Bij het drieouderschap krijgt de bevruchte eicel het mitochondriale DNA van een eiceldonor (afb: BBC)
Het Verenigd Koninkrijk is het eerste land in de wereld dat het drieouderschap toestaat. Het gaat dan om een vader en een moeder, die het kern-DNA ‘leveren’ en een tweede moeder die het mitochondriaal DNA ‘levert’. Verwacht wordt dat het eerste drieouderkind in de loop van volgend jaar zal worden geboren.
Lees verder
Ben Lehner (EMBL)
Uit onderzoek aan 17 miljoen mutaties bij 650 kankerpatiënten blijkt dat niet alle genen even mutatiegevoelig zijn. Er zijn grote verschillen die zouden worden veroorzaakt door het systeem dat DNA repareert, de ‘DNA-speller’. Dat mechanisme is vooral gespitst op de belangrijkste delen van de chromosomen, waar de belangrijkste, actieve genen huizen. Het onderzoek werd uitgevoerd door twee wetenschappers van het Europese lab voor microbiologie (EMBL) in Barcelona.
Lees verder
Zo’n 15 jaar geleden werd het hele menselijke genoom ruwweg in kaart gebracht. Nu hebben we het, dachten we. Nu hoeven we alleen nog maar te weten welke genen met welke ziektes verbonden zijn en we roeien erfelijke aandoeningen radicaal uit. Ach, welk simplisme. Dat hele ‘levensscript’ dat in ons DNA zou zijn vastgelegd zit iets ingewikkelder in elkaar. Er bestaat nog zoiets als een epigenoom, een laag ‘boven’ het moleculaire domein van het erfmolecuul, waarin vastgelegd is welke genen wel en welke niet actief zijn. Dat epigenoom is minstens zo belangrijk als het genoom en onderzoekers hebben zich verbonden in een epigenoom-consortium om die ’tweede laag’ in kaart te brengen. De eerste ruwe opzet is nu klaar en heeft geleid tot een twintigtal artikelen in Nature. Lees verder
Een simpel proefje met een stuk rubber waarop, stijver, papier is geplakt laat het principe van de morfogenese in een kippenembryo zien: als er aan getrokken wordt ontstaan de vouwen op de stijfheidsovergang tussen rubber en papier (foto: CNRS)
Een eenvoudige natuurkundig mechanisme zorgt er voor dat een vormeloos massa cellen zich in een stap omvormt naar een georganiseerd systeem, zo stellen onderzoekers van de Franse onderzoeksorganisatie CNRS op basis van microscopische onderzoek en micromechanische proeven. De onderzoekers ontdekten dat het proces dat het vouwen van de structuur begeleidt in alle vroege stadia van ontwikkeling aanwezig is. De vouwen geven een vorm aan van het dier langs de grenzen tussen celgebieden met verschillende eigenschappen. Lees verder
Het studie-object waren 1 mm grote wormpjes (Caenorhabditis elegans) (foto: J.G-uni)
Bij hersenziektes als Alzheimer ontstaan er eiwitafzettingen. Dat soort overbodige moleculen wordt normaal gesproken opgeruimd, maar ergens in het hele ingewikkelde systeem dat leven heet is iets fout gegaan. De opruimdienst, de autofagie, werkt niet goed. Onderzoekers van de Johannes Gutenberg-universiteit uit Mainz hebben nu een nieuw eiwitcomplex ontdekt, dat de afbraak van overbodige en verkeerd gevouwen eiwitten beïnvloedt. Mogelijk, zeggen onderzoekers dan meteen, dat deze ontdekking een aanknopingspunt vormt fouten in het opruimproces in cellen te repareren. Lees verder
Met behulp van Ramanmicroscopie is de vorming van nieuwe eiwitten en de afbraak van oude in levende weefsels te volgen (afb: Lu Wei)
Onderzoekers van de Columbia-universiteit (VS) hebben Ramanverstrooiing gebruikt om het doen en laten van eiwitten in een cel te kunnen bekijken, een levende, wel te verstaan. Die vrij nieuwe microscooptechniek, de onderzoekers borduurden voor op eerder werk, maakt het weer een stukje makkelijker om het complexe systeem dat leven heet zijn geheimen te ontfutselen. Lees verder
De Groninger druktemeter (afb: RUG)
Onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen hebben een moleculaire sensor ontwikkeld waarmee ze ‘drukte’ in een cel kunnen meten die veroorzaakt wordt door de aanwezigheid van grote moleculen. Met de sensor, een V-vormig kunstmatig eiwit, is het mogelijk de concentratie van dit soort moleculen in zowel eukaryote als prokaryote cellen te meten. Lees verder
Samenwerking tussen kankercellen, de ‘meelopers’ (donker) en de samenwerkers (wit), zou de (speltheoretische) verklaring zijn voor hun succes (afb: univ.v. East Anglia).
Kanker zou je kunnen zien als een goed georganiseerde aanval op het welzijn van een organisme. Daarbij worden allerlei listige trucs gebruikt om het natuurlijke afweersysteem te ontregelen, maar ook kankertherapieën hebben last van de ‘slimheid’ van kankercellen. Nieuw onderzoek laat zien dat kankercellen ‘samenwerken’ bij de productie van groeifactoren, die wezenlijk zijn voor de groei van (ook) tumoren. Die maakt dat kankertherapieën het moeilijk hebben. De onderzoekers denken dat hun nieuwe kennis de basis kan vormen voor een nieuwe celtherapie tegen kanker. Lees verder
Blauw gekleurde celuitlopers dragen op hun punten roodgekleurde Wnt-eiwitten. De contacten zijn geel. (Afb: Eliana Stanganello en Steffen Scholpp)
Cellen in een embryo zijn in den beginne allemaal dezelfde. Na enkele delingen treedt er celdifferentiëring op. Hoe ‘weten’ cellen tot wat voor een soort cellen ze zich moeten ontwikkelen, is dan de grote vraag. Het schijnt dat cellen elkaar signalen geven via boodschappers, Wnt-eiwitten, die de cel doorgeven waar die zich bevindt in de cellenverzameling en daarmee tot wat voor een type cel die zich dient te ontwikkelen. Onderzoekers van Karlsruher instituut voor technologie (KIT) zijn erachter gekomen dat die boodschappers zich via draadachtige celuitlopers verplaatsen. Ze deden hun onderzoek aan zebravisjes en kweken van mensencellen. Lees verder
Reparatie van beschadigd DNA
Onderzoekers van de particuliere Case Western Reserve-universiteit in Cleveland (Ohio, VS) denken met een tweesporenbenadering een geducht wapen tegen kanker te hebben. Het eerste spoor is het stimuleren van de aanmaak van het tumoronderdrukkende eiwit 53BP1, waarna de kankercellen het pad naar hun vernietiging inslaan. De finale afmakers zijn toch weer bestraling en/of chemotherapie. 53BP1 speelt een belangrijke rol in het herstellen van schade aan DNA. Er is weer sprake van een ‘doorbraak’, maar voorlopig moet het idee allereerst nog in dierproeven zijn deugdelijkheid aannemelijk maken.
Lees verder