Mutatie zou Colombiaanse vrouw beschermen tegen Alzheimer

Wel beta-amyloïde maar niet dement

PET-opname van de hersens van de Colombiaanse vrouw die vol zitten met beta-amyloïdeplaques zonder dat ze last van dementie heeft (afb: Aaron Schultz)

In 2016 vloog een 73-jarige vrouw uit Medillin (Colombia) naar Boston om een hersenscan te laten maken, haar bloed te laten onderzoeken en naar haar genoom te laten kijken. Ze had een genetische afwijking in haar familie waardoor dementie vaak al op hun vijftigste toesloeg. Zij had nergens last van. Dat bleek het gevolg te zijn van een zeldzame mutatie aan het ‘Alzheimergen’ APOE. “Dit is een bijzonder geval”, zegt neurowetenschapper Yadong Huang van de Gladstone-instituten in San Francisco. “Mogelijk opent dit interessante wegen voor onderzoek en voor therapie. Lees verder

Bacteriofagen gentisch aangepast om als antiobiotica te fungeren

Bacteriofagen als antibiotica

Bacterioofagen aangepast voor de antibiotische arbeid en andere doeleinden (afb: Kilcher/ETHZ)

Met behulp van synthetische biologie zijn bacteriofagen (bacterie-‘etende’ virussen) door onderzoekers van het ETH in Zürich zo aangepast dat ze geschikt zouden zijn geworden voor de bestrijding van bacterie-infecties, bij wijze van antibiotica dus. Deze ontwikkeling is in gang gezet nu steeds meer bacteriën voor steeds meer antibiotica ongevoelig zijn geworden. Lees verder

Levend huidweefsel uit de printer

De huid

De huid is een knap ingewikkeld orgaan. Op dit plaatje ontbreken de lymfevaten

Onderzoekers van het Amerikaanse Rensselaer-instituut zeggen een nieuwe techniek ontwikkeld te hebben om levend huidweefsel compleet met bloedvaten te printen. De techniek zou een belangrijke stap zijn op weg naar transplanteerbaar weefselmateriaal uit een printer.  Het zou meer op het echte werk lijken dan wat er toe nu toe werd geproduceerd. Lees verder

De ene kant op of de andere: DNA blijkt steeds veelzijdiger

Voorkeursreichting openen DNA

Helicases (groen) hebben bij het openen van DNA een voorkeursrichting (liever de paarse kant op dan de rode) (afb: SISSA)

Nog niet eens zo heel lang geleden werd DNA gezien als het molecuul waar ons leven in is vastgelegd. Gaandeweg blijkt dat allemaal wat ingewikkelder te liggen. Zo heeft de enzymfamilie de helicases tot taak om het stevig ingebakerde molecuul te openen om te kunnen worden afgelezen (de transcriptie). Nu hebben onderzoekers van, onder meer, het SISSA in Triëst (It) daar eens naar gekeken. Het blijkt dat het niet hetzelfde is als je het DNA de ene kant op afleest of de andere. De helicases blijken een voorkeursrichting te hebben. Zo blijken er gaandeweg steeds meer manieren ontdekt te worden waarop we dat ‘boek van het leven’ kunnen lezen.
Lees verder

Tandstamcellen muisjes om te vormen tot ‘melkcellen’

Melkklierweefsel uit tandstamcellen

Melkklierweefsel dat ontstaan is uit tandepitheelstamcellen van muisjes. Die cellen zijn groen. De kernen zijn blauw en rood geeft de aanwezigheid van het melkeiwit caseïne aan (afb: univ. van Zürich)

Het blijkt dat epitheelstam-cellen in tandjes van muisjes zijn om te vormen tot melkkliercellen in (vrouwelijk) borstweefsel. De onderzoekers denken daarmee borstweefsel te kunnen genereren voor weefselherstel na een borstoperatie/amputatie. Dat is mooi, maar hebben mensen zulke gespecialiseerde stamcellen ook? Lees verder

Alternatieve epo beschermt hersencellen

Bjarne Riis

Bjarne Riis, de Epo-zondaar (afb: WikiMedia Commons)

Het hormoon erythropoiëtine (Epo) wordt door onze nieren aangemaakt en stimuleert de aanmaak van rode bloedlichaampjes. Daarom was het, vooral, in de wielersport een populair stimuleringsmiddel. Epo schijnt ook hersencellen te beschermen tegen een ontijdige dood. Het idee is Epo te gebruiken bij hersenziektes als Alzheimer en Parkinson, maar als medicijn heeft Epo te veel bijwerkingen dus zochten de onderzoekers een bijwerkingsvrij Epo-alternatief. Dat schijnt gelukt te zijn. Lees verder

Zusje van curcumine kandidaat kankermedicijn

Curcumine en PGV-1

Het natuurlijke curcumine en PGV-1 lijken qua molecuulstructuur sterk op elkaar (afb: Kato et. al)

Het lijkt er op dat pentagamavumon-1 (PGV-1), een stof die lijkt op een bestanddeel van de kruid kurkuma (of koenjit), voorkomt dat kankercellen groeien. Tien jaar geleden ontdekten Indonesische onderzoekers dat PGV-1 antikankereffecten heeft. Het blijkt nu dat dat komt doordat die stof een reeks enzymen remt die verantwoordelijk zijn voor de stofwisseling van reactieve zuurstof.  Wellicht dat (variaties van) PGV-1 te ontwikkelen zijn tot kankermedicijnen die bij veel kankersoorten werkzaam zouden kunnen zijn. Lees verder

Cel blijkt organel te hebben die chromosomen ‘fatsoeneert’

Nieuw organel ontdekt

P. Todd Stukenberg:…nieuw organel ontdekt… (afb: UVA)

Onderzoekers van de universiteit van Virginië hebben een organel in cellen ontdekt dat er voor zorgt dat het erfgoed bij een celdeling juist wordt gesorteerd. Dat dat orgaantje nooit eerder ontdekt is heeft te maken met de functie. Het organel ontstaat pas bij celdeling en verdwijnt daarna weer. De onderzoekers brengen dat orgaantje in verband met kanker. In kankercellen gaat er veel mis bij het ‘sorteren’ van het erfelijk materiaal. Ze hopen dat de ontdekking artsen meer inzicht geeft in de kansen van het slagen van een bepaalde therapie bij patiënten. Lees verder

Genetische ’tekstverwerker’ nieuwe ster genoombewerking

Procédé priembewerking

De stukjes DNA worden streng voor streng vervangen (afb: Nature)

De CRISPR-methode heeft het genetisch onderzoek in een paar jaar tijd geheel ondersteboven gegooid. Onderzoekers en het grote publiek hebben allerlei dromen dat die methode de mens kan verlossen van allerlei erfelijke ziektes. Die methode heeft echter nog wel wat vervelende trekjes. Om te beginnen is die niet volmaakt (want voor andere doeleinden door bacteriën in gebruik). Er wordt stevig gewerkt aan het vervolmaken van die techniek en nu komen onderzoekers (weer?) met een verbeterde techniek die de twee strengen niet beide doorknipt (dat geeft aanleiding tot fouten). Daarmee zou een groot deel van de erfelijke ziektes kunnen worden ‘wegsgeschreven’. In het lab is de methode al gebruikt om, onder meer, mutaties te corrigeren die aanleiding geven tot sikkelcelanemie. Lees verder

Onderzoekers proberen ‘ordentelijke’ organen te kweken

Takanori Takebe

Takanori Takebe: … voeg een beetje water toe… (afb: TMD)

Uitgaand van pluripotente stamcellen kun je organen kweken, maar die gekweekte organen hebben niet veel weg van het echte werk. Onderzoekers van het kinderziekenhuis in Cincinatti (VS) en de medisch en tandheelkundige universiteit (?) in Tokio denken nu een methode te hebben om ‘levensechtere’ organen te kweken. Dat model zou de onderzoekers ook leren hoe organen zich vormen en hoe genetische veranderingen kunnen leiden tot ziektes in die organen. Lees verder