Stamceltherapie kent vele beperkingen

Geplaatst op door
Beantwoorden
Shinja Yamanaka, de 'vader' van de pluripotente stamcel

Shinja Yamanaka, de ‘vader’ van de pluripotente stamcel

Shinya Yamanaka kreeg in 2012 de Nobelprijs voor de geneeskunde voor de ontwikkeling van een techniek om uit rijpe cellen stamcellen te maken, de zogeheten geïnduceerde pluripotente stamcellen. Daarmee slechtte Yamanaka de ethische barrières enigszins die aan stamcelonderzoek tot aan zijn ontdekking kleefden, dacht hij. Voordat de techniek van de Japanner opgang maakte, gebruikten stamcelonderzoekers meestal embryonale stamcellen (de natuurlijke ‘alleskunners’) en dat stuitte alom op grote bezwaren. Yamanaka sprak met een verslaggever van  de New York Times over de grote belofte die stamceltherapie zou zijn. De onderzoeker stelt dat we onze verwachtingen wat moeten matigen. De behandeling is geen oplossing voor alle ziektes, bij lange na niet. Ook over de ethische kwestie moet nodig een discussie gehouden worden… Lees verder →

Genknutselaars zadelen vliegjes op met antiek ‘alcoholgen’ op

Geplaatst op door
Beantwoorden
Fruitvliegje met antiek ADH-gen

Fruitvliegje met antiek gen (afb: univ. van Chicago)

Boosaardige types, die genknutselaars, zou je zeggen, maar het was ze te doen en de wegen van de evolutie te verkennen (als die er al zijn). Zo werden de proefdieren (fruitvliegjes) voorzien van een gen dat codeert voor een eiwit dat alcohol kan afbreken, ethanoldehydrogenase (ADH). Dat gen zouden de verre voorouders van de fruitvliegjes ooit hebben bezeten, antiek dus. Het gen zou zich vervolgens hebben aangepast om hogere alcoholconcentraties aan te kunnen. De genknutselaars toonden aan dat die hypothese niet klopt met een combinatie van technieken die meer beloven over de ontrafeling van de evolutie. Lees verder →

Geslachtscellen niet meer nodig om baby’s te maken (?)

Geplaatst op door
Beantwoorden
Zaadcel uit het lab

Een in het lab ‘gefabriceerde’ zaadcel (foto: Marie-Hélène Perrard, CNRS/Kallistem)

Als je uit huidcellen stamcellen kunt maken, dan moet het ook mogelijk zijn om daaruit geslachtscellen (gameten) te maken. Drie deskundigen speculeren al over de mogelijkheid van in vitro gametogenese (ivg), oftewel het in een reageerbuis maken van geslachtscellen uit, bijvoorbeeld, huidcellen. Bij muisjes wordt daar al onderzoek naar gedaan. De vraag is natuurlijk: waarom zou je dat doen? Het antwoord is dan meestal om mensen te helpen die geen kinderen kunnen krijgen. Het drietal vindt het tijd voor een stevig, publiek debat. Lees verder →

Stamcellen ‘vullen’ gaatjes in kiezen

Geplaatst op door
Beantwoorden

Doorsnee van een kiesGaan we in de toekomst gaatjes in tanden of kiezen herstellen met behulp van stamcellen? Bij muizen schijnt dat gelukt te zijn met een stamceltherapie. Ik geef het weinig kans. Bij mensen duurt het al gauw een jaar voordat dat gat is gevuld. Dat is misschien wel pijnloos, maar vrij onpraktisch. Het vullen van gaatjes zou nog maar de eerste stap zijn. Uiteindelijk zouden zelfs hele nieuwe kiezen en tanden moeten ontstaan met behulp van stamceltherapie. Lees verder →

Bijna blinde muizen zien weer meer na stamceltherapie

Geplaatst op door
Beantwoorden
Transplantatie netvliesweefsel gekweekt uit stamcellen

Op dit plaatje zou je de verbindingen moeten kunnen zien tussen de, originele, bipolaire cellen (groen) en de getransplanteerde netvliescellen (rood) (afb: RIKEN-instituut)

Soms krijg ik het idee dat ik steeds hetzelfde opschrijf. Zo ook bij dit geval. Er wordt al jaren gewerkt met stamceltherapieën om in ongerede geraakte netvliezen te repareren. Zo ook bij de experimenten van onderzoekers van het Japanse RIKEN-instituut. Die kweekten uit pluripotente stamcellen netvliesweefsels en implanteerden die in de ogen van bijna blinde muizen. Het bleek dat die nieuwe gevormde netvliescellen in dat weefsel zich verbonden met nabuurcellen. Bijna de helft van de aldus behandelde muisjes, die een netvliesdegeneratie hadden in de laatste fase, kregen zo weer een deel van hun zicht terug. Lees verder →

Genetisch aangepaste Salmonella gaat hersentumor te lijf

Geplaatst op door
Beantwoorden

Salmonella-bacteriën doden kankercellen in de hersens

De bacteriën (paars) tussen kankercellen (blauw) (afb: Duke-universiteit)

Hersenkanker is moeilijk te bestrijden. Dat heeft te maken met de hersen/bloedbarrière die het brein moet beschermen tegen externe vijanden, maar ook met de cruciale plaats van de hersens in het levende organisme. Je kunt niet ongestraft een stukje hersens weghalen. Nu hebben onderzoekers van de Amerikaanse Duke-universiteit daar misschien een oplossing voor gevonden. Neem de beruchte Salmonella-bacterie, sleutel wat aan de genen en vorm de bacterie zo om tot kankerdoder. Bij 20% van de proefratten werkte dat levensverlengend. De tumor verdween. Lees verder →

RNA-sproeistof kan genen tot zwijgen brengen

Geplaatst op door
Beantwoorden
Besproeien boeren hun velden in de toekomst met RNA?

Besproeien boeren hun velden in de toekomst met RNA?

Bevalt de kleur van je rozen niet? Dan neem je een spuitbus met RNA-moleculen waarmee je zonder aan het DNA te sleutelen het uiterlijk van de rozen kan veranderen door sommige genen het zwijgen op te leggen. Dat is geen fictie, maar realiteit, voorlopig alleen nog in het lab. Bedrijven als Monsanto zijn al bezig dergelijke RNA-sproeistoffen te ontwikkelen om plaaginsecten te bestrijden. Nu schijnt een onderzoeksgroep in Australië er in geslaagd te zijn om met een RNA-spray bij planten bepaalde genen voor langere tijd (20 dagen) te deactiveren. Lees verder →

Genetisch veranderde parasiet levert malariavaccin

Geplaatst op door
Beantwoorden
Anophelesmuggen met verzwakte malariaparasiet

Anophelesmuggen dienen het vaccin toe (afb: Sebastian Mikolajczak)

Pokken, kinderverlamming, tetanus zijn ziektes die (in ernstige vorm) te voorkomen zijn door inenting. Dat werd uitstekend. Bij malaria is dat nooit gelukt. Nu schijnen onderzoekers er in geslaagd te zijn Plasmodium-parasieten genetisch zo te veranderen dat ze een werkzaam en veilig vaccin opleveren. Uit proefnemingen bleek dat  door de muggen (met de verzwakte parasiet) gestoken proefpersonen antilichamen vormden, die muisjes voor de ziekte behoedden.  Lees verder →

Nanodeeltjes zetten afweercellen aan tot daadkracht

Geplaatst op door
Beantwoorden
Zinkpyrofosfaatdeeltjes met een antilcihaam zetten afweersysteem in gang tegen kanker

De nanodeeltjes van zinkpyrofosfaat bedekt met een lipide (ZnP@pyro) met een antilichaam voor het PD-L1-eiwit doen samen de ’truc’ (afb: ACS)

Het aanzetten van het eigen afweersysteem is een belangrijk scenario in de strijd tegen kanker. Immuuntherapieën vormen echter niet dé oplossing. Vaak werken ze gewoon niet of zorgen ze er voor dat het afweersysteem uit de bocht vliegt en dat is van de regen in de drup terecht komen. Onderzoekers van de universiteit van Chicago (VS) denken met specifieke nanodeeltjes het afweersysteem weer effectief te kunnen maken tegen kankercellen., waarbij ook uitzaaiingen zouden worden aangepakt. Voorlopig is de methode alleen nog maar uitgeprobeerd bij muisjes met borstkanker.  Klinische proeven met mensen staan al op de rol. Al eerder schijnt iets dergelijks gebeurd te zijn met roestdeeltjes. Lees verder →

Afweercellen als bezorgers van kankermedicijn

Geplaatst op door
Beantwoorden
Afweercellen die medijn afleveren bij kankercellen

Afweercellen (paars) die medicijn (blauw) afleveren bij kankercel (bruin) (afb: Jian Yang, Yixue Su)

Een niet onbelangrijk deel van het kankeronderzoek is gericht op het weer ‘weerbaar’ maken van afweercellen. Kankercellen kennen vaak trucs waarmee ze afweercellen in ‘slaap’ kunnen sussen. Door immuuntherapie worden de afweercellen ‘gereactiveerd’ om die woekercellen toch aan te pakken. Onderzoekers van de universiteit van Pennsylvania (VS) hebben een iets andere aanpak: ze gebruiken ‘gereactiveerde’ afweercellen als postbodes die kankermedicijnen moeten afleveren bij het kankerweefsel. Daardoor zouden gezonde cellen gespaard worden. In een petrischaaltje werkte het.
Lees verder →