Leer afweercellen kankercellen te herkennen

Michel Sadelain (MSKCC)

Michel Sadelain (m) met mede-onderzoekers Isabelle Rivière en Renier Brentjens (foto: mskcc.org)

Leer immuuncellen kankercellen te herkennen en dat komt alles terecht. In de vele jaren van het wereldwijde kankeronder-zoek zijn al vele voorstellen en ideeën geopperd om die gevreesde ziekte (eigenlijk een conglomeraat van woekerende ziektes) een definitief halt toe te roepen. De Amerikaanse kankeronderzoeker Michel Sadelain van het Memorial Sloan-Ketheringkankercentrum in New York heeft in maart vijf patiënten met bloedkanker (in jargon: acute lymfatische leukemie) behandeld met eigen immuuncellen, die genetisch zo aangepast waren dat ze kankercellen herkenden en, hopelijk, zouden vernietigen. Bij vier was er verbetering opgetreden en bij een patiënt was de leukemie  binnen acht dagen helemaal verdwenen. Bemoedigend, noemt Sadelain dat. Hij heeft, zo meldt het populairwetenschappelijk blad New Scientist,  nu elf andere patiënten behandeld met een overeenkomstig resultaat. Ook klinische proeven bij andere kankersoorten laten bemoedigende resultaten zien, stelt het blad.
Lees verder

Mikrogliacellen zijn belangrijk voor hersens

Mikrogliacel

Mikrogliacel repareert een bloedvaatje in de hersens (foto: neoweb.nl)

Tot voor niet zo heel lang geleden bestonden de hersens uit neuronen. Gliacellen waren wel ontdekt, maar die cellen, die de helft van het hersenvolume innemen, werd slechts een bescheiden functie toegedacht als vuller en schoonmaker (glia is Grieks voor lijm). Vrij recent blijkt dat de gliacellen, vooral de mikrogliacellen,  wezenlijk zijn voor het functioneren van de hersens. Steffen Jung van het Israelische Weizman ontwierp een genetische ‘knop’ om te achterhalen wat die ‘lijmcellen’ nu precies doen. Recent ontdekte Jung en zijn medeonderzoekers dat de mikrogliacellen een rol spelen bij de muisvariant van multiple sclerose (MS)Lees verder

‘Genetisch voorspeller’ 23andMe onder vuur overheid

Anne Wojcicki

23andMe-baas Anne Wojcicki

De Amerikaanse voedsel- en medicijnenautoriteit FDA heeft scherpe kritiek op het gentechbedrijf 23andMe. Het bedrijf beweert op basis van het genetisch materiaal  een groot aantal eigenschappen en bevattelijkheden voor ziektes van iemand te kunnen vaststellen en ook de risico’s van een te concipiëren kind te kunnen voorspellen. De FDA beschuldigt het bedrijf van bedrog. Lees verder

Uitgestorven steenbok (misschien) tot nieuw leven gewekt

Pyrenese steenbok

De Pyrenese steenbok (v)

Spaanse onderzoe-kers van het centrum voor onderzoek en voedings-technologie in Aragon (CITA) willen in in 2000 uitgestor-ven Pyrene-se steenbok, de bucardo, terugklonen uit bewaard gebleven cellen, die in vloeibare stikstof worden bewaard. In 2003 werd op die manier een kalf geboren, maar dat overleed al enkele minuten na de geboorte. Die geboorte was een primeur: het eerste uitgestorven dier dat weer tot leven werd gewekt. Opmerkelijk is dat de jachtvereniging van Aragon de geldschieter is van het kloonproject. Lees verder

Gentherapie in de maak voor bloederziekte

Bloedplaatjes maken stollingsfactor aan

De gele kleur geeft aan dat de stollingsfactor in de bloedplaatjes wordt aangemaakt (foto: Lily Du)

Het lijkt er op dat een gentherapie lijders aan de bloeder-ziekte kan helpen aan de zo node gemiste stollingsfactor-en. Het bloed van die patiënten stolt moeilijk omdat bepaalde stollingsfactor-en ontbreken en elke bloeding zou fataal kunnen zijn. Amerikaanse onderzoekers hebben daar nu een gentherapie voor ontwikkeld. De reparatie van het defect begint met het in bloedstamcellen inbouwen van het gen dat zorgt voor de aanmaak van de ontbrekende stollingsfactor of -factoren. Vervolgens worden die ‘gerepareerde’ bloedstamcellen bij de patiënt weer ingespoten. Proeven met honden bleken succesvol: tweeeneenhalf jaar na de behandeling hadden de honden nog steeds geen last van de voor bloederlijders typerende heftige bloedingen. Lees verder

Enzym PrimPol speelt hoofdrol in DNA-reparatie

PrimPol-enzym van een archaeon

PrimPol is eigenlijk een verzamelnaam van bifunctionele enzymen: een polymerase en een primase. Hier een plaatje van een PrimPol van een archae (afb.: http://pfam.sanger.ac.uk/)

Er worden in levende organismes, dus ook de mens, constant nieuwe cellen gevormd. Daarbij wordt het DNA gekopieerd en verdubbeld, de zogeheten replicatie. Daarbij kan er nogal wat fout gaan en cellen hebben een reparatiesysteem om die defecten in het DNA te repareren. Onderzoekers van het Spaanse kankercentrum CNIO kwamen er achter dat in mensen het enzym PrimPol daarbij een wezenlijke rol speelt. En, bijna obligaat, PrimPol zou ook iets van doen kunnen hebben met het ontstaan van kanker. Tja. Lees verder

Geeft een slapend gen ons het eeuwige leven?

Lin28a-muizen

Haar bij muizen met geactiveerd Lin28a-gen groeit sneller aan (foto: Science)

Geeft een slapend gen ons het eeuwige leven? Voor sommigen zou dat mooi zijn, maar ik heb zo mijn twijfels. Onderzoekers van de Harvard-universiteit in Cambridge (VS) denken tenminste dat ze een stap op de weg naar het eeuwige leven hebben gemaakt. Dat slapende gen, aangeduid met Lin28a zou daarbij de sleutel (kunnen) zijn. Dat gen is actief in embryo’s van vele zoogdieren (ook de mens),  maar ‘slaapt’ bij volwassenen. Muizen met een geactiveerd Lin28a-gen herstelden veel sneller de schade aan spieren en (bepaalde) weefsels dan muizen met een inactief Lin28a-gen. Ook hun haar groeit sneller. Ook nooit weg. De onderzoekers meldden niet dat de muizen langer leefden.
Lees verder

HIV-eiwit maakt gentherapie wat minder riskant

Retrovirus

Een (retro)virus dat, ontdaan van DNA, dienst doet als ‘voertuig’ bij gentherapie.

Gentherapie kan goed uitpakken, maar het kan ook vreselijk fout gaan. Bij gentherapie wordt vaak gebruik gemaakt van het Murine Leukemie-virus (LMV), maar dan ontdaan van zijn DNA; een zogeheten vector. Als het mis gaat dan krijgt de behandelde patiënt leukemie en dat is natuurlijk niet de bedoeling. Onderzoekers van de Katholieke universiteit Leuven hebben de oplossing gevonden in een eiwit van een ander berucht virus: HIV.
Lees verder

Is de mens een product van zijn HARoom?

Wat maakt de mens mens?Wat maakt dat de mens een mens geworden is? Katherine Pollard van de universiteit van Californië in San Fransisco (UCSF) denkt dat, wat aangeduid wordt met, menselijk versnelde delen DNA (een wat kromme vertaling van het kromme Engelse human accelerated regions oftewel HAR’s) daar een speciale rol in spelen. Die gedeelten van DNA worden zo genoemd omdat ze, evolutionair gezien, nogal snel verander(d?)en en omdat ze geassocieerd worden met menselijke eigenschappen. Niet omdat dieren die niet hebben, maar omdat die anders zijn dan bij de mens. Pollard was op zoek naar de ontwikkeling van mensspecifieke kenmerken in het DNA op zoek naar een antwoord op de vraag: Wat maakt ons mens? Lees verder

Veel hersencellen hebben afwijkend genoom

Lang is gedacht, en ik denk het nog steeds, dat alle cellen in ons lichaam hetzelfde DNA hebben. Onderzoekers van het Amerikaanse Salk-instituut in La Jolla hebben die zekerheid nu op losse schroeven gezet. Een groot deel van onze hersencellen, zo heeft hun studie aannemelijk gemaakt, heeft afwijkend erfgoed dat ze, die cellen, uniek maakt. Dat zou ook voor andere celtypen kunnen gelden (en waarom ook niet?) Lees verder