eiwit, dat een rol speelt in het het opsporen van ontstekingen,TNFα, ook een rol speelt bij de ontwikkeling van bloedstamcellen gedurende de embryonale ontwikkeling. Kennis die van pas kan komen om in het lab bloedstamcellen te kweken voor therapeutisch gebruik. e onderzoekers bekeken daarvoor de embryonale ontwikkeling van zebravisjes. Lees verder

Stamceltherapie verbetert zicht slechtzienden

Stamcelogen

Na het inspuiten van uit stamcellen gekweekte epitheelcellen in de ogen, bleek het zicht vaak verbeterd (foto: Dan McCoy/Getty)

Het lijkt er op of er, dankzij de vorderingen van de synthetische biologie, steeds meer succes te melden valt op het gebied van blindheid en slechtziendheid. Begin dit jaar bleek een gentherapie al een positieve werking te hebben op een patiënt met maculadegeneratie. Nu is bekend gemaakt dat 18 patiënten met een teruglopend gezichtsvermogen baat hebben gehad bij een stamceltherapie. Een van de patiënten heeft genoeg zicht om weer te kunnen paardrijden en een vrouw die bij de oogarts geen letters kon onderscheiden op de letterkaart, ziet na de operatie de eerste vier rijen. Het lijkt er op dat de behandeling aanslaat (tot 3 jaar na de operatie). Of dat ook op de langere duur het geval is moet worden afgewacht. Lees verder

Oogpatiënt met ‘verjongde’ cellen behandeld

Maculadegeneratie

De geelwitte stipjes zijn de plaatsen waar de gele vlek is aangetast, waardoor het zicht slechter wordt.

Een 70-jarige Japanse vrouw wier gezichtsvermogen  achteruit ging, is in een ziekenhuis in Kobe met een nieuwe celtherapie behandeld. Uitgaande van huidcellen werden via de omvorming in pluripotente stamcellen verjongde pigmentepitheel-cellen gemaakt. Overigens zal de nieuwe therapie de vrouw, die lijdt aan maculadegeneratie, niet genezen. Toch achten de medische onderzoekers de proef belangrijk omdat voor het eerst een mens met (de ‘producten’ van) gekweekte pluripotente stamcellen is behandeld. Lees verder

Ontwikkeling stamcellen medebepaald door omgeving

Stamcellen worden zenuwcellen

Stamcellen die op een zachte ondergrond groeien ontwikkelen zich tot zenuwcellen (afb: Kiessling-lab)

Stamcellen blijken zich wat van hun omgeving aan te trekken. Dat was al geconstateerd door stamcellen in petrischaaltjes te ‘sturen’ met mengsel van chemicaliën en eiwitten, zodat ze zich ontwikkelen tot een van de ruim 200 verschillende cellen die ons lichaam telt. Nu blijkt uit Amerikaanse onderzoek dat stamcellen ook gevoelig zijn voor fysieke prikkels zoals de ondergrond waarop de stamcellen groeien.  Lees verder

Synthetische bouwstenen transcriptieproces gemaakt

Kunstmatige transcriptiefactor

Links de kunstmatige transcriptiefactor (op goudbolletje) vergeleken met de natuurlijke. Rechts het binnendringen van de kunstmatige TF in de celkern (afb: ACS Nano)

Voor het eerst zijn er kunstmatige transcriptiefactoren gemaakt met alle functionaliteiten van de echte. Japanse en Amerikaanse onderzoekers hopen er stamcellen mee te herprogrammeren. Transcriptiefactoren zijn eiwitten die in een cel regelen welke delen van het DNA worden afgeschreven, via boodschapper-RNA, voor de productie van eiwitten.
Lees verder

Veranderde stamcellen muteren niet verder, zo lijkt

Genetisch gerepareerde stamcellen

Links misvormde stamcellen gemaakt uit cellen van een Parkinson-patiënt, rechts genetisch gerepareerde pluripotente stamcellen (foto: Salk-instituut)

De jacht op stamcellen is al jaren open. De ‘alleskunners’ houden een grote belofte in bij het bestrijden van allerlei ziektes, maar eigenlijk weten we nog maar weinig van die cellen af. Stamcel-therapieën staan volop in de belangstelling, maar het succes is tot nog toe zeer beperkt en er treden nogal eens ernstige bijeffecten op. Dat heeft er mee te maken dat we al die processen in de cel nog niet zo erg goed begrijpen. Een dingetje lijkt nu helder: met opzet gemuteerde stamcellen geven geen extra ongewenste mutaties,  zo lijken onderzoekers van, onder meer, het Amerikaanse Salk-instituut te hebben gevonden.
Lees verder

Stamcellen lijken ruim voorhanden maar ook gevaarlijk

Volwassen stamcellen

Ons lijf bevat overal volwassen stamcellen

Stamcellen zijn de alleskunners die in medische kringen voor grote ophef en opwinding zorgen, omdat die zich kunnen ontwikkelen tot elk type cel en daarmee van zeer grote therapeutische waarde zouden kunnen zijn, maar er zijn stamcellen en stamcellen. We weten echter nog maar weinig af van die magische cellen, zo blijkt uit een overzichtsartikel in Faseb, het wetenschappelijk tijdschrift van de Amerikaanse vereniging van experimentele biologie van, onder meer, de universiteit van Texas. Embryonale en kunstmatige geproduceerde pluripotente stamcellen zouden niet de enige cellenbron hoeven zijn die verantwoordelijk is voor de ontwikkeling de gedifferentieerde cellen. Volgens de auteurs van het artikel zijn volwassen pluripotente (=veelkunnende) stamcellen in het hele lichaam aanwezig. Die kunnen zich omvormen tot elk type cel, vooropgesteld dat ze de juiste ‘instructies’ krijgen. Dat zou betekenen dat we helemaal niet zoveel moeite hoeven doen om omnipotente (=alleskunnende) stamcellen te kweken. Die adulte stamcellen zouden echter ook een rol spelen bij het ontstaan van kanker. Lees verder

Binnenkort bruikbaar kunstbloed?

KunstbloedAl jaren wordt er geprobeerd om kunstbloed te maken, maar tot nu toe zijn de pogingen daartoe nog niet erg succesvol geweest. In Groot-Brittannië hebben onderzoekers van de Wellcome Trust een vloeistof met echte bloedlichaampjes gemaakt die kennelijk dat predicaat mag dragen. Het kunstbloed zal worden beproefd op drie patiënte. Kunstbloed zou een oplossing kunnen zijn voor het gebrek aan donorbloed. Lees verder