Herprogrammering tot pluripotente stamcellen zou veilig zijn

Pluripotente stamcellen zouden veilig zijn

Pluripotente stamcellen zouden veilig zijn

Sinds ruim tien jaar geleden Sjinja Yamanaka en Kazutoshi Takahashi een methode om uit rijpe cellen, zoals huidcellen, stamcellen te maken, heeft het stamcelonderzoek een hoge vlucht genomen. Regelmatige worden er allerlei prachtige resultaten gemeld van wat met deze geïnduceerde pluripotente stamcellen mogelijk is op medisch gebied. Deze veelbelovende cellen kunnen zich tot allerlei celtypen ontwikkelen, ook tot kankercellen, zo bleek. Nu zeggen onderzoekers van het menselijk-genoominstituut in de VS dat geïnduceerde pluripotente stamcellen (iPS) niet meer mutaties veroorzaken dan cellen die worden verkregen door ‘subklonen’. Lees verder

Geherprogrammeerde huidcellen verkleinen hersentumor

Kunstmatige hersenstamcellen op jacht naar kankercellen

Geherprogrammeerde huidcellen op jacht naar tumorcellen (afb: Science)

Tot hersenstamcellen geherprogrammeerde huidcellen verkleinen hersentumoren bij muizen een ietsje: 2 tot 5%. De huidcellen werden omgeprogrammeerd tot ’tumordoelcellen’ die in de hersens op jacht gaan naar kankercellen. Heel erg effectief zijn ze dus niet, maar wie weet is het een beginnetje (zoals zoveel in het kankeronderzoek). De onderzoekers ontwikkelden een manier om de huidcellen in een stap om te zetten in hersenstamcellen, die de kans op ontsporing tot kankercellen zou verminderen. Lees verder

Gaan we menselijke organen kweken in varkens?

Het inspuiten van menselijke stamcellen in een varkensembryo

Het inspuiten van menselijke stamcellen in een varkensembryo (afb: Juan Carlos Izpisua Belmonte)

Misschien ligt het aan mijn hoge leeftijd, maar ik vind dat het geknutsel aan de biologie/het leven steeds meer Frankenstein-trekken krijgt. Er wordt al langer op gespeculeerd om menselijke organen in varkens te kweken, maar het lijkt er op dat onderzoekers van het Amerikaanse Salkinstituut een forse stap op weg naar dat doel hebben gezet. Ze voorzagen een varkensembryo van menselijke stamcellen in de hoop en verwachting dat die vruchten zullen uitgroeien tot een chimeer: varkens met een mensenorganen. Het verhaal dat de onderzoekers daar bij houden is dat het in eerste instantie niet gaat om donororganen, maar om een methode om de ontwikkeling van menselijke stamcellen te kunnen bestuderen. Dat is zeker niet het einddoel. Lees verder

Stamceltherapie kent vele beperkingen

Shinja Yamanaka, de 'vader' van de pluripotente stamcel

Shinja Yamanaka, de ‘vader’ van de pluripotente stamcel

Shinya Yamanaka kreeg in 2012 de Nobelprijs voor de geneeskunde voor de ontwikkeling van een techniek om uit rijpe cellen stamcellen te maken, de zogeheten geïnduceerde pluripotente stamcellen. Daarmee slechtte Yamanaka de ethische barrières enigszins die aan stamcelonderzoek tot aan zijn ontdekking kleefden, dacht hij. Voordat de techniek van de Japanner opgang maakte, gebruikten stamcelonderzoekers meestal embryonale stamcellen (de natuurlijke ‘alleskunners’) en dat stuitte alom op grote bezwaren. Yamanaka sprak met een verslaggever van  de New York Times over de grote belofte die stamceltherapie zou zijn. De onderzoeker stelt dat we onze verwachtingen wat moeten matigen. De behandeling is geen oplossing voor alle ziektes, bij lange na niet. Ook over de ethische kwestie moet nodig een discussie gehouden worden… Lees verder

Bijna blinde muizen zien weer meer na stamceltherapie

Transplantatie netvliesweefsel gekweekt uit stamcellen

Op dit plaatje zou je de verbindingen moeten kunnen zien tussen de, originele, bipolaire cellen (groen) en de getransplanteerde netvliescellen (rood) (afb: RIKEN-instituut)

Soms krijg ik het idee dat ik steeds hetzelfde opschrijf. Zo ook bij dit geval. Er wordt al jaren gewerkt met stamceltherapieën om in ongerede geraakte netvliezen te repareren. Zo ook bij de experimenten van onderzoekers van het Japanse RIKEN-instituut. Die kweekten uit pluripotente stamcellen netvliesweefsels en implanteerden die in de ogen van bijna blinde muizen. Het bleek dat die nieuwe gevormde netvliescellen in dat weefsel zich verbonden met nabuurcellen. Bijna de helft van de aldus behandelde muisjes, die een netvliesdegeneratie hadden in de laatste fase, kregen zo weer een deel van hun zicht terug. Lees verder

Zijn ‘synthetische’ betacellen oplossing suikerziekte?

'Synthetische' betacellen

‘Synthetische’ betacel (afb: ETHZ)

Mensen met suikerziekte moeten hun leven lang insuline spuiten om hun suikerhuishouding op orde te houden. Er zijn allerlei trucs bedacht om de eigen alvleesklier van de suikerpatiënten weer insuline te laten aanmaken, maar die lijken tot nu toe toch niet de oplossing te zijn geweest. Of dat wel zo is met de ontwikkeling van ‘kunstmatige’ insuline-aanmakende betacellen door onderzoekers rond Martin Fussenegger van de ETH in Zürich moet nog worden afgewacht. De onderzoekers stellen dat de ‘synthetische’ betacellen (op zich zijn de cellen volstrekt natuurlijk) alles doen wat de normale betacellen ook doen: het meten van het bloedsuikerniveau en het regelen daarvan via de aanmaak van insuline. Lees verder

Muis krijgt gekweekte minilong geïmplanteerd

Minilongen

De gekweekte minilongen (afb: univ. va Michigan)

Uitgaande van pluripotente menselijke stamcellen hebben onderzoekers van de universiteit van Michigan in een lab minilongen gekweekt, die vervolgens met succes bij muisjes zouden zijn geïmplanteerd. Het implantaat bleek levensvatbaar en groeide ook. “In veel opzichten waren de getransplanteerde minilongen niet te onderscheiden van volwassen menselijk weefsel”, zegt onderzoeker Jason Spence. De longblaasjes wilden echter niet groeien. Er is nog werk te doen. Lees verder

Uit schizofrene stamcellen ontstaan ‘gekke’ neuronen

Hersencellen van schizofreniepatiënten en van een controlegroep ontstaan uit pluripotente stamcellen

Vergelijkingen van differentiatie van pluripotente stamcellen in hersencellen van schizofreniepatiënten en van een controlegroep, met en zonder behandeling met een p38α-remmer SB203580 (afb: RIKEN-instiuut)

Onderzoekers van het Japanse RIKEN-instituut ontdekten dat uit pluripotente stamcellen van patiënten met schizofrenie, ontwikkeld uit huidcellen van die patiënten, ook ‘gekke’ hersencellen ontstaan. Ook zouden die zich veel vaker ontwikkelen tot stercellen, een vorm van gliacellen dan de geïnduceerde pluripotente stamcellen van gezonde proefpersonen. Lees verder

Cellen makkelijker omprogrammeren met vitamines

C-methylering van DNA

Methylering van de C dempt de activiteit van genen

Vitamine A en C schijnen niet alleen goed te zijn voor je gezondheid, maar ook voor het verbeteren van de ‘ompro-grammering’ van rijpe cellen in pluripotente stamcellen. De vitamines zouden helpen hetepigenetische ‘geheugen’ te wissen, waardoor de cellen makkelijker zouden zijn om te programmeren tot pluripotente stamcellen. Lees verder

Eicellen gemaakt uit huidcellen muizen

Eicel met zaadcellen

Menselijke eicel met diverse zaadcellen.

Het klinkt, voor mij, lichtelijk schokkend. Onderzoekers van de universiteit van Foekoka (Japan) hebben huidcellen in het lab ‘omgepro-grammeerd’ tot ‘levensvatbare’ eicellen. Hiermee zouden in theorie ook twee mannen een kind kunnen krijgen of zelfs een (als je ook zaadcellen uit huidcellen kan fabrieken. Ook wordt er meteen geroepen dat deze ontwikkeling goed is voor de bestrijding van de onvruchtbaarheid, maar ik heb daar grote twijfels bij. De wereld heeft eerder last van overbevolking dan van ontvolking (dat is natuurlijk een harteloos argument, zullen sommigen zeggen). Hoe dan ook, er lijken geen grenzen voor synbiologen te zijn. Waar zijn de ethici? Lees verder