De aanmaak van oligodendrocyten (witte stof) uit pluripotente stamcellen (afb: Cell)
Onderzoekers van het Britse Sanger-instituut en van de universiteit van Cambridge (Eng) hebben een nieuwe techniek ontwikkeld die de aanmaaksnelheid van menselijke cellen aanzienlijk opvoert. Dat helpt bij onderzoek, maar zou ook dienstig kunnen zijn bij het repareren van weefsels. Lees verder
Het Cas9-complex (blauw) ‘omarmt’ het gids-RNA (geel) en doel-DNA (rood) (afb: Bang Wong)
De genetische veranderingen die kanker veroorzaken verzwakken ook de kankercellen zlef. Ze geven onderzoekers de mogelijkheid geneesmiddelen te ontwikkelen of zoeken, die heel selectief die gemuteerde cellen te doden. Dat wordt synthetische letaliteit genoemd. Onderzoekers van de universiteit van Californië in San Diego hebben nu de plak-en-knip-techniek CRISPR/Cas9 gebruikt om die synthetischletale gencombinaties op te sporen. Ze vonden 120 nieuwe combinaties. Lees verder
5% van het bacteriegenoom is ontdaan van twee ‘overbodige’ codons (afb: Wyss-instituut)
Drie DNA-bases, een triplet, coderen voor een van de twintig aminozuren waaruit een eiwit bestaat. Er zijn vier DNA-bases: C, G, T en A. Dat betekent dat je 64 verschillende tripletten hebt. Dat is te veel. Een groep onderzoekers van, onder meer, het Amerikaanse Wyss-instituut hebben de code van 5% het genoom van een Salmonella-bacerie zo veranderd, dat er twee ‘overbodige’ tripletten uit 5% van het DNA werden gehaald, werden ‘vrijgemaakt’, voor andere aminozuren. Bovendien zou die nieuwe genetische ’taal’ er voor zorgen dat de nieuwe levensvorm zich niet mengt met het natuurlijke leven, is het idee. Nu de rest nog en hopen dat het beestje dan nog in leven blijft. Lees verder
Verhoogt het ontstaan van garagegenetica het risico op ‘doortrapte’ biowapens?
Met de introductie van de CRISPR/Cas9 knip-en-plak-technologie hebben genetici een belangrijk middel in handen gekregen om foutieve genetische code te repareren. De methode is effectief en relatief gemakkelijk. Dat opent echter ook de mogelijkheid voor ‘garagegenetica’. Welke gevaren brengt die verlaging van de drempel om de genetische code te veranderen met zich mee? Wat als IS of de Noord-Koreaanse Jong-un Kim die techniek onder de knie krijgen? Lees verder
Met de verfijnde ‘genschaar'(onder) kun je een nucleotide in een gen vervangen. De cytidinedeaminase is in lichtrood aangegeven. Het gids-RNA (groen leidt de genschaar naar de juiste plek. (afb: IBS)
Mensen-DNA bestaat uit ruim driemiljard nucleotiden in vier variaties: A, C, G en T. De genschaar CRISPR/Cas9 is de laatste jaren de hemel in geprezen om zijn grote precisie, maar daarbij gaat het meestal om hele genen. Genen bestaan uit, pak weg, enkele duizenden nucleotiden. Nu schijnt het Koreaanse onderzoekers gelukt te zijn met een aangepaste vorm van de genschaar één nucleotide uit die driemiljard bouwstenen te knippen. Ze denken dat dat handig is voor ziektes die worden veroorzaakt door de mutatie van slechts één bouwsteen in een gen, zoals de taaislijmziekte en sikkelcelanemie. Het idee is dan dat ene ‘foute’ steentje te vervangen door het ‘goede’ steentje’. Bij muisjes schijnt dat gelukt te zijn. Lees verder
Vreemde kuikens
Op het eiland Nantucket voor de kust van Boston (VS) komen opvallend veel muizen voor die besmet zijn met de Lyme-bacterie (afb: NYT)
Gendruk (in het Amerikaans ‘gene drive’) is een techniek om via een genetische truc heel snel dierpopulaties te veranderen. Zo worden ziektevoortbrengende muggen genetisch zo veranderd dat ze, bijvoorbeeld, geen nageslacht meer kunnen krijgen in de hoop en verwachting dat de dreigmug daarmee uitsterft. Dat lijkt een listige manier om allerlei ziektes te voorkomen zoals ebola en malaria, maar er zijn nogal wat vragen over de veiligheid van de gendruktechniek. Onderzoekers zijn bang voor een verbod. Lees verder
George Church, de ‘aartsvader’ van de synthetische biologie (afb: Harvard)
Er is de laatste jaren al vaak gespeculeerd over het tot leven wekken van de mammoet, maar nu schijnt de bekende synbioloog George Church daar toch echt werk van te maken. Hij wil in ieder geval een dier ‘verwekken’ dat trekken van de vierduizend jaar geleden uitgestorven wolharige mammoet heeft. Een echte mammoet zal het nog niet zijn. Church: “Het hybride embryo zal eigenlijk een Afrikaanse olifant met enkele mammoetkenmerken. We zijn er nu nog niet, maar binnen enkele jaren kan het zover zijn.” Lees verder
Het CRISPR/Cas9-complex aan het werk aan DNA (rood) (afb: univ. van Californië)
Het Amerikaanse Broad-instituut, een samenwerkings-verband tussen het MIT en de Harvard-universiteit , heeft van het Amerikaanse octrooibureau een aantal patenten verworven die verband houden met de genoombewerkingstechniek CRISPR/Cas9. Die erkenning is een klap voor de universiteit van Berkeley, die ook aast op CRISPR-octrooien. De universiteit beraadt zich nog of zij in beroep zal gaan. De instelling heeft zelf ook nog octrooiaanvragen bij het bureau liggen. Lees verder
Een menselijke embryo
De dag dat het DNA van geslachtscellen als klinische handeling zal worden veranderd komt steeds dichterbij. Sommigen zien die dag met angst en beven naderen, anderen kunnen er niet op wachten. De discussie of het wenselijk is het DNA van geslachtscellen te veranderen, waarmee de erfelijkheid ‘definitief’ verandert, is hier in Europa nog nauwelijks van de grond gekomen. Interesseert het de mensen niet of zijn ze allemaal hartstikke voor? Het is natuurlijk ook mogelijk dat ze geen idee hebben wat er gaande is. In Amerika heeft een commissie van de nationale academie van wetenschappen (NAS) zich over de kwestie gebogen en het licht op ‘oranje’ gezet: het ‘repareren’ van ernstige, erfelijke afwijkingen onder strikt toezicht acht zij ethisch aanvaardbaar. Lees verder