De proeven in beeld gebracht. Een zygoot is een bevruchte eicel. In het midden de vier Yamanaka-factoren OSKM die worden toegevoegd op pluripotente stamcellen (iPSC) te maken.
Onderzoekers van het Japanse RIKEN-instituut denken dat twee histonen, de ‘bekleding’ van DNA in de celkern, een belangrijke rol spelen bij de transformatie van gespecialiseerde cellen, zoals huidcellen, in totipotente (alleskunnende) stamcellen. Lees verder
De tumoronderdrukker p53 (afb: Wikicommons)
Ik heb ze maar even bij elkaar geveegd, deze twee artikelen over kanker. In Schotland denken ze dat hun kennis over celdeling een beter inzicht kan geven over het ontstaan van kanker. Dat lijkt me ook helemaal niet zo gek, als je bedenkt dat kanker een wild delingsfenomeen is. Onderzoekers aan de staatsuniversiteit van Oregon hebben een ‘knopje’ ontdekt om er voor te zorgen dat de tumoronderdrukker p53 zijn heilzame werk doet. Kanker is heet, zo veel is duidelijk, maar we moeten, ik doe het in ieder geval, wat voorzichtig zijn met doorbraken en geheel nieuwe therapieën. Lees verder
Volker Erdmann
Mijn vader zei al (of was het een handige oom?): goed gereedschap is de helft van het werk. Dat geldt misschien nog wel in versterkte mate voor de synthetische biologie, waar alles met alles verbonden is en waar alles een uiterste precisie vereisen. Volker Erdmann van de vrije universiteit Berlijn heeft zo’n stuk verfijnd gereedschap ontworpen, zogeheten spiegelzymen. Spiegelzymen zijn een soort enzymscharen waarmee nucleïnezuren op zeer nauwkeurig te bepalen plaatsen kan worden doorgeknipt om, bijvoorbeeld, een ziek gen te verwijderen, zo is de gedachte. Zo bleek Erdmann in staat met behulp van speciaal ontworpen spiegelzymen te voorkomen dat een cel nog langer een groen oplichtend eiwit kon produceren. Het knipwerk zou geen reactie van het afweersysteem opwekken.
Lees verder
Een muizenembryo ‘aangevuld’ met STAP-cellen (foto: Haruko Obokata)
Men neme een volwassen cel, legge die in een zuur badje, late die daar een half uurtje liggen en zie daar, de cel heeft zich omgetoverd in een stamcel, de alleskunner onder de cellen. Een muisembryo bleek de op die manier gemaakte stamcellen ‘liefdevol’ op te nemen. “Het gevolg is dat je heel eenvoudig van een druppel bloed met simpele technieken een volmaakt identieke tweeling kunt maken”, zegt Charles Vacanti van de Harvard-universiteit. Vacanti en zijn Japanse collega Haruko Obokata van het Riken-centrum voor ontwikkelingsbiologie in Kobe hebben dat voor elkaar gekregen zonder het DNA te veranderen, zoals in de door, onder meer, Shinya Yamanaka ontwikkelde methode om volwassen cellen om te zetten in pluripotente stamcellen. Die cellen willen zich nog wel eens ontwikkelen tot kankercellen.
Van visolie, vooral van omega-3-vetzuren, worden allerlei mooie dingen gezegd. Het is wat lastig dat je daar eerst vis voor moet vangen en dus hebben handige gentechneuten een plant genetisch zo veranderd dat de zaadjes van die plant visolie bevatten. Mogelijk dat het als supplement aan margarine zal worden toegevoegd. Lees verder
Het welbekende genetische proefkonijn, de fruitvlieg.
Als je aan een studie begint, denk je dat de mensheid al heel wat wijsheid heeft vergaard. Gaandeweg die studie ontstaan (of eigenlijk: zie je dat) er steeds meer en steeds grotere gaten in die kennis en aan het eind weet je alleen nog maar hoe weinig je weet. Die gedachte bekroop me bij het lezen van een persberichtje over het onderzoek naar het ontstaan van nieuwe genen. Hoe? Die ontstaan uit het niet-coderende deel van het DNA, dat ooit werd aangeduid met rotzooi (junk-DNA). “Dit laat zien dat de genen ontstaan uit voorouderlijke DNA-sequenties”, zegt onderzoeker David Begun van de universiteit van Californië Davis. Lees verder
“Voor de operatie zag ik een vlek als ik naar iemand keek. Nu zie ik gezichten”, zegt Jonathan Wyatt (65), een van de zes patiënten die leed aan de vrij zeldzame oogziekte choroideremie die met behulp van gentherapie weer kan zien. Het zou dus betekenen dat ‘rommelen’ met genen de ziekte kan stoppen, maar ook dat het zicht herstelt in reeds aangetaste delen. Normaal leidt die ziekte onvermijdelijk tot totale blindheid. Mogelijk dat gentherapie ook een oplossing is voor andere, vaker voorkomende, genetisch bepaalde oogkwalen zoals leeftijdsgebonden maculadegeneratie (de macula is de gele vlek in het oog). Het lijkt er op dat, na een treurige start, gentherapie zo langzamerhand vruchten begint af te werpen. Overigens is dit niet het eerste voorbeeld van een gentherapie toegepast bij oogkwalen. Lees verder
Het proefdier was de zaadkever Callosobruchus maculatus
Het idee is dat de mitochondriën, de ‘energie-centrales’ van een cel, ooit micro-organismen zijn geweest die opgeslokt zijn door prokaryotische cellen. Mitochondriën bezitten nog steeds een eigen DNA. Dat zou er nauwelijks toen doen, was de heersende opvatting, maar dat blijkt toch weer anders te zitten, zo vonden onderzoekers van de Zweedse universiteit van Uppsala. Lees verder
Links de nanospion met omhulling. Rechts is de spion klaar voor actie.
Het heeft er de schijn van dat onderzoekers van de Engelse universiteit van Nottingham een synthetische vorm van ons eigen afweersysteem (en meer) hebben gemaakt. De onderzoekers maakten grote molecuulcomplexen die werden verborgen in een DNA-achtige omhulling, die ‘open springt’ in een vooraf vastgestelde situatie, waarna het molecuul te voorschijn komt en zijn werk doet, wat dat ook moge wezen. Voorlopig is de techniek nog niet inwendig toepasbaar.
Lees verder
Bij de gentherapie wordt de vector heel precies op een bepaalde plaats in de hersenen aangebracht (foto: Le Monde)
Frans-Brits onderzoek heeft aannemelijk gemaakt dat een gentherapie bij Parkinson-patiënten is staat is de productie van dopamine in de hersenen weer op gang te brengen. Dopamine is een zogeheten neurotransmitter die, onder meer, wezenlijk is voor de beweging. Parkinson-patiënten hebben te kampen met steeds grotere problemen met hun motorische systeem door het tekort aan dopamine aanmakende cellen. De ziekte van Parkinson is een vrij veel voorkomende hersenaandoening. In Nederland zijn zo’n 50 000 patiënten (2006). Voor het goede begrip: de gentherapie geneest de patiënt niet, maar geeft hem zo’n, naar verwacht, tien jaar een goed werkende motoriek. Uiteindelijk wint de ziekte… Lees verder