Onderzoekers immuuntherapie winnen Nobelprijs voor de geneeskunde

James Allsion, Nobelprijswinnaar geneeskunde 2018

James Allison (afb: univ. van Texas)

Nobelprijswinnaar geneeskunde 2018

Tasuku Honjo (afb: univ van Kyoto)

De Amerikaan James Allison van de universiteit van Texas en de Japanner Tasuku Honjo van de universiteit van Kyoto hebben de Nobelprijs voor de geneeskunde gekregen voor onderzoek aan eiwitten die het afweersysteem afremmen. Volgens de verklaring van het Karolinska-instituut zouden medicijnen die een voortvloeisel zijn uit dit onderzoek van groot belang zijn geweest voor de bestrijding van kanker. Lees verder

‘Natuurlijke omgeving’ voor kankercellen gecreëerd

Geëtst glasplaatje 'natuurlijke' omgeving kankercellen

De tumortjes op de bewerkte glasplaat (het microplatform) (afb: univ. van Hokkaido)

Onderzoekers van de universiteit van Hokkaido hebben een, wat ze noemen, microplatform ontwikkeld waarin kankercellen zich ‘natuurlijk’ zouden gedragen. Onderzoek aan kanker wordt, onder meer, geremd, doordat moeilijke te achterhalen is hoe kankercellen zich in hun natuurlijke omgeving gedragen. Bij wijze van proef bestudeerden de onderzoekers op het microplatform het gedrag van alvleesklierkankercellen. Lees verder

Wordt boodschapper-RNA het nieuwe geneesmiddel?

Eiwitproductie

Via boodschapper-RNA worden stukjes DNA in het ribosoom omgezet in eiwitten (afb.: vib.be)

Bij onderzoek naar behandelingsmethoden voor (ziektever-wekkende) genmutaties en erfelijke ziektes is gentherapie of genoombewerking een serieuze kandidaat, maar sleutelen aan het genoom is niet zonder gevaren en de effecten zijn bovendien permanent (althans, zo lang het leven duurt of anderszins wordt ingegrepen). Al jaren geleden ging de aandacht van enkele onderzoekers naar boodschapper-RNA. Dat kernzuur is de mal voor het aanmaken van eiwitten. Door het lichaam te voorzien van specifieke RNA’s zou het lichaam zijn eigen medicijnen kunnen aanmaken, maar het lichaam werkt niet altijd mee. Het begint er op te lijken dat deze in beginsel elegante geneeswijze de praktijk steeds dichter nadert. Het grote risico is aleen dat dit onderzoek vrijwel geheel door bedrijven wordt gedomineerd. Dat heeft, bij bewezen succes, gevolgen voor de prijsstelling… Lees verder

Kankercellen doden om afweersysteem ‘les te lezen’

MLKL en celdood

MLKL is een van de necroptoseregulatoren

Wetenschappers aan het VIB-UGent Centrum voor Medische Biotechnologie stellen de immuuntherapie tegen kanker weer een eindje vooruit geholpen te hebben. Ze ontwikkelden een behandeling waarbij kankercellen worden aangezet om het eiwit MLKL aan te maken, dat cellen aanzet tot celdood. Daardoor wordt het eigen afweersysteem actief tegen de overige kankercellen, ook in uitzaaiingen. Bij muisjes met kanker bleek de aanpak te werken. Lees verder

Werkzame behandeling acute leukemie op komst (?)

Pil tegen acute myeloïde leukemie?

Effecten na een orale dosis op (vlnr) milt, botten en beenmerg van de AML-muisjes (afb: Hebreeuwse universiteit)

Acute myeloïde leukemie (AML) schijnt een van de agressiefste kankersoorten te zijn, waar geen kruid tegen gewassen is. Terwijl er de afgelopen jaren steeds meer werkzame kankertherapieën zijn gekomen, is er wat dat betreft de laatste 40 jaar voor AML-patiënten geen goed nieuws te melden geweest; wellicht tot nu toe. Onderzoekers van de Hebreeuwse universiteit in Jeruzalem schijnen een nieuw middel ontwikkeld te hebben dat bij de helft van de proefdieren (muisjes) met AML die daarmee behandeld werden tot genezing zou hebben geleid. Lees verder

‘Herrezen’ gen maakt olifanten (bijna) immuun voor kanker

Olifanten en kankerEen tijdens de evolutie ‘herrezen’ gen (LIF6) maakt olifanten (bijna) ongevoelig voor kanker. Dat is best bijzonder voor een dier dat zo groot is (veel cellen)  en zo oud kan worden. LIF6 zorgt ervoor dat beschadigde cellen afsterven nog voor de ziekte een kans krijgt. Onderzoekers denken nu te weten hoe het zit. Eerder werd gemeld dat die ‘kankerimmuniteit’ te maken heeft met het aantal exemplaren van het p53-gen dat olifanten zouden hebben. Lees verder

Rijkheid aan PD-1 afweercellen bepaalt succes immuuntherapie

PD-1, afweerregelaar

PD-1 (afb: WIkimedia Commons)

Immuuntherapie wordt als belangrijk middel gezien om kanker bestrijden, maar die behandeling slaat lang niet bij alle patiënten aan. Onderzoekers in Zwitserland en Nederland zijn er achter gekomen dat het membraaneiwit PD-1 daarbij een grote speelt. Het gaat dan om een vorm van longkanker. Daardoor hebben onderzoekers, in beginsel, nu een manier om de kans op succes van immuuntherapie bij kankerpatiënten te kunnen bepalen. Zover is het overigens nog niet. Lees verder

Kan de CRISPR/Cas9-techniek leiden tot kanker?

p53

De tumoronderdrukker p53 (afb: Wikicommons)

Er is een hoop euforie over de ‘genschaar’ CRISPR/Cas9, waarmee genetische defecten kunnen worden gerepareerd, maar het instrument is niet zonder gevaar constateren onderzoekers in Zweden en Finland (maar weer eens). Volgens wetenschappers van het Karolinska Institutet en de universiteit van Helsinki zal er nog wel wat onderzoek gedaan moeten worden naar de veiligheid van deze techniek. Eerder al wezen onderzoekers op het risico van ongewenste genmutaties en op het gevaar van het ontsporen van de genetisch veranderde cellen in kankercellen. Lees verder

Veelbelovende kankerbehandeling blijkt pijnlijke misser

Door HTLV-1 aangetaste T-cel

Door HTLV-1 aangetaste T-cel ( (afb: New York Times)

Reactivering van het afweersysteem is een van de methodes om kanker de baas te worden en hier en daar zijn wel wat sucessen geweest, maar met die immuuntherapie blijft het oppassen. Drie patiënten met een zeldzame vorm van bloedkanker (leukemie) genazen niet nadat hun afweersysteem was geactiveerd, maar hun situatie verslechterde aanzienlijk, meldden de onderzoekers. Het voorval maakt duidelijk dat de immuuntherapie nog steeds maar in haar kinderschoenen staat. Lees verder

‘Tweezijdige’ antilichamen zetten T-cellen op tegen kanker

'Tweezijdig' antilichaam moet T-cellen activeren tegen kanker

De ROR1-arm van het ’tweezijdige’ antilichaam (afb: Rader-lab, Scripps)

Ik heb hier al vaker de lofzang op ons vernuftige afweersysteem gezongen, maar heb misschien te weinig benadrukt dat dat ook werkt tegen kanker. Soms hebben kankercellen echter manieren gevonden om aan de dodelijke werking van dat systeem te ontkomen. Er worden allerlei manieren bedacht om dat systeem in die gevallen te reactiveren, maar de methode van het Amerikaanse Scripps-instituut heb ik, dacht ik, nog niet eerder gehoord (verbeter me als ik het fout heb). Scripps-onderzoekers hebben een ’tweezijdig’ antilichaam ontworpen dat ankert aan het ‘kankereiwit’ ROR1 en met de andere kant T-cellen er met de haren bij sleurt om hun verwoestende werk te doen (het ‘afschieten’ van kankercellen). Lees verder