Onderzoekers voorkomen ontijdige celdood

David Huang en Guillaume Lessene

David Huang met rechts Guillaume Lessene. Links Mark van Delft (afb: Walter en Eliza Hall-instituut)

Cellen die het gehad hebben sterven en worden opgeruimd. Dat proces heet apoptose, geprogrammeerde celdood. Het komt echter ook voor, door wat voor een oorzaak ook, dat gezonde cellen sterven. Onderzoekers hebben nu een manier ontwikkeld om die apoptose van gezonde cellen te voorkomen. Daarmee zou wellicht schade door, bijvoorbeeld, een hartaanval kunnen worden verminderd of zou het, misschien, mogelijk worden donororganen langer te bewaren. Lees verder

Gentherapie ‘Duchenne’ werkt bij proefdieren

Dystrofine

Dystrofine is heel wat groter dan utrofine (afb: WikiMedia Commons)

De ziekte van Duchenne is een vrij zeldzame spierziekte die wordt veroorzaakt doordat spiercellen het eiwit dystrofine niet aanmaken. Door proefdieren met een vorm van Duchenne een verre verwant van dat eiwit (utrofine) toe te dienen werd schade aan spieren – kenmerkend voor deze progressieve (zich steeds verergerende) ziekte – voorkomen, zonder dat het afweersysteem op hol sloeg. Het gen dat voor dat eiwit codeert werd bij pasgeboren muisjes met behulp van een virus in (ook spier)cellen ingebouwd. Lees verder

‘Catalogus’ gemaakt van eiwitten die helpen bij replicatie DNA

DNA-replicatie

De replicatie: de leidende (onder) en de volgende streng (boven) worden op een andere wijze verdubbeld (afb: WikiMedia Commons)

Replicatie van DNA is een proces dat voorafgaat aan de celdeling, zodat de twee uit die deling ontstane dochtercellen elk weer een volledige dubbele helix in kern hebben. Dat is een secuur werkje want zo’n (menselijk) DNA-molecuul bestaat uit zo’n zesmiljard nucleotiden (bouwstenen). Onderzoekers van de VanderBiltuniversiteit in Nashville rond David Cortez hebben nu een ‘catalogus’ gemaakt van eiwitten die betrokken zijn bij dat replicatieproces. Dat zouden er maar liefst 593 zijn (of ten minste 85% daarvan). Lees verder

Genetisch veranderen afweercellen verbeterd

Bezorgdiensten DNA-pakketjes aan cellen

De verschillende technieken onder elkaar met erachter de resultaten (afb: Andy Tay)

De onderzoekers bewerkten het genoom van afweercellen. Ik kan dat hier heel makkelijk opschrijven, maar dat is in de (klinische) praktijk toch een knap lastige opgave. Als je het erfgoed van cellen wilt veranderen moet je eerst een ‘pakketje’ met het juiste gereedschap in de cel zien te krijgen en dat is niet eenvoudig. Het genetisch veranderen van afweercellen voor, bijvoorbeeld kankerbehandeling, is een pad met vele doornen. Nu stelt Andy Tay van de nationale universiteit van Singapore een ‘bezorgdienst’ te hebben ontwikkeld die twee tot drie keer beter werkt dan de huidige.
Lees verder

Versuikerde RNA’s ontdekt! Nou en?

N-gekopplede glycanen

De basisstructuur van N-gekoppele glycanen (afb: Merck)

Voor het eerst zijn er versuikerde RNA-moleculen gevonden in cellen. Grote opwinding onder biochemici met kreten als “er komt een nieuw tijdperk aan”, maar wat die suiker-RNA’s doen is onduidelijk. Zijn biochemici van die licht ontvlambare types of is er echt iets aan de hand? Er zijn ook onderzoekers die hun twijfel hebben. Lees verder

Effect (stam)celtherapieën voor schouder en elleboog onbewezen

Tropo-elastine versnelt kweek stamcellen

Mesenchymatische stamcellen (groen) gekweekt op tropo-elastine (afb: univ. van Sydney)

Stamceltherapieën hebben de naam gekregen dat ze wonderen kunnen verrichten, maar dat is vaak alles behalve het geval. Zo hebben twee onderzoeken naar de effecten van stamceltherapieën en andere celtherapieën van mankementen aan schouders en ellebogen aannemelijk gemaakt dat wat voorgespiegeld wordt aan de patiënten nauwelijks strookt met de werkelijkheid. Het lijkt er overigens op dat de onderzoekers het vooral over de Amerikaanse situatie hebben. Ik weet, eerlijk gezegd, niet of die ook geldt voor Europa. Wat wel geldt is dat ook in Europa veel verwacht wordt van deze behandelingstechnieken. Lees verder

Genetisch veranderde muggen blijken blijvertjes

Gelekoortsmug

Gelekoortsmug (afb: WikiMedia Commons)

Muggen zijn vaak overbrengers van micro-organismen die bij mensen ernstige ziektes veroorzaken zoals knokkelkoorts, zika en malaria. Er zijn dan ook diverse strategieën bedacht om die overbrengers met genetische wapens te bestrijden, maar nu blijkt dat die genetisch veranderde beestjes zich anders dan bedoeld wel degelijk voortplanten. Zo’n anderhalf jaar na de muggenacties had de muggenpopulatie zich weer hersteld. Lees verder

Nieuwe CRISPR-techniek om genen in of uit te schakelen

Typen CRISPR

Er schijnen drie typen CRISPR-systemen te zijn (afb: igtrcn.org)

Charles Gersbach van de Amerikaanse Duke-universiteit en medeonderzoekers zeggen een CRISPR-methode ontwikkeld te hebben (of eigenlijk gevonden) waarmee heel precies genen kunnen worden in- of uitgeschakeld. Daarmee zouden ze voor het eerst het zogeheten epigenoom hebben bewerkt. Ze noemen hun techniek (heel zelfbewust?) klasse 1-CRISPR. Het al langer bekende CRISPR/Cas9 is dan een klasse 2-CRISPR. Lees verder

Aanmaak iNKT-cellen ‘opgepookt’ in strijd tegen kanker

iNKT-cellen pakken kanker aan

Bloedstamcellen (hsc) werden genetisch zo gemanipuleerd dat ze alleen nog ontwikkelden tot iNKT-cellen (afb: Yang et.al.)

Het afweersysteem zit slim in elkaar maar is voor een leek als ik ook vrij ingewikkeld. Zo heb je T-cellen die verantwoordelijk zijn voor de cellulaire afweer (virussen en bacteriën en kankercellen), maar die zijn weer onderverdeeld zijn in typen met specifieke eigenschappen. Een daarvan is de invariante natuurlijke doder-T-cel (in Engelse afko iNKT-cel); erg potent maar ook erg zeldzaam. Onderzoekers van de universiteit van Californië in Los Angeles hebben de aanmaak van die iNKT-cellen opgepookt en het bleek dat die kankercellen geen kans laten, tenminste bij diverse type menselijke kankercellen die waren getransplanteerd in muisjes. Of dat ook bij mensen werkt en of die methode veilig is moet nog maar blijken. Lees verder

Therapieresistentie tumor bevordert door antikankereiwit

HIF1

De structuur van het HIF1-eiwit (afb: WikiMedia Commons)

Delen in vaste kankergezwellen met weinig zuurstof ontwikkelen meestal een grote resistentie tegen chemobehandeling of bestraling. Al jaren vragen onderzoekers zich af waarom het ‘antikankereiwit’ p53 ook niet werkt in zuurstofarme weefsels. Nu hebben onderzoekers ontdekt dat een eiwit dat een rol speelt bij, onder meer, wondgenezing (hypoxie-inductiefactor of HIF) p53 effectief uitschakelt. Sterker nog: p53 wordt medeplichtig aan de overleving van kankercellen. Lees verder