DNA menselijke T-cellen bewerkt met CRISPR

T-cellen vallen kankercel aan

Twee T-cellen vallen een kankercel aan (foto: Science)

Sedert een aantal jaren beschikken onderzoekers over gereedschap om DNA te bewerken, CRISPR-Cas9, en die techniek wordt steeds trefzekerder. Onderzoekers van, onder meer, de universiteit van Californië in San Fransisco schijnen met succes het DNA van menselijke afweercellen , in dit geval T-cellen, te hebben veranderd. Dat lijkt handzaam voor onderzoek en voor behandelingsmethoden, maar hoe lang zal het duren voor het originele ontwerp van het menselijke DNA op het aambeeld komt te liggen van de DNA-veranderaars? Lees verder

Synthetische antilichamen lijken te werken

Synthetische antilichamen

Het kleine synthetische antilichaam brengt de kankercel (bruin) en de afweercel (groen) bij elkaar  en leidt een afweerreactie in. (afb: JACS)

Het lijkt er op dat de ontwikkeling van geneesmiddelen een nieuwe weg zal inslaan. Synthetische antilichamen, in de natuur een belangrijk onderdeel van het afweersysteem, lijken prima te werken, zo blijkt uit onderzoek aan, onder meer, de Amerikaanse Yale-universiteit. Het zou voor het eerst zijn dat synthetische moleculen als volleerde antilichamen zouden hebben gefungeerd.
Lees verder

Met fluorescentie de transcriptie van DNA volgen

Fluorescente in-situ-hybridisering

De FISH-techniek werd al in de jaren ’80 ontwikkeld om genen op chromosomen te detecteren (afb: Wiki Commons)

Onderzoekers van de universiteit van Montréal (Can) hebben een methode ontwikkeld om het transcriptieproces in cellen (het afschrijven van DNA op boodschapper-RNA) ‘zichtbaar’ te maken. De technologie, cytometrie, is al oud (van 1934) en wordt gebruikt voor het tellen van cellen in, bijvoorbeeld, bloed. Die techniek heeft zich inmiddels ontwikkeld tot een middel om eigenschappen van cellen te analyseren en nu kennelijk dus ook de transcriptie. Lees verder

Onderzoekers ‘redigeren’ bloedstamcellen

CCR5

CCR5 (afb: Wiki Commons)

Onderzoekers van, onder meer, het stamcelinstituut van de Harvard-universiteit zouden voor het eerst de CRISPR-Cas9-techniek hebben gebruikt om het DNA van bloedstamcellen en afweercellen te redigeren. Ze deden dat om het HI-virus, dat AIDS veroorzaakt, onmogelijk te maken het afweersysteem te ruïneren. De onderzoekers houden wat betreft de waarde van hun methode om de schade van HIV te pareren nog een slag om de arm. Lees verder

Hi-virus ligt stevig onder vuur

Kamel Khalili

Kamel Khalili van de Temple-universiteit

Het humaan immuno-deficiëntievirus, beter bekend als hiv, is met antivirale middelen in bedwang te houden, maar nooit helemaal uit te roeien. Het virus laat namelijk zijn erfgoed achter in dat van de ‘aangevallen’ cellen. Medisch onderzoeker  Kamel Khalili en medewerkers van de Amerikaanse Temple-universiteit hebben het in celkweken voor elkaar gekregen dat virus-DNA er weer ‘uit te knippen’ met behulp van knipenzym Cas9 (CRISPR/Cas9). Lees verder

Onderzoekers ontdekken waarom killercellen niet killen

Cytotoxische cellen

De cytotoxische cellen moeten eerst rijpen voor ze hun dodelijk werk kunnen doen.

Ons afweersysteem beschikt over de ‘vervaarlijke’ CD8+-T-cellen. Die beschermen ons tegen gevaarlijke indringers als virussen, maar ook tegen kanker. Toch hebben sommige virussen en ook kanker soms weinig te duchten van dat dodelijke afweersysteem. Onderzoekers van, onder meer, het Zweedse Karolinska-instituut ontdekten waarom deze T-cellen hun werk niet goed doen. Het immuunsysteem wordt wel gealarmeerd, maar op de een of andere manier worden de twee transcriptiefactoren die de boel in gang moeten zetten, T-bet en Eomes, niet in de juiste hoeveelheden aangemaakt. De onderzoekers hopen een manier te vinden zodat T-bet, de ‘aanstichter’ van de afweerreactie, wél in de juiste hoeveelheden wordt aangemaakt. Lees verder

Eigen hiv-resistente cellen in de maak

HIV

Het hi-virus en rode bloedlichaampjes (de verhoudingen zijn niet helemaal correct)

Je neemt een pluripotente stamcel, verandert het DNA om de cel bestand te maken tegen hiv. Dat was het idee van Yuet Kan van de universiteit van Californië in San Franscisco. Dat redigeren van dat genoom luistert nogal nauw en daarom gebruikte hij het efficiënte hier al vaker ter sprake gebrachte CRISPR-Cas9-systeem. Uit die stamcellen ontstane witte bloedlichaampjes bleken inderdaad hiv-bestendig, maar dé therapie vergt nog wel enig onderzoek. Lees verder

Mogelijk helpt gentherapie tegen hiv

Hi-virussen op een T-cel

Hi-virussen (paars) op een T-cel

Er zijn mensen die van nature bestand zijn tegen het humane immunode-ficiëntievirus, beter bekend met de afko hiv. Die mensen hebben een afwijking in het Ccr5-gen, dat ze beschermt tegen dat virus. Een beenmerg-transplantie van een donor met zo’n ‘gelukkige’ afwijking zou een seropositieve kunnen genezen, maar dat is geen reële optie. Carl June en Pablo Tebas van het universiteit van Pennsylvania hebben een andere weg gekozen. Met behulp van zogeheten zinkvingernucleases (genknipenzymen) maakten ze het CCR5-gen in T4-lymfocyten onklaar. T4-cellen vormen het doelwit van het hi-virus. De helft van de 12 proefpersonen kon na het weer toedienen van de gemanipuleerde T-cellen met de medicatie stoppen. Bij een patiënt zou het virus ook na 12 weken niet meer aantoonbaar zijn. Overigens bleek de gentherapie nog (?) niet in staat het virus helemaal de nek om te draaien, maar dat zou een kwestie van dosering (o.i.d.) kunnen zijn… Lees verder

Nog net niet de finale klap voor HIV

Een rasterelektronenmikroskoopopname van virusdeeltjes op een witte bloedcel

Een ingekleurde rasterelektronenmikroskoopopname van virusdeeltjes op een witte bloedcel (lymfocyt)

Het humane immunode-ficiëntievirus (HIV) werd ooit beschouwd als onoverwinne-lijk, maar de laatste jaren vordert de strijd tegen dit virus met, ogenschijnlijk, rasse schreden. Het bleek echter nog steeds niet mogelijk ook daadwerkelijke alle schadelijke virusdeeltjes uit een patiënt te verdrijven. Onderzoekers van de universiteit van Noord-Carolina (VS) schijnen nu een oplossing te hebben bedacht, om ook de ‘slapende’ HI-virussen aan te pakken. Bij muizen met een menselijk immuunsysteem bleek dat aardig te werken. Lees verder

Het orakel van de T-cel

tcelorakelAls je er eens wat dieper induikt, dan ontdek je wat een prachtig systeem dat is, ons eigen afweersysteem. Dat beschermt ons tegen een groot aantal ziektes en het mooie is dat het systeem leert. Het gaat wel eens fout. Kanker en HIV zijn bedreigingen voor de gezondheid, waar ons afweersysteem geen (goed) antwoord op heeft.  In dat mooie systeem is de T-cel een belangrijke soldaat of misschien zou veldwachter een beter woord zijn. Die cellen patrouilleren door het lichaam via bloed- en lymfevaten  en ‘arresteren’ vreemdelingen (nee, het is geen politiek correct verhaal). Wanneer komen die veldwachters in actie? Daar is lastig een allesomvattend antwoord op te geven. Onderzoekers van, onder veel meer, de Albert-Ludwigs-universiteit in het Duitse Freiburg hebben een virtuele T-cel gebouwd die antwoord zou moeten geven op deze vragen.
Lees verder