Genoom en transcriptoom van een cel af te lezen

Celdeling en mutaties

Door celdeling ontstaan fouten. Ook zuigelingen hebben al een groot aantal genetisch enigszins afwijkende cellen (afb: Tarryn Porter)

Onderzoekers van de Katholieken Universiteit Leuven en van de universiteit van Oxford (VK) hebben een techniek ontwikkeld waarmee tegelijkertijd het genoom is af te lezen en het zogeheten transcriptoom), het totaal aan boodschapper-RNA-moleculen in een cel. Dat is mogelijk in een enkel cel. Ze deden dat voor ruim 200 menselijke en muizen cellen en kwamen er zo achter dat als een cel na deling een chromosoom wint of verliest, delen van het DNA actiever of minder actief worden. Het vermoeden bestond al, maar niet de methode om dat waar te nemen, zo stellen de onderzoekers.
Lees verder

Knutselen aan menselijke embryo’s geen succes

Mneselijke embryo

Een menselijke embryo bestaand uit acht cellen

Niet zo heel lang geleden deden onderzoekers een oproep om in ieder geval voorlopig van het menselijk genoom af te blijven. Chinese onderzoekers van de Soen Jat sen-universiteit in Guangzhou hadden daar geen boodschap aan, zo blijkt uit een recente publicatie in het vakblad Protein & Cell. Je kunt er dan vergif op innemen dat er meer aan de gang is. Het is overigens al eerder gebeurd. In 2008 leidde genetische veranderingen aan menselijk erfmateriaal tot protesten. Het bijzondere aan dit onderzoek zou zijn dat er gebruik is gemaakt van de van bacteriën ‘geleende’ bewerkingstechniek voor DNA, CRISPR-Cas9. De synthetische biologie is, zoals te verwachten was, op gevaarlijk terrein terechtgekomen. Lees verder

Daaristieweer, de mammoet

Babymammoet

Een vrij gaaf exemplaar van een babymammoet (afb: RT)

De aarde wordt steeds warmer, maar de mammoet in levende lijve, het beest dat goed tegen de kou kan, komt steeds dichterbij. Al vaker is er gespeculeerd over de herintroductie van de mammoet, maar daar heb je zijn/haar hele DNA voor nodig. Dat was tot voor kort nog niet zo, maar nu melden onderzoekers uit, onder meer, Zweden, dat ze het hele DNA-plaatje nu compleet hebben van maar liefst twee wolharige mammoets. Lees verder

Een kunstmatig virus voor gentherapie

Kunstmatig virus

Een plaatje van het kunstmatige virus met DNA (groen) en nanodeeltjes (blauw) (afb: UAB

Virussen zijn in staat hun erfgoed in te bedden in dat van de gastheer. Daarvan wordt gebruikt gemaakt bij gentherapie. De virussen worden dan wel eerst ‘kreupel’ gemaakt zodat ze hun normale vaak verwoestende arbied niet ten uitvoer kunnen brengen. Onderzoekers van de onafhankelijke universiteit van Barcelona hebben nu een kunstmatig virus ontworpen, speciaal voor de gentherapie. Het nepvirus zou ook kunnen worden ingezet bij het heel doelgericht bestrijden van kanker. Lees verder

DNA-achtig medicijn getest bij kankerpatiënten

dSlim-molecuul MGN1703

dSlim is de handelsnaam voor de DNA-achtige moleculen, zoals MGN1703, waarmee het Duitse bedrijf Mologen AG experimenteert. (afb: Mologen AG)

Een experimenteel medicijn dat bestaat uit een enkelstrengige oligonucleotide, zeg maar een kort stukje ‘half’ DNA, dat de aanduiding MGN1703 heeft gekregen, zou het afweersysteem aanzetten zich tegen allerlei ontstekingen en tegen kankercellen te vechten zonder dat dat bijwerkingen zou geven, zo concludeerden Duitse en Spaanse onderzoekers op basis van muisproeven. Het middel zou al in klinische proeven worden getest op patiënten met verschillende soorten kanker. Lees verder

Onderzoekers krijgen greep op het epigenoom

Charles Gerlach beïnvloedt epigenoom

Charles Gersbach van de Duke-universiteit

Onderzoekers van de Amerikaanse Duke-universiteit rond Charles Gersbach hebben een methode ontwikkeld voor het aan- en uitzetten van genen. Dat ingrediënt, een eiwit, verandert de histonen. Histonen zijn dan weer eiwitten die dienen als ‘verpakking’ van DNA, die een rol spelen in het (de)activeren van genen. Lees verder

DNA niet het hele ‘draaiboek’

DNA in chromatineverpakking

Histonen maken deel uit van de chromatineverpakking rond het DNA

Iemands eigenschappen en kenmerken zouden niet alleen bepaald worden door ons DNA, maar ook door de zogeheten histonen, de ‘verpakking’ van het levensmolecuul, zo denken onderzoekers van de universiteit van Edinburgh. Histonen spelen een rol bij het aan- en afschakelen van genen. Overigens hebben Groningers al eerder bij het plantje zandraket aangetoond dat epigentica overerfelijk is.  Lees verder

‘Slimme’ bommen blazen tumorcellen op

Aanvan slimme bom op mitochondriën kankercel

MP-MUS (geel) valt de mitochondriën van de kankercellen aan na de binnenste en buitenste membranen (groen) te zijn gepasseerd nadat het middel zich heeft ontpopt van een onschuldig middel tot een agressief gif (afb: Methodistenziekenhuis in Houston, VS)

Met behulp van een experimenteel medicijn, MP-MUS gedoopt, hebben onderzoekers van het Methodistenziekenhuis in Houston de mitochondriën van kankercellen in de hersens onklaar gemaakt bij proefdieren en in celkweken. Het medicijn wordt omschreven als een ‘slimme bom’. De mitochondriën worden de energiecentrales van de cel genoemd. Zonder actieve mitochondriën sterft de cel, ook een kankercel (in dit geval een glioomcel). Gezonde cellen liet de ‘slimme’ bom onaangetast (althans in celkweken). Lees verder

Daar komt die mammoet weer

Babymammoet

Een vrij gaaf exemplaar van een babymammoet (afb: RT)

Als het over het weer tot leven brengen van uitgestorven dieren gaat, dan komt bijna altijd de mammoet ter sprake, ondanks zijn afmetingen kennelijk een knuffelbeest voor mensen. Nu heeft een experiment van de bekende Amerikaanse synthetisch bioloog George Church die gedachte nieuw leven ingeblazen, al beweert Church zelf dat we daar nog verre van zijn. Church en medeonderzoekers kopieerden stukken mammoet-DNA in het erfgoed van een Aziatische olifant. Lees verder

RNA-wereld wint aan geloofwaardigheid

De vroege aarde

De vroege aarde

We doen vaak wel alsof, maar eigenlijk weten wij mensen nog niet zo veel. Al vele eeuwen proberen we een definitie van leven te verzinnen, maar die hebben we nog steeds niet. Hoe dat ‘ondefinieerbare’ leven is ontstaan weten we ook niet. Theorieën zijn er genoeg. Een daarvan is de theorie van de RNA-wereld. Onderzoekers van de Engelse universiteit van Cambridge rond John Sutherland ontdekten in 2009 dat met simpele uitgangsstoffen als acetyleen (ethyn) en formaldehyde (methanal) twee van de vier bouwstenen van RNA (de nucleotiden) zijn te vormen in de ‘oersoep’ zonder dat daar enzymen voor nodig zijn. Nu laten ze ook zien hoe die stoffen op hun beurt zijn ontstaan. De theorie van de RNA-wereld wint daamee aan geloofwaardigheid. Lees verder