Manipulatie-embryo’s vragen om regels

Uit stamcellen ontwikkelde muisembryo's

Links het uit stamcellen ontwikkelde muisembryo (rood) na 48 uur, rechts een ‘normaal’ embryo na 96 uur. Blauwgekleurde cellen vormen het buitenembryonale weefsel (afb: univ. van Cambridge)

Sinds de opkomst van de CRISPR-techniek is het bewerken van het genoom een stuk makkelijker en effectiever geworden. De laatste tijd zijn er diverse onderzoeks-groepen die hebben geknutseld aan het genoom van menselijke embryocellen. In Amerika is een discussie op gang gekomen in wetenschappelijke kring of we moeten toelaten dat er aan menselijke embryo’s gesleuteld wordt. Ook de Nederlandse gezondheidsraad is voorstander, het thema behoeft echter regelgeving, maar vooral ook debat. Interesseert het thema ons niet (meer)? Lees verder

Pluripotente stamcellen krijgen embryonale ‘status’

Pluripotente stamcellen met embryonale 'status'

De EPS-cellen (groen) zijn zowel te vinden in het embryo (links) als in de moederkoek (placenta) en dooierzak (yolk sac) (afb: Salk-instituut)

Pluripotente stamcellen, die kunnen worden ontwikkeld uit rijpe cellen (huidcellen, bijvoorbeeld), kunnen zich tot alle celtypen in ons lichaam ontwikkelen. Totipotente (embryonale) stamcellen kunnen dat ook, maar zich daarnaast ook ontwikkelen tot buitenembryonaal weefsel zoals de moederkoek. Dat kunnen pluripotente stamcellen niet. Nu hebben onderzoekers een methode ontwikkeld om pluripotente stamcellen een embryonale ‘status’ te geven. Ze noemden die cellen uitgebreide pluripotente stamcellen (in Engelse afko EPS). Lees verder

Zoogdiercellen gebruikt voor ‘DNA-computer’

DNA-recombinase

DNA-recombinases herkennen ‘hun’ stukje DNA, knippen dat er uit en hechten de ‘wond’ weer

DNA intrigeert, ook de computerbouwers zijn geïnteresseerd. DNA zou het perfecte materiaal zijn om langdurig veel gegevens op te slaan, maar met DNA zou ook te rekenen zijn. Nu schijnen onderzoekers zoogdiercellen genetisch te hebben aangepast met als doel het DNA complexe taken te laten uitvoeren. Let wel: die uiterst competente ‘DNA-computer’ is er nog niet. Hun ‘DNA-computer’ kan wel Booleaanse operaties uitvoeren, maar ze denken hun nieuwe programmeringstechnieken toch vooral te gebruiken voor de verbetering van behandelmethoden: van kankertherapieën tot het aanmaken van nieuwe weefsel. Lees verder

Miljoenen cellen kweken in dagen in plaats van weken

Ontwikkeling van oligodendrocyten uit pluripotente stamcellen

De aanmaak van oligodendrocyten (witte stof) uit pluripotente stamcellen (afb: Cell)

Onderzoekers van het Britse Sanger-instituut en van de universiteit van Cambridge (Eng) hebben een nieuwe techniek ontwikkeld die de aanmaaksnelheid van menselijke cellen aanzienlijk opvoert. Dat helpt bij onderzoek, maar zou ook dienstig kunnen zijn bij het repareren van weefsels. Lees verder

Nieuwe dierproeven beloven ons een langer gezond leven

NAD+

NAD+

Ik geef onmiddellijk toe dat mensen niet altijd even ‘netjes’ doodgaan, maar wat willen we toch met dat eeuwige leven? Het lijkt wel of er steeds meer onderzoek wordt gedaan naar methoden en middelen om veroudering te stoppen of om te keren. Ik zou zeggen dat uitstelling van veroudering een verschuiving van de problemen is en als wij (nou ja, onderzoekers) daarin slagen dat uitstel leidt tot, denk ik, problemen met overbevolking en medicalisering van de samenleving. Hier weer twee onderzoeken die bij proefdieren succes leken te hebben: een onderzoek met Nederlandse die zich richt op het ‘afschieten’ van ontoereikende cellen en een met Amerikaans/Australische wortels waarbij het DNA-reparatiemechanisme wordt gerepareerd. Beide groepen beweren dat hun aanpak de veroudering keert (bij muisjes).
Lees verder

Longen wezenlijk voor productie bloedcellen (bij muizen)

Bloedplaatjes en bloedstamcellen in de longen wezenlijk voor aanmaak bloedcellen

Bloedplaatjes en voorlopercellen (groen) in de longen (rood) (afb: UCSF)

Je bent nooit te oud om te leren. Ik lees nu dat de longen er niet alleen voor zorgen dat het bloed van zuurstof wordt voorzien en het afvalgas kooldoxide wordt afgevoerd, maar dat de longen ook een belangrijke functie hebben bij het aanmaken van bloedplaatjes, cellen die een belangrijke rol spelen bij de bloedstolling. Tenminste, bij muizen is dat zo. Lees verder

‘Synthetische’ embryo’s, smeet’s, nieuw ethisch dilemma

Oppervlak van een menselijke embryonale stamcel

Oppervlak van een menselijke embryonale stamcel (afb: NYT)

Ik denk dat dat vooral op het gebied van genetische technologie speelt. Dat terrein ontwikkelt zich relatief snel, maar komt daarmee ook steeds meer ethische dilemma’s tegen. Moet alles wat kan ook gedaan worden? Nu doet zich weldra de mogelijkheid voor om uitgaande van stamcellen ‘synthetische’ embryo’s te kweken. Die kun je gebruiken om nieuwe weefsels of organen te kweken, maar uiteindelijk ook, is de verwachting, om die uit te laten groeien tot volgroeide zuigeling. Willen we dat? Lees verder

Het geheim van de sturing van bloedstamcellen ontraadseld (?)

Bloedstamcellen

Bloedstamcellen

Stamcellen zijn de grote mode in het medisch en aanpalend onderzoek. De mens heeft van diverse celtypes stamcellen in het lijf, die zich specialiseren tot rijpe cellen als dat nodig is. Hoe dat werkt was grotendeels onbekend, Nu maken onderzoekers van, onder meer, de universiteit van Luxemburg bekend dat ze denken te weten hoe het lichaam er voor zorgt dat bloedstamcellen zich ontwikkelen tot volwassen bloedcellen als witte en rode bloedlichaampjes: zoekend en niet voorbestemd, maar afhankelijk van de behoefte. Lees verder

Een bloedvatenstelsel gedrukt

Shaochen Chen c.s. drukken bloedvatenstelsel

Chen in zijn lab (afb: Univ. van Californië)

Het kweken van organen is een belangrijke onderzoeksdoelstelling in de medische wetenschap, maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Een belangrijk struikelblok is dat gekweekte organen ook voorzien moeten zijn van bloedvaten en dat is niet makkelijk te verwezenlijken. Nu zijn onderzoekers rond Shaochen Chen van de universiteit van Californië in San Diego er in geslaagd een bloedvatstelsel te drukken, waardoor het kweken van organen weer een stapje dichterbij realisering komt. Lees verder

Muisembryo plus gefabriekt uit twee typen stamcellen

Uit stamcellen ontwikkelde muisembryo's

Links het uit stamcellen ontwikkelde muisembryo (rood) na 48 uur, rechts een ‘normaal’ embryo na 96 uur. Blauwgekleurde cellen vormen het buitenembryonale weefsel (afb: univ. van Cambridge)

Magdalena Zernicka-Goetz en medeonderzoekers van de universiteit van Cambridge hebben in het lab muizenembryo’s ‘gemaakt’ uitgaande van embryonale stamcellen. Daar zijn (dus) geen geslachtscellen aan te pas gekomen. Het is voor het eerst dat er iets gefabriekt wordt als een zoogdierembryo zonder ook geslachtcellen te gebruiken. Bij klonen zijn geen zaadcellen, maar wel eicelen nodig. De onderzoekers stellen heel braaf dat die ontwikkeling plaatsvindt in het kader van onderzoek naar onvruchtbaarheid en de vroege ontwikkeling van het embryo, maar, zou je zeggen, met deze techniek zou je, uiteindelijk, ook mensen kunnen kweken. Onderzoekers betwijfelen (dat laatste). Lees verder